Chiến dịch Pautina của Ukraine: Cách 'mạng nhện' giăng bẫy

Ngày 1-6, Ukraine đã phát động chiến dịch Pautina nhằm tấn công các căn cứ không quân chiến lược của Nga, phá hủy nhiều máy bay quân sự và làm thay đổi cục diện thế trận chiến tranh hiện đại.

Vào ngày 1-6, Ukraine đã gây bất ngờ khi triển khai một đợt tấn công quy mô lớn vào các căn cứ không quân chiến lược của Nga - chiến dịch mang mật danh Pautina (Spiderweb - Mạng nhện). 

Không quân chiến lược - vốn là một phần trong bộ ba hạt nhân của Nga - từ trước đến nay vẫn được xem là bất khả xâm phạm, nhờ vị trí địa lý xa xôi và hệ thống phòng không dày đặc. Vì vậy chiến dịch lần này của Ukraine không chỉ là một đòn đánh chính xác về mặt quân sự, mà còn tạo ra chấn động về tâm lý và chính trị, khi phá vỡ thế cân bằng chiến lược mà Matxcơva cố gắng duy trì. 

Cách "mạng nhện" giăng bẫy

Chiến dịch được phát triển bởi Cơ quan An ninh Ukraine (SBU), dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc Vasyl Maliuk và Tổng thống Volodymyr Zelensky. 

Theo các nguồn tin từ Kiev và truyền thông quốc tế, chiến dịch được lên kế hoạch và chuẩn bị trong nhiều tháng, hoàn toàn trong bí mật. Không hề có cảnh báo trước, cũng không có sự phối hợp công khai với các đồng minh phương Tây - một quyết định mang tính chiến lược để đảm bảo yếu tố bất ngờ tuyệt đối.

Điểm đặc biệt của chiến dịch lần này nằm ở cách thức triển khai các máy bay không người lái (drone) cảm tử của Ukraine, khi số drone này được vận chuyển bằng xe tải dân sự đến gần các căn cứ Nga.

Drone được giấu kỹ trong các thùng chứa bí mật, với mái xe có thể mở tự động từ xa để drone cất cánh. Chỉ khi đến thời điểm thích hợp, số drone được kích hoạt bay ra từ xe để tấn công hàng loạt căn cứ không quân trọng yếu như Belaya (Irkutsk), Olenya (Murmansk), Dyagilevo (Ryazan) và Ivanovo.

Đặc biệt căn cứ Olenya nằm ở vùng Bắc Cực của Nga, cách Ukraine khoảng 1.900km, trong khi căn cứ Belaya ở miền đông Siberia, cách Ukraine đến 4.300km. Đây là những khu vực từ trước đến nay được xem là "vùng an toàn" vì nằm quá sâu trong lãnh thổ Nga.

Kết quả là 41 máy bay Nga bị phá hủy hoặc hư hại - bao gồm cả những mẫu oanh tạc cơ không thể thay thế do Nga đã ngừng sản xuất các dòng Tu-95 và Tu-22. Thiệt hại ước tính từ 2-7 tỉ USD, trong đó có chiếc Beriev A-50 với giá trị lên đến 350 triệu USD - dòng máy bay chiến đấu đóng vai trò then chốt trong cuộc chiến tại Ukraine.

Kỷ nguyên chiến đấu mới?

Pautina thực sự là một chiến dịch quân sự độc nhất vô nhị, khi Ukraine đã phá hủy ít nhất 1/4, thậm chí có thể lên tới 1/3 lực lượng không quân chiến lược của đối phương chỉ trong vài giờ. Việc vận chuyển một xe tải đầy drone đến tận Siberia là nhiệm vụ cực kỳ phức tạp và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Ngoài ra việc Kiev có thể tấn công các căn cứ quân sự sâu trong lãnh thổ Nga cho thấy khái niệm "vùng hậu phương an toàn" trong chiến tranh hiện đại đang bị xóa nhòa. Theo tờ NAnews, đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử cuộc chiến, Ukraine tấn công được các mục tiêu ở tận Siberia.

Một số nhà phân tích cho rằng Ukraine đã "làm tê liệt khả năng phóng tên lửa hành trình từ trên không" của Matxcơva chỉ trong một đêm, trong bối cảnh quốc gia này không có đủ năng lực tái sản xuất để bù đắp tổn thất ngắn hạn, do không có dây chuyền sản xuất hàng loạt máy bay ném bom chiến lược.

Trên bình diện quốc tế, chiến dịch Pautina có thể tác động đến các cuộc đàm phán hòa bình diễn ra tại Istanbul ngày 2-6 tới đây. Dù phái đoàn Nga vẫn bay đến Thổ Nhĩ Kỳ tham dự, nhưng không khí được cho là "căng như dây đàn", với khả năng các bên chỉ trao đổi mang tính hình thức trước khi tình hình tiếp tục leo thang.

Giới quan sát nhận định Pautina không chỉ là dấu hiệu cho thấy thế trận chiến tranh đang bước sang kỷ nguyên hoàn toàn mới, mà còn là lời nhắc nhở cho Matxcơva và thế giới: trong kỷ nguyên của drone, không gian chiến lược không còn phụ thuộc vào bản đồ địa lý, mà vào khả năng thích ứng công nghệ, tư duy linh hoạt - và sẵn sàng phá vỡ các giới hạn cũ.