Cặp song sinh kỳ ảo: Khi những thứ bình thường cũng thành kỳ quái

Đọc Cặp song sinh kỳ ảo của Ágota Kristóf giống như bước vào khu rừng vào một chiều mù sương, những thứ bình thường nhất cũng trở thành kỳ quái.

Bạn không biết đâu là thật đâu là giả. Và có lẽ cả khi đọc đến trang cuối cùng bạn cũng không biết.

Liên tục đánh đố người đọc

Tác phẩm Cặp song sinh kỳ ảo (Hiếu Tân dịch) là tiểu thuyết bộ ba gồm Quyển sổ lớn, Chứng cứ và Lời nói dối thứ ba lần lược được xuất bản vào các năm 1986, 1988, 1991.

Bộ ba tiểu thuyết kết nối nhau qua một "cặp song sinh" từ lúc "họ" là những đứa bé sống ở một ngôi làng hẻo lánh, đến khi "họ" thất lạc nhau, trưởng thành, trải qua bao biến cố đời sống.

Viết chữ "họ" trong dấu ngoặc kép vì Kristóf liên tục đánh đố người đọc.

Đầu tiên, trong Quyển sổ lớn, câu chuyện được kể ở ngôi thứ nhất, nhân vật xưng "chúng tôi", dưới góc nhìn của hai đứa trẻ song sinh gắn bó với nhau như hình với bóng. Chỉ đến cuối, khi quyết định một đứa phải ra đi và một đứa phải ở lại, cặp song sinh này vẫn có vẻ rất thật.

Sang đến Chứng cứ và Lời nói dối thứ ba, sự thật này dần lung lay. Ágota Kristóf tung ra một dữ kiện rồi sau đó lại tung ra dữ kiện khác phủ định cái trước đó. Cứ vậy, độc giả như bị chính tác giả trêu đùa, bị bà dẫn đi vào mê cung, hễ mỗi lần tưởng sắp tìm được lối thoát thì tác giả lại cố tình làm ta lạc.

Sức mạnh của sáng tạo

Trong Nghề viết tiểu thuyết (Nguyễn Hồng Anh dịch), Murakami Haruki kể lúc mới bắt đầu sáng tác, ông viết bằng tiếng Anh rồi sau đó tự dịch sang tiếng Nhật.

Ông so sánh mình với trường hợp của Ágota Kristóf: "Nhưng nhờ dùng ngoại ngữ để sáng tác, bà đã thành công trong việc sản sinh ra văn phong mới riêng.

Nhịp điệu ăn ý trong khi kết hợp những câu văn ngắn, lối dùng từ thẳng thắn không vòng vo, mô tả đích xác không câu nệ. Chỉ là như vậy, không hề viết điều gì lớn lao, có cảm giác bí ẩn như cố tình ẩn náu".

Sau rốt, Ágota Kristóf trong khi không cố thuyết phục độc giả tin vào bất kỳ điều gì bà viết ra, đã khiến họ tin vào sức mạnh của sáng tạo. Sức mạnh tái dựng một lịch sử trong một đời người, một lịch sử nhập nhằng, bị che giấu, đã vùi chôn rất nhiều cá nhân dưới sương mù thời gian.