Cấp bách tháo nút thắt cửa ngõ TP.HCM

Sau sáp nhập, nhu cầu di chuyển tăng cao từ mọi hướng về trung tâm TP.HCM khiến các tuyến đường cửa ngõ vốn đã quá tải càng trở nên ùn tắc nghiêm trọng. Khi các tuyến cao tốc huyết mạch được đẩy nhanh, nguy cơ trở thành nút thắt cổ chai của các tuyến đường cửa ngõ tăng cao.

Cao tốc càng mở, các "nút cổ chai" càng thắt

Sáng đầu tiên sau kỳ nghỉ lễ 2.9, người dân từ các tỉnh ùn ùn trở lại TP.HCM và như thường lệ, phía đông TP là "điểm đen" ùn ứ giao thông hàng đầu. Chưa tới 7 giờ sáng, khu vực cầu Bình Lợi, cầu Bình Triệu và các tuyến kết nối như QL13, đường Phạm Văn Đồng hay Nguyễn Xí đã ken đặc xe cộ. Lượng phương tiện đổ ra giờ cao điểm buổi sáng, cùng rất đông người trở lại TP.HCM sau lễ, lại thêm cầu Bình Triệu 1 tạm ngưng cho ô tô lưu thông để phục vụ dự án nâng tĩnh không, khiến khu vực cửa ngõ đông bắc hứng trọn "combo" ùn tắc. Dù lực lượng CSGT TP.HCM đã có mặt từ sớm tại vòng xoay cầu Bình Lợi và các nút giao lân cận để phân luồng, điều tiết, song dòng ô tô, xe máy đổ từ QL13 về vẫn phải xếp hàng dài cả cây số.

Anh Trần Thanh Quý (ngụ P.Tam Bình) lắc đầu chán nản: "Bao nhiêu năm nay, dịp trước và sau lễ nào tuyến đường này cũng ùn tắc như vậy. Tuy nhiên, từ sau khi sáp nhập thì lượng xe từ Bình Dương (cũ) di chuyển vào TP.HCM nhiều hơn, lại thêm nhiều dự án đồng loạt thi công nên kẹt xe càng khủng khiếp. Đặc biệt, đoạn QL13 phía Bình Dương đoạn giáp ranh TP.HCM (cũ) đến Thủ Dầu Một đã được mở rộng rất lớn, lượng xe cộ khổng lồ trên đoạn đường 8 làn khi dồn về TP.HCM thì bị bóp nghẹt. Chỉ mong QL13 sớm mở rộng nối thông vào đoạn đã mở phía Bình Dương để xóa nỗi ám ảnh kẹt xe khu vực này".

Phía đông nam cũng không khá hơn. Khu vực nối trung tâm TP.HCM đi Vũng Tàu theo cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây (HLD) tiếp tục một mùa lễ "oằn mình" gánh xe. Ngay ngày đầu tiên của kỳ nghỉ lễ, đường Mai Chí Thọ dẫn vào cao tốc HLD đã ùn tắc hơn 3 tiếng, từ 6 giờ sáng. CSGT phải luân phiên đóng mở điểm đầu cao tốc nhưng cũng không ăn thua.

Ở cửa ngõ tây bắc, dù có đường nối Trần Quốc Hoàn - Cộng Hòa rộng 6 làn, các tuyến đường cũ như Cộng Hòa, Trường Chinh vẫn ùn ứ nghiêm trọng. QL22 thì xe container và xe tải thường xuyên ken đặc, di chuyển chậm chạp gây ùn tắc kéo dài. Người dân TP.HCM một mặt mong cao tốc TP.HCM - Mộc Bài (Tây Ninh) mới khởi công hôm 19.8 sẽ nhanh chóng hoàn thành, giảm tải cho QL22; nhưng mặt khác cũng lo ngại nếu các tuyến đường nối ra cao tốc vẫn nhỏ hẹp như hiện tại thì tình trạng ùn tắc nút cổ chai lan sâu vào khu vực nội đô sẽ càng thêm trầm trọng.

Tương tự, người dân từ khu nam TP.HCM đi các tỉnh miền Đông Nam bộ, Tây Nam bộ giờ đã thuận tiện khi hoàn thành nút giao Nguyễn Văn Linh - Nguyễn Hữu Thọ, nối thông cao tốc Bến Lức - Long Thành. Thế nhưng các nút giao và đường cao tốc càng mở, tuyến kết nối trực tiếp là đường Nguyễn Hữu Thọ lại càng bị o ép, đổ dồn ùn tắc phía hướng về nội đô. Mỗi ngày, dòng xe máy và ô tô lại ken đặc nối dài từ khu vực nút giao Nguyễn Văn Linh - Nguyễn Hữu Thọ tới hết cầu Kênh Tẻ. "Đường gân" kết nối giữa các khu đô thị vệ tinh đang phát triển mạnh phía nam TP ngày càng giống một mạch máu gây tắc nghẽn dòng lưu thông.

Đẩy nhanh các dự án dang dở

Đáng chú ý, trong khi các dự án xây mới, mở rộng cao tốc liên vùng đang được thúc đẩy rất nhanh bằng nhiều cơ chế đặc biệt thì tiến độ các dự án mở rộng cửa ngõ TP.HCM lại khá ì ạch.

Đơn cử, nút giao An Phú, nút giao lớn nhất khu đông TP, thay vì phải hoàn thành vào cuối năm 2025 theo chỉ đạo của Chủ tịch UBND TP.HCM, phía chủ đầu tư (CĐT) xin gia hạn đến giữa năm 2026, dời tiến độ thêm 6 tháng. Theo kế hoạch điều chỉnh, nhánh cầu vượt N2 sẽ hoàn thành và thông xe vào ngày 31.12 nhưng hầm chui HC1-02 sẽ phải chờ tới trước Tết Nguyên đán 2026 (17.2.2026) mới dự kiến hoàn thành. Các gói thầu tiếp theo gồm nhánh cầu N3, N4, N1.1 và N1.3 sẽ hoàn tất và thông xe trước ngày 30.6.2026, trong đó nhánh N3 dự kiến khai thác từ 30.4.2026. Riêng gói XL13 (nhánh N1.2) có sản lượng thấp nhất mới chỉ 12%, đang tạm ngưng thi công do vướng mặt bằng chưa bàn giao khu đất 22.012 m² đường Lương Định Của.

Ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban Giao thông, thừa nhận dự án đã trượt tiến độ quá nhiều, lại đối mặt với hàng loạt khó khăn. Thời gian qua phía CĐT cùng nhà thầu đã cố gắng xoay xở rút ngắn thời gian hoàn thành một số gói thầu nhưng không thể đưa toàn bộ dự án về đích đúng hẹn trong năm nay. Ban Giao thông đang duy trì tổ chức "3 ca, 4 kíp" với 18 mũi thi công, hơn 160 kỹ sư và công nhân làm việc liên tục để đảm bảo tiến độ mới đề ra. Phía CĐT cũng đã xử lý 4 nhà thầu chậm trễ, đồng thời đề xuất cho phép chỉ định thầu thay thế các đơn vị không đủ năng lực. Song song, thành lập tổ công tác đặc biệt để giải quyết các khó khăn phát sinh, đặc biệt trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) và di dời hạ tầng kỹ thuật. Mặc dù vậy theo ông Phúc, dự án vẫn đang đối mặt với những thách thức lớn. Việc GPMB tại khu đất 22.012 m² là bài toán nan giải, ảnh hưởng trực tiếp đến việc thi công nhánh cầu N1.2. Việc di dời hạ tầng kỹ thuật cũng cần sự phối hợp chặt chẽ từ các sở, ngành liên quan để đảm bảo không ảnh hưởng đến tiến độ tổng thể.

Trong khi đó, tại dự án huyết mạch mở rộng QL13, đoạn dài khoảng 15 km từ cầu Vĩnh Bình đến ngã tư Lê Hồng Phong (qua Bình Dương trước đây) quy mô đầu tư từ 6 lên 8 làn xe đặt mục tiêu hoàn thành và đưa vào sử dụng từ cuối năm 2023, nhưng đến nay vẫn chưa xong. Nguyên nhân, việc di dời lưới điện dọc QL13 cùng công tác đền bù GPMB gặp khó khăn, kéo dài hơn dự kiến. Ngoài ra, dự án này còn bị "khựng" 1 nhịp để chuyển tiếp thủ tục pháp lý của dự án sau khi sáp nhập tỉnh Bình Dương vào TP.HCM. Với đoạn QL13 từ cầu Bình Triệu đến ranh tỉnh Bình Dương (cũ) mà người dân TP.HCM đã chờ đợi hơn 2 thập niên qua, hiện vừa khởi động công tác GPMB, nếu thuận lợi trong quý 2/2026 mới khởi công và hoàn thành vào năm 2028.

Phía nam, đoạn đường Nguyễn Hữu Thọ, từ Nguyễn Văn Linh đến cao tốc Bến Lức - Long Thành dài 8,6 km, theo Sở Xây dựng, sẽ được mở rộng lên 60 m, 10 làn xe. Trong đó, 7,2 km sẽ được xây dựng đường trên cao với 4 làn xe. Bên dưới, hai tuyến đường song hành mỗi bên rộng 3 làn xe, tổng mức đầu tư của dự án khoảng 9.894 tỉ đồng, dự kiến hoàn thành toàn bộ vào năm 2028.

Có thể thấy, đa phần các dự án cửa ngõ quan trọng của TP.HCM phải tới năm 2028 mới có thể hoàn thành đồng bộ. Đây sẽ là thách thức lớn trong việc điều tiết giao thông khu vực cửa ngõ và nội đô TP.HCM nếu các dự án cao tốc liên vùng được thúc đẩy hoàn thành sớm.