Chính phủ được chọn đầu tư công hoặc tư nhân làm đường sắt tốc độ cao

Chính phủ vừa có tờ trình gửi Quốc hội bổ sung hình thức đầu tư tư nhân dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, ngoài hình thức đầu tư công trước đó.

Theo Chính phủ, việc bổ sung hình thức đầu tư nhằm triển khai các nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội về phát triển kinh tế tư nhân. Bộ Chính trị cũng đã ban hành thông báo kết luận về bổ sung hình thức đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. 

Do đó, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định về chủ trương bổ sung hình thức đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Trước đó, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được đầu theo hình thức đầu tư công. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 106 để sớm khởi công dự án như phối hợp với các địa phương để triển khai công tác chuẩn bị giải phóng mặt bằng. Triển khai lựa chọn nhà thầu tư vấn quản lý dự án.

Đồng thời, làm việc với các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp trong và ngoài nước để kêu gọi tham gia thực hiện dự án. Xây dựng và ban hành các nghị định của Chính phủ; xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực đường sắt và Đề án phát triển công nghiệp đường sắt.

Chính phủ nhận được đề xuất đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao của một số nhà đầu tư. Theo đó, các nhà đầu tư đề xuất hình thức đầu tư tư nhân (theo luật Đầu tư); tiến độ nhanh hơn tiến độ đã được phê duyệt tại Nghị quyết số 172 của Quốc hội. 

Ngoài ra, vẫn sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước bố trí cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bàn giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư...

Lý giải sự cần thiết nghiên cứu bổ sung hình thức đầu tư, theo Chính phủ, tại thời điểm trình Bộ Chính trị chấp thuận chủ trương đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam theo hình thức đầu tư công chưa có nhà đầu tư quan tâm, đề xuất đầu tư tuyến đường sắt này. 

Trong khi đó, Nghị quyết số 172 của Quốc hội về dự án chưa có hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) hoặc phương thức đầu tư tư nhân trực tiếp hoặc hình thức đầu tư khác.

Tại cuộc họp ngày 20.6, Bộ Chính trị đã thống nhất chủ trương bổ sung hình thức đầu tư khác (đầu tư theo phương thức PPP, đầu tư kinh doanh...).

Chính phủ đã giao cho các địa phương hồ sơ giải phóng mặt bằng, tọa độ tim tuyến trên cơ sở hồ sơ thiết kế sơ bộ để triển khai xây dựng các khu tái định cư... 

Cạnh đó, Chính phủ cũng dẫn kinh nghiệm thế giới cho thấy đa số các nước đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt theo hình thức đầu tư công do các dự án đường sắt mặc dù mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhưng hiệu quả tài chính của bản thân dự án thấp, tổng mức đầu tư lớn, thời gian.

Vì vậy, Chính phủ trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa vào Nghị quyết của kỳ họp với nội dung điều chỉnh Nghị quyết số 172 năm 2024, theo hướng chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư khác (đầu tư PPP, đầu tư kinh doanh...) cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam bên cạnh hình thức đầu tư công tại nghị quyết trước đó. 

Đồng thời, giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định. Trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền báo cáo Quốc hội.