Cầu Crimea đứng trước nguy cơ lớn

Tuyên bố từ Thủ tướng Đức Friedrich Merz về các cuộc tấn công tầm xa vào bên trong lãnh thổ Liên bang Nga đã làm sống lại niềm hy vọng lâu nay tại Ukraine rằng Berlin cuối cùng cũng sắp gửi tên lửa Taurus cho Kyiv.

Ngày 8/10/2022, một chiếc xe tải đã phát nổ trên Cầu Crimea khiến 7 thùng nhiên liệu của một đoàn tàu chở hàng bốc cháy và làm cây cầu bị sập một phần. Ba người đã thiệt mạng trong vụ nổ. Trong ảnh là khói bốc lên ngùn ngụt từ hiện trường vụ nổ trên Cầu Crimea ngày 8/10/2022. Ảnh: Reuters.

Báo The Kyiv Independent của Ukraine tối 27/5, theo giờ địa phương, cho biết tới nay, Đức vẫn chưa cung cấp cho Ukraine bất kỳ loại tên lửa tầm xa cùng quyền sử dụng.

Tuy nhiên, vào ngày 26/5, ông Merz tuyên bố: “Không còn bất kỳ hạn chế nào về tầm bắn của các loại vũ khí được chuyển giao cho Ukraine, cả từ Anh, Pháp, lẫn từ chúng tôi. Cũng không có hạn chế nào từ phía Mỹ”.

Dẫu rằng hôm sau, thủ tướng Đức đã làm rõ rằng ông đang đề cập đến những sự cho phép đã được các đồng minh của Ukraine đưa ra từ năm ngoái, nhưng việc ông Merz đề cập đến “chúng tôi” vẫn khiến nhiều người suy đoán rằng tên lửa Taurus có thể sắp được chuyển giao cho Kyiv.

Theo Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Ukraine, ông Oleksandr Merezhko, đây thực sự là “tin tốt khi họ đã dỡ bỏ các hạn chế về việc sử dụng tên lửa. Nhưng những tên lửa đó đang ở đâu? Ví dụ Taurus đâu rồi?”

Tại sao Đức chưa gửi tên lửa Taurus cho Ukraine?

Lập trường không gửi tên lửa Taurus cho Ukraine chủ yếu xuất phát từ chính sách của Thủ tướng tiền nhiệm Olaf Scholz. Trong khi đó, Ukraine đã sử dụng tên lửa ATACMS do Mỹ sản xuất trong hơn một năm, và Storm Shadow của Anh-Pháp trong hơn hai năm.

Nghiên cứu sinh tiến sĩ Fabian Hoffmann tại Đại học Oslo chuyên về công nghệ tên lửa cho rằng “việc chuyển giao Taurus vào thời điểm này không còn là vấn đề của người Ukraine nữa mà là của người Đức, bởi vì Taurus đã trở thành biểu tượng tối thượng của nỗi sợ hãi leo thang tại Đức và đó là lý do tại sao việc chuyển giao Taurus lại quan trọng”.

Khi tại nhiệm, Thủ tướng Scholz nhiều lần ngăn chặn việc chuyển giao tên lửa Taurus vì lo ngại leo thang, nhưng người kế nhiệm ông lại cởi mở hơn nhiều về khả năng này.

Vào tháng 4 vừa qua, ông Merz thậm chí còn gợi ý rằng tên lửa Taurus có thể được sử dụng để tấn công các cơ sở hạ tầng quân sự chiến lược của Liên bang Nga tại Bán đảo Crimea, bao gồm cả Cầu Crimea (còn gọi là Cầu Kerch).

Trong một cuộc phỏng vấn với đài ARD, ông Merz nhấn mạnh sự cần thiết phải hỗ trợ Ukraine chuyển từ thế bị động sang chủ động trên chiến trường, nói rằng Kyiv cần được trang bị để “định hình các sự kiện” và “đi trước tình hình”.

“Nếu mọi thứ cứ tiếp diễn như hiện tại, ví dụ nếu tuyến đường bộ quan trọng nhất giữa Liên bang Nga và Crimea bị phá hủy, hoặc có điều gì đó xảy ra tại Crimea, nơi tập trung phần lớn hậu cần quân sự của Liên bang Nga, đó sẽ là một cơ hội để đưa Ukraine trở lại vị thế chiến lược”, ông Merz nói.

Sự khác biệt của tên lửa Taurus

Về tầm bắn, tốc độ và khối lượng đầu đạn, tên lửa Taurus khá giống với Storm Shadow - được sản xuất bởi chi nhánh Pháp của công ty MBDA, hãng chế tạo Taurus.

Theo một đại diện của MBDA Deutschland, Scalp/Storm Shadow và Taurus thuộc cùng một lớp tên lửa hành trình. Chúng khác nhau về các thông số kỹ thuật, nhưng đều phù hợp về mặt cơ bản cho các nhiệm vụ tấn công sâu vào mục tiêu chiến lược.

Điểm khác biệt chính của Taurus là ở thiết kế của đầu đạn - Taurus có thể được lập trình để phát nổ sau khi đánh trúng một mục tiêu cụ thể, như hầm ngầm.

Tên lửa này có khả năng xuyên qua và đếm lớp trước khi phát nổ, giúp tối đa hóa sát thương.

Nếu sở hữu, Taurus sẽ đại diện cho một nâng cấp đáng kể đối với khả năng tấn công tầm xa của Ukraine, chủ yếu là vì nó có thể xuyên thủng những công sự dày đặc của Liên bang Nga.

Nhờ vào động cơ hiệu quả hơn, theo nghiên cứu sinh tiến sĩ Hoffmann, tên lửa Taurus cũng có thể vươn sâu hơn vào lãnh thổ Liên bang Nga so với bất kỳ hệ thống nào mà Ukraine hiện có, đồng thời mang theo lượng thuốc nổ lớn hơn so với các loại “thiết bị bay không người lái mang tên lửa” tầm xa hiện tại của Ukraine.

Mặc dù có tầm bắn được công bố là từ 560 km trở lên, nghiên cứu sinh tiến sĩ Hoffmann tin rằng thực tế tên lửa Taurus có thể vươn tới 700-800 km. Tuy nhiên, đây là loại tên lửa phóng từ máy bay, vì vậy khi được triển khai từ các máy bay không hoạt động ở tuyến đầu, chúng đối mặt với rủi ro dễ bị hỏa lực phòng không Liên bang Nga bắn hạ.

Tên lửa Taurus “có thể dễ dàng tích hợp” với tiêm kích F-16, đang được triển khai tại Ukraine, và với Gripen - một loại máy bay Thụy Điển có thể cũng sắp được chuyển giao.

“Taurus là hệ thống vũ khí tốt nhất trong kho vũ khí phương Tây để đánh sập các cây cầu”, nghiên cứu sinh tiến sĩ Hoffmann nhận định, và nhấn mạnh “về mặt lý thuyết, nếu Ukraine muốn phá hủy cầu Crimea, tên lửa Taurus sẽ là vũ khí lý tưởng để làm điều đó”.

Mục tiêu - Cầu Crimea

Được xây dựng sau khi Liên bang Nga sáp nhập Bán đảo Crimea vào năm 2014, cầu Crimea là tuyến đường vận tải và tiếp tế quan trọng cho các lực lượng Liên bang Nga tới các vùng lãnh thổ Ukraine đang nằm dưới sự kiểm soát của Moscow.

Cây cầu này đã từng là mục tiêu bị Ukraine tấn công nhiều lần, bị hư hại đáng kể vào tháng 10/2022 và tháng 7/2023, dù chưa lần nào khiến cây cầu phải ngừng hoạt động hoàn toàn.

Tuy nhiên, tên lửa Taurus có thể sẽ làm thay đổi điều đó.

Ngày 17/7/2023, hoạt động vận tải đường sắt trên Cầu Crimea đã được nối lại khi chuyến tàu đầu tiên khởi hành qua cầu hướng tới vùng Krasnodar. Trong khi đó, Cơ quan Điều tra Liên bang Nga cho hay cơ quan mật vụ Ukraine đã thực hiện một cuộc tấn công Cầu Crimea rạng sáng 17/7, khiến một nhịp cầu bị hư hại và hai dân thường thiệt mạng. Hiện cơ quan này đang tiến hành điều tra vụ việc. Giao thông trên Cầu Crimea bị tạm dừng do tình trạng khẩn cấp. Trong ảnh là nhân viên Cơ quan Điều tra Liên bang Nga điều tra tại hiện trường vụ tấn công Cầu Crimea ngày 17/7/2023. Ảnh: Reuters.

Sự chậm trễ

Cho đến nay vẫn chưa có xác nhận nào về việc tên lửa Taurus thực sự được chuyển giao cho Ukraine.

“Chúng tôi không bình luận về bất kỳ suy đoán nào liên quan đến các tranh luận và quyết định chính trị”, một đại diện của MBDA Deutschland, nhà sản xuất Taurus, cho biết, nhưng nói thêm rằng: “Xin hãy yên tâm rằng MBDA sẵn sàng hỗ trợ chính phủ Đức và Ukraine trong việc tích hợp, huấn luyện và hậu cần cần thiết nếu có quyết định chính trị được đưa ra”.

Về phần mình, nghiên cứu sinh tiến sĩ Hoffmann lưu ý rằng tên lửa Taurus ngày nay không còn quá quan trọng đối với Ukraine như cách đây hai năm, khi nước này vẫn còn ít lựa chọn nội địa cho các cuộc tấn công tầm xa.

“Nếu bạn chuyển giao bây giờ, người Ukraine có thể sử dụng nó để tấn công những mục tiêu thực sự quan trọng, trong khi năm 2023, họ phải dùng Storm Shadow cho mọi thứ. Vì vậy, vẫn có những lợi thế nhất định, tôi không nói là không có gì”, ông Hoffmann giải thích.

“Nhưng một thiết bị bay không người lái tầm xa với đầu đạn 50 kg, thậm chí ít hơn, trong một số hoàn cảnh vẫn đủ dùng. Vì vậy, Ukraine hiện có nhiều lựa chọn”.

Kho tên lửa của Ukraine

Các chuyên gia tin rằng tên lửa Taurus khó có thể làm thay đổi cục diện cuộc xung đột Nga - Ukraine, và mặc dù việc tấn công Cầu Crimea sẽ là một chiến thắng mang tính biểu tượng lớn đối với Kyiv, Ukraine cần loại tên lửa này chủ yếu để bổ sung kho vũ khí tầm xa của mình.

Theo nghiên cứu sinh tiến sĩ Hoffmann, các loại tên lửa như Storm Shadow, SCALP EG, rồi cũng sẽ cạn kiệt. Taurus là một tên lửa hành trình rất hiệu quả khác mà người Ukraine có thể sử dụng để mở rộng khả năng tấn công tầm xa và đây là một lợi thế then chốt. Vấn đề chủ yếu là số lượng và các hệ thống tên lửa có sẵn trong kho vũ khí của Ukraine.