Chìa khóa thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt lĩnh vực giao thông

Chỉ còn chưa đầy 2 tháng nữa, từ ngày 1/10/2025, tất cả chủ phương tiện ô tô tại Việt Nam sẽ phải hoàn tất việc chuyển đổi từ tài khoản thu phí điện tử không dừng (ETC) sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Đây là quy định bắt buộc theo Nghị định 119/2024/NĐ-CP nhằm xây dựng một hệ sinh thái thanh toán giao thông đồng bộ, hiện đại, tiện lợi và minh bạch.

Chỉ có từ 30 - 50% trong tổng số chủ phương tiện ô tô đã thực hiện chuyển đổi

Cụ thể, Nghị định 119/2024/NĐ-CP, trước ngày 1/10, chủ phương tiện phải hoàn thành chuyển đổi tài khoản thu phí thành tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt của chủ phương tiện như ví điện tử, thẻ visa, tài khoản ngân hàng. Nếu không thực hiện, chủ phương tiện sẽ không thể lưu thông được qua trạm thu phí.

Như vậy, chỉ còn chưa đầy 2 tháng nữa là đến hạn chót để chủ phương tiện bắt buộc phải chuyển đổi. Tuy nhiên, theo các nhà cung cấp dịch vụ thu phí ETC, đến thời điểm này mới có từ 30 - 50% trong tổng số chủ phương tiện ô tô đã thực hiện chuyển đổi. Lượng lớn phương tiện còn lại là thách thức không nhỏ đối với các đơn vị liên quan để đảm bảo lộ trình chuyển đổi tài khoản ETC sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn cho biết, trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ, trong đó có mục tiêu quan trọng là thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực giao thông vận tải. Sau gần 10 năm triển khai, hệ thống thu phí điện tử không dừng (ETC) đã bao phủ 100% các trạm thu phí trên toàn quốc; với hơn 6,3 triệu phương tiện đã dán thẻ và mở tài khoản thu phí. Từ đó, mang lại nhiều lợi ích, như: rút ngắn thời gian qua trạm thu phí, giảm ùn tắc giao thông, minh bạch hóa nguồn thu và tạo thói quen văn minh khi tham gia giao thông.

Theo thứ trưởng, để tiến tới một hệ sinh thái thanh toán điện tử giao thông đồng bộ, Luật Đường bộ và Nghị định 119/2024/NĐ-CP đã quy định việc chuyển đổi từ tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Điều này sẽ mở ra khả năng thanh toán đa dịch vụ - từ phí đường bộ, phí đỗ xe, phí sân bay, cảng biển đến phí đăng kiểm - chỉ với một tài khoản duy nhất.

Theo lộ trình, trước ngày 1/10/2025, tất cả chủ phương tiện phải hoàn tất việc chuyển đổi này. “Đây là một thay đổi lớn, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, ngành Ngân hàng, các nhà cung cấp dịch vụ thu phí và các đơn vị trung gian thanh toán”, Thứ trưởng Lê Anh Tuấn nhấn mạnh.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng cũng khẳng định, để những văn bản quy phạm pháp luật đi vào cuộc sống, trong quá trình xây dựng, sửa đổi chính sách, Bộ Xây dựng luôn lắng nghe và tiếp thu những ý kiến đóng góp thiết thực của người dân, doanh nghiệp. Bộ Xây dựng cam kết sẽ luôn đồng hành tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của người dân, doanh nghiệp trong quá trình thực hiện, giúp thúc đẩy việc chuyển đổi tài khoản giao thông đúng tiến độ, góp phần hiện đại hóa hạ tầng thanh toán trong lĩnh vực giao thông vận tải.

Theo ông Tô Nam Toàn, Trưởng phòng Khoa học công nghệ, Môi trường và Hợp tác quốc tế (Cục Đường bộ Việt Nam), trong thời gian tới, cơ quan quản lý sẽ mở rộng để tài khoản giao thông có thể thanh toán được tất cả các hoạt động, dịch vụ của phương tiện; phấn đấu không sử dụng barriere tại các trạm thu phí.

Việc định danh phương tiện sẽ kết hợp hệ thống giao thông thông minh để thực hiện quản lý, giám sát điều hành giao thông cả trên đường cao tốc và trong đô thị. Các giải pháp kết nối đang được nghiên cứu mở rộng để ứng dụng không chỉ nhằm phục vụ cho thanh toán, mà còn phục vụ giám sát điều hành giao thông trên các tuyến đường.

Không lo về an toàn bảo mật thông tin khi kết nối

Bà Nguyễn Thị Ngọc Trang, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Giao thông số Việt Nam ePass cho biết, trước chuyển đổi, chủ phương tiện phải nạp tiền vào tài khoản thu phí và tài khoản này chỉ dùng cho thu phí đường bộ. Tuy nhiên, điều này dễ gây đọng tiền trong tài khoản thu phí và không được sinh lời. Sau chuyển đổi, nguồn tiền sẽ từ phương tiện thanh toán được liên kết. Nguồn tiền này sẽ được dùng cho thanh toán điện tử giao thông và có thể triển khai dịch vụ đi trước trả sau. Lợi ích khác với tài khoản này là không bị đọng tiền trong tài khoản giao thông, dễ dàng quản lý dòng tiền.

Theo số liệu của Cục Đường bộ Việt Nam, hiện có 6,3 triệu phương tiện dán thẻ thu phí không dừng, nhưng chỉ có khoảng 30% khách hàng đã chuyển đổi sang tài khoản giao thông. Trong khi đó, tới 1/10, việc chuyển đổi sang tài khoản giao thông đã bắt buộc phải thực hiện. Nguyên nhân cho sự chuyển đổi chậm này, bà Trang cho rằng do công tác truyền thông chưa được đồng bộ giữa các cơ quan quản lý và nhà cung cấp dịch vụ, dẫn đến người dân chưa tiếp cận và hiểu được chủ trương.

Bên cạnh đó, các chủ phương tiện chưa quan tâm tới việc liên kết phương tiện thanh toán. Đặc biệt, những vướng mắc về hạ tầng kĩ thuật khi liên kết phương tiện thanh toán phổ biến hiện nay là tài khoản ngân hàng cũng là một trong những nguyên nhân. Một trong những rào cản lớn nhất trong việc chuyển đổi, theo đại diện Viettel, là chưa có quy chuẩn kỹ thuật kết nối giữa các nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng và đơn vị cung cấp phương tiện thanh toán, dẫn đến khó khăn trong việc tích hợp hệ thống. Về phía người sử dụng, lo ngại lớn nhất là khâu bảo mật khi thực hiện liên kết nguồn tiền. Người dùng cũng đã quen với tài khoản thu phí đường bộ và không muốn thay đổi.

Ngoài ra, một số cá nhân chưa có tài khoản ví điện tử, thẻ tín dụng, chỉ có tài khoản ngân hàng. Cùng đó, chưa được truyền thông mạnh mẽ về việc chuyển đổi theo yêu cầu của cơ quan nhà nước.

Từ đó, Viettel đưa ra giải pháp liên kết là Viettel ePass với đa phương thức thanh toán cho khách hàng lựa chọn, bao gồm: Liên kết Ví điện tử, ngân hàng; thẻ tín dụng quốc tế; phương thức thanh toán cho vay tiêu dùng, đi trước trả sau; thanh toán mua vé tháng quý qua QRCode.

Bà Nguyễn Thuỳ Anh, Phó trưởng phòng, Vụ Thanh toán, NHNN Việt Nam cho biết, NHNN luôn tích cực hỗ trợ, phối hợp và chỉ đạo các tổ chức tín dụng để nâng cao hơn nữa hạ tầng thanh toán, sẵn sàng kết nối không chỉ với Bộ Xây dựng trong thanh toán phí giao thông đường bộ mà còn ở các dịch vụ công khác.

Về hạ tầng thanh toán, trong các năm qua, NHNN chỉ đạo, hoàn thiện hành lang pháp lý cho các nhà cung cấp đáp ứng nhu cầu đa dạng. Đối với lo ngại về vấn đề bảo mật thông tin, theo bà Thuỳ Anh, đúng là hiện có tình trạng một số đối tượng đang lợi dụng gửi đường dẫn độc hại đến người dùng để đánh cắp thông tin. Tuy nhiên, về mặt kết nối hạ tầng, NHNN luôn có một hạ tầng đầy đủ về an toàn khi thực hiện kết nối. NHNN cũng luôn có công tác giám sát kiểm tra, xử lý kịp thời về hạ tầng. Lo ngại của độc giả cần tách biệt hai trường hợp. Một là, đối tượng lợi dụng để gửi đường link lạ. Chúng ta phải tỉnh táo, nhà cung cấp cũng có những cảnh báo để phân biệt thông tin chinh xác và lừa đảo. Người dùng cần kiểm chứng thông tin trước khi ấn vào đường link này. Hai là, thực hiện đúng app của bên cung cấp dịch vụ. Việc này chỉ mất vài giây. Kết nối sẽ an toàn. Hoàn toàn không lo về an toàn bảo mật thông tin khi kết nối.