Cảnh giác 7 loại hình lừa đảo trực tuyến thường gặp

Lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam giảm nhẹ vào đầu năm 2025 nhưng đang có xu hướng tăng trở lại, gây thiệt hại cả nghìn tỉ đồng trong giai đoạn tháng 2 tới tháng 5 vừa qua.

Thông tin trên được đại tá Nguyễn Huy Lục, Trưởng phòng 5, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an) công bố trong sự kiện về an ninh mạng và phòng chống lừa đảo trực tuyến mới diễn ra tại Hà Nội. Ông cho biết các nhóm tội phạm lừa đảo trực tuyến có xu hướng hình thành những "làng nghề", "tập đoàn" quy mô và thường hoạt động ở các đặc khu kinh tế, vùng biên giáp các quốc gia lân cận. Điều này gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong quá trình điều tra, xử lý.

Đại tá Nguyễn Huy Lục cũng chia sẻ hiện người dân có thể nhận diện 7 loại hình lừa đảo trực tuyến thường gặp để chủ động phòng tránh, không rơi vào các kịch bản, biến thể gồm:

Giả danh nhân viên trường đại học: Kẻ gian gọi điện cho sinh viên, phụ huynh để thông báo về việc đủ điều kiện nhận học bổng du học nước ngoài. Chúng yêu cầu bằng chứng để chứng minh tài chính hoặc đặt cọc ngay lập tức để "đảm bảo" học bổng, ép buộc nạn nhân chuyển tiền gấp hoặc nhấp vào các liên kết (đường link) độc hại để đánh cắp thông tin chi tiết ngân hàng, mã xác thực dùng một lần (OTP).

Giả danh cán bộ thuộc lực lượng công an hoặc chuyên gia pháp lý trực tuyến: Với cam kết sẽ thu hồi lại tiền của người dân đã bị lừa đảo qua mạng, kẻ gian tạo tài khoản, trang web, ứng dụng và tài liệu giả mạo để lấy lòng tin. Sau đó chúng lấy nhiều lý do để yêu cầu người dân chuyển khoản với số tiền lớn nhằm thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản. Với hình thức này, số tiền mất có khi còn nhiều hơn số đã bị lừa trước đó.

Giả danh nhân viên công ích: Kẻ gian nhắn tin yêu cầu thanh toán tiền dịch vụ định kỳ, hoặc cập nhật thông tin. Chúng yêu cầu nạn nhân cài ứng dụng giả mạo, sau đó đánh cắp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng để chiếm đoạt tài sản. Hành vi này thường thấy qua nhiều vụ việc giả danh nhân viên điện lực, gọi điện dọa cắt điện trong đợt nắng nóng, hoặc mạo danh nhà mạng dọa cắt số điện thoại thời gian qua.

Giả danh người bán và đại lý du lịch hợp pháp: Bằng cách tạo ra các trang web và trang mạng xã hội giả mạo, đưa ra nhiều ưu đãi hấp dẫn để dụ dỗ nạn nhân đặt cọc. Sau khi nhận tiền, chúng gửi email hoặc tin nhắn thông báo lỗi chuyển khoản và yêu cầu thanh toán thêm, rồi chặn liên lạc, chiếm đoạt tiền.

Giả danh cán bộ thuộc lực lượng công an: Kẻ gian gọi điện đe dọa nạn nhân liên quan đến vụ việc đang điều tra, yêu cầu họ chứng minh sự minh bạch bằng cách chuyển tiền hoặc tải các ứng dụng giả mạo, nhập các thông tin đăng nhập tài khoản ngân hàng, mã OTP.

Giả danh cá nhân có ngoại hình đẹp: Kịch bản tạo dựng lòng tin thông qua tin nhắn làm quen, tâm sự, sau đó lừa nạn nhân tham gia vào các ứng dụng, liên kết cờ bạc hoặc đầu tư giả mạo để chiếm đoạt tài sản.

Giả danh nhân viên thuộc các sàn thương mại điện tử, sàn Forex, tiền ảo tài chính quốc tế: Chúng gọi điện thoại cho nạn nhân kêu gọi đầu tư lợi nhuận cao. Những kẻ lừa đảo sẽ sử dụng các trang web, nền tảng và nhóm mạng xã hội giả mạo để thao túng nạn nhân đầu tư, chỉnh ứng dụng để cho "con mồi" nhận các khoản lợi nhuận nhỏ trước khi "tung mẻ lưới lớn" để lấy tiền.

Ngoài các loại hình dễ nhận diện nêu trên, những kẻ lừa đảo trực tuyến sẽ tùy thuộc vào tình hình trong nước như thời tiết (mùa hè, bão lũ, thiên tai...), các sự kiện có sức ảnh hưởng rộng (thi tốt nghiệp THPT, cập nhật định danh cá nhân...) để biến tướng kịch bản tăng tính thuyết phục, dễ dàng thao túng tâm lý nạn nhân để đạt được mục đích. "Ví dụ trong những ngày trời nóng như hiện nay, chúng có thể mạo danh công ty điện lực, dọa cắt điện, khiến người dùng lo lắng, dễ bị lừa", Đại tá Nguyễn Huy Lục nêu ví dụ.