Tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ đồ uống có đường ngày càng nhiều, dẫn đến nguy cơ béo phì và hàng loạt bệnh lý khác.
Theo thống kê của Euromonitor (tập đoàn nghiên cứu thị trường của Anh), tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng. Điều này gây ra những lo ngại lớn về sức khỏe cộng đồng.
Người Việt uống 6,67 tỉ lít đồ uống có đường
Cụ thể, từ năm 2009 đến 2023, lượng tiêu thụ đồ uống có đường đã tăng gấp 4 lần, với tổng lượng tiêu thụ tăng từ 3,44 tỉ lít năm 2013 lên 6,67 tỉ lít năm 2023, gần gấp đôi trong vòng một thập kỷ. Tính theo bình quân đầu người, mức tiêu thụ đã tăng 350%, từ 18,5 lít/người/năm lên 66,5 lít/người/năm, tương đương khoảng 1,3 lít mỗi người mỗi tuần.
Trong năm 2023, trung bình mỗi người Việt Nam tiêu thụ khoảng 66 lít đồ uống có đường, tương ứng với 18g đường mỗi ngày từ các loại đồ uống này (giả định mỗi lít đồ uống có đường chứa 100g đường).
Trong khi đó, lượng đường này chiếm tới 36% mức khuyến nghị tối đa của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) dành cho người trưởng thành (dưới 50g đường/người/ngày), cho thấy nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe do tiêu thụ đường vượt mức.
Dự báo của Euromonitor cho thấy nếu không có biện pháp kiểm soát hiệu quả, tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trung bình 6,4% mỗi năm từ 2023 đến 2028, tương đương mức tăng tổng cộng 36,6% trong 5 năm tới, làm gia tăng nguy cơ các bệnh không lây nhiễm như thừa cân, béo phì và đái tháo đường.
Không chỉ riêng ở Việt Nam, nghiên cứu tại 75 quốc gia trên thế giới cũng cho thấy cứ tăng tiêu thụ đồ uống có đường lên 1% thì có thêm 4,8% người lớn thừa cân, 2,3% người lớn béo phì và 0,3% người mắc tiểu đường.
Tiêu thụ đồ uống có đường làm tăng 18% nguy cơ mắc béo phì, tăng 12% nguy cơ tăng huyết áp, tăng 29% nguy cơ mắc đái tháo đường type 2, và tăng 29% nguy cơ mắc hội chứng rối loạn chuyển hóa.
Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra kết luận: tiêu thụ thường xuyên đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch, sâu răng, loãng xương và gây thừa cân và béo phì, đồng thời tiềm ẩn nhiều khả năng dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm khác, trong đó có ung thư.
Đã đến lúc áp thuế đối với đồ uống có đường
Ngày 9-5, tại phiên thảo luận tại Quốc hội liên quan đến nội dung bổ sung nước giải khát có đường (nước ngọt) trên 5g/100ml vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt nhận nhiều ý kiến của các đại biểu. Trong phiên thảo luận này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu quan điểm đáng lẽ cần đánh thuế với nước ngọt sớm hơn và đến giờ phút này đã là muộn.
Với mặt hàng này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chỉnh lý dự luật theo hướng quy định lộ trình từ năm 2027 áp dụng thuế suất 8%, từ năm 2028 áp dụng thuế suất 10%.
Ông cũng cho biết có những căn cứ rất rõ ràng để cân nhắc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường trên 5g/100ml. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ nước giải khát có đường ngày càng lớn, dẫn đến nguy cơ béo phì.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho hay đến nay đã có 107 nước đánh thuế tiêu thụ đặc biệt mặt hàng này, và ở ASEAN có 7/11 nước đánh thuế.
“Từ thực tiễn thế giới và thực trạng của Việt Nam, cá nhân tôi nghĩ rằng đáng lẽ phải đánh thuế sớm hơn, đến giờ phút này chúng ta cũng đã muộn rồi. Không thể để thế hệ con em của chúng ta đến lúc béo phì, đến lúc bệnh rồi chúng ta mới bàn”, ông Thắng nói.
Theo bộ trưởng, mức thuế đã được tiếp thu theo hướng sẽ giãn thời hạn áp và lộ trình năm 2027 là 8% và năm 2028 là 10%. Cơ quan soạn thảo sẽ rà soát để xem những gì sẽ áp từ 1-1-2026 và mặt hàng nào lùi sang năm 2027, tránh cú sốc với các doanh nghiệp.
Về phía Bộ Y tế, đơn vị này thống nhất phương án dự kiến tiếp thu đối với dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt như đề nghị của Bộ Tài chính, theo đó mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này có thể giãn thời gian áp dụng và lộ trình là 8% từ năm 2027 và 10% từ năm 2028.
WHO khuyến nghị Việt Nam cần sớm áp thuế đối với đồ uống có đường nhằm giảm tỉ lệ tiêu thụ, bảo vệ sức khỏe người dân.
Showroom: D11-47 KĐT Geleximco Lê Trọng Tấn, Hà Đông, Hà Nội
Điện thoại: 1900 98 98 36
Email: info@daisan.vn