Cannes 2025 - chính trị lấn át điện ảnh

Hôm 24/5, giải cao nhất liên hoan phim - Cành Cọ Vàng - được trao cho tác phẩm It Was Just an Accident của đạo diễn Iran Jafar Panahi. Lần đầu tiên Panahi giành giải quan trọng nhất sau nhiều năm tham gia sự kiện. Trong khoảng thời gian này, ông gặp nhiều khó khăn trong việc làm phim, từng đi tù và chịu quản chế ở Iran. Tại buổi họp báo ra mắt phim, Panahi cho biết dự án lấy cảm hứng từ quãng thời gian ông bị giam giữ. Nội dung xoay quanh các cựu tù nhân bắt cóc một người mà họ tin là điều tra viên thụ lý vụ án của họ.

Ở lần trở lại này, nhiều cây bút khen It Was Just an Accident là một trong những phim hay nhất của Jafar Panahi khi pha trộn yếu tố châm biếm nhưng mang góc nhìn nhân văn. Tuy vậy, một số người cho rằng dự án mang tính chính trị, thể hiện quan điểm của Panahi về đất nước của ông. Trên sân khấu lễ bế mạc, Panahi nói biết ơn gia đình và êkíp đã động viên tinh thần, cùng ông thực hiện dự án nhiều rủi ro. Đồng thời, đạo diễn kêu gọi người dân Iran toàn thế giới quên đi sự khác biệt.

Trong 12 ngày diễn ra, sự kiện bị lấn át bởi các yếu tố chính trị và quy định bên lề. Ngoài phim của Panahi, trang Guardian cho rằng những tác phẩm nổi bật năm nay đều tập trung vào chủ đề về thể chế. The Secret Agent của nhà làm phim Brazil Kleber Mendonça xoay quanh chế độ độc tài thập niên 1970, còn Two Prosecutors của đạo diễn Ukraina gốc Belarus Sergei Loznitsa mô tả thời kỳ Stalin.

Ở họp báo lẫn trên sân khấu khai mạc, chủ tịch ban giám khảo Juliette Binoche đề cập những chủ đề nhạy cảm như cuộc khủng hoảng nhân đạo tại Dải Gaza, ô nhiễm môi trường.

Trong khi đó, người dẫn chương trình - tài tử Pháp Laurent Lafitte - nói một trong những vai trò của nghệ sĩ là góp phần nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu, phân biệt chủng tộc, người di cư và cộng đồng LGBTQ+. Ông vinh danh nghệ sĩ nổi tiếng như James Stewart, Jean Gabin, Josephine Baker, Marlene Dietrich, Richard Gere, Isabelle Adjani vì những đóng góp cho xã hội.

Một chủ đề được bàn tán trong giai đoạn đầu sự kiện là việc Tổng thống Mỹ, ông Donald Trump, muốn áp thuế 100% với các phim sản xuất bên ngoài và nhập về nước này. Phát biểu nhận giải Cành Cọ Vàng danh dự, tài tử Robert nói không đồng ý khi ông cắt tài trợ nghệ thuật và giáo dục, đồng thời nhắc đến vấn đề thuế quan. Theo ScreenDaily, mong muốn của ông Trump khiến các chính trị gia, nhà hoạch định chính sách và nhà sản xuất phim châu Âu đưa ra loạt biện pháp ứng phó cho tài trợ và sản xuất phim độc lập.

Vấn đề các ban ngành chậm trễ giải quyết tình trạng lạm dụng tình dục tràn lan trong ngành công nghiệp điện ảnh Pháp cũng được quan tâm. Liên hoan năm nay khai mạc cùng ngày tài tử Gérard Depardieu bị kết án 18 tháng tù treo vì tấn công tình dục hai phụ nữ trên phim trường vào năm 2021.

Trước ngày khai mạc, ban tổ chức có quy định cấm khách mời mặc trang phục theo mốt "khỏa thân", xuyên thấu hoặc cồng kềnh gây ảnh hưởng người khác. Tuy nhiên, tạp chí Vogue nhận định nhiều khách mời khó tuân theo hướng dẫn mới. Lý do là ban tổ chức thông báo sát ngày khai mạc, còn nghệ sĩ chuẩn bị trang phục trước đó hơn một tháng.

Mặt khác, ScreenDaily cho rằng ban tổ chức và nhà sản xuất thắt chặt chi tiêu, khiến Cannes năm nay trở nên kém sôi động. Năm 2022, hãng Paramount từng dựng mô hình mũ phi công khổng lồ cho Top Gun: Maverick, nhưng năm nay công ty này chỉ đặt vài màn hình lớn trước khách sạn Carlton để quảng bá phần tám Mission: Impossible - The Final Reckoning. Sự kiện có nhiều phim ra mắt nhưng ít suất chiếu khiến khán giả khó tiếp cận được tất cả tác phẩm. Trang CNN viết: "Lễ hội quá lớn, chương trình dày đặc, các dự án lại tốn kém. Buổi chiếu phim kéo dài từ 8h30 đến tận rạng sáng hôm sau, nhưng vẫn không đủ thời gian".

Theo giới chuyên môn, Cannes năm nay khép lại với nhiều tiếc nuối khi hào quang điện ảnh không phải là điểm nhấn. Tuy nhiên, sự kiện đánh dấu giai đoạn bắt đầu của mùa giải thưởng. Ngành công nghiệp phim ảnh đang tất bật với các thương vụ mua bán phim, kế hoạch phát hành và chuẩn bị chiến lược tiếp thị.

Quế Chi (theo CNN, Variety, Guardian)