Cần sớm xóa độc quyền vàng miếng

Để lành mạnh hóa thị trường vàng, thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới như chỉ đạo của Thủ tướng, cần sớm sửa đổi nghị định 24, phá thế độc quyền vàng và có chính sách thuế phù hợp với hoạt động mua bán vàng.

Đó là đề xuất của đại biểu Quốc hội HOÀNG VĂN CƯỜNG, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, khi trao đổi với Tuổi Trẻ. Ông Cường nói:

- Giá vàng trong nước và thế giới đều có tính liên thông. Việc liên thông này phụ thuộc vào số lượng của những nhà kinh doanh vàng và những chính sách liên quan như chính sách thuế và chính sách nhập khẩu.

Tuy nhiên, thực tế là Nhà nước độc quyền kinh doanh vàng miếng và độc quyền trong câu chuyện là quản lý xuất nhập khẩu, dẫn tới hiện tượng giá vàng trong nước chênh lệch với giá thế giới khá cao như thời gian qua.

* Nhà nước độc quyền vàng miếng từng là giải pháp hiệu quả để ngăn chặn tình trạng "vàng hóa" nền kinh tế.

Liệu việc bỏ chính sách độc quyền vàng miếng có giúp cho giá vàng trong nước thu hẹp khoảng cách với giá vàng thế giới như kỳ vọng, thưa ông?

- Việc Nhà nước độc quyền vàng miếng những năm qua nhằm ngăn chặn tình trạng "vàng hóa" nền kinh tế trong một thời gian dài trước đó, khi hầu hết người dân đều dùng vàng để mua xe, mua nhà, mua đất... dẫn tới làm suy yếu yếu tố giá trị của đồng tiền.

Nhưng hiện nay tình trạng "vàng hóa" đã được giải quyết và việc độc quyền trên thị trường vàng đã phát huy được vai trò ở thời kỳ nhất định. Vì vậy cần phải thay đổi chính sách để không còn tình trạng độc quyền trong kinh doanh, độc quyền vàng miếng, độc quyền xuất nhập khẩu.

Tất nhiên xuất nhập khẩu vàng không giống như các hàng hóa khác mà liên quan đến ngoại tệ, đến dự trữ và nguồn lực quốc gia. Do đó không phải cứ cho xuất nhập khẩu tự do mà Nhà nước phải quản lý, chính sách quản lý xuất nhập khẩu vàng, những doanh nghiệp đủ năng lực và điều kiện mới được tham gia hoạt động này.

Khi thị trường được hoạt động như thế tức là có nhiều nhà kinh doanh hơn, nhiều nhà cung cấp hơn, nhiều hoạt động xuất nhập khẩu lưu thông trong nước và thế giới sẽ giải quyết được những bất cập của thị trường. Chênh lệch giá phải giải quyết bằng một cơ chế vận hành thị trường.

Tất nhiên ở đây còn một vấn đề nữa liên quan chính sách thuế. Nếu chính sách thuế cao, chênh lệch sẽ cao. Ngược lại nếu thuế thấp, chênh lệch sẽ thấp đi. Vì vậy bên cạnh việc tự do hóa trong kinh doanh trên cơ sở cấp phép những doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện, chính sách thuế cũng có vai trò rất quan trọng.

* Sàn giao dịch vàng tài khoản từng gây ra nhiều hệ lụy, không ít nhà đầu tư vàng tài khoản đã "tán gia bại sản". Theo ông, có nên thiết kế mô hình sàn giao dịch vàng vật chất để quản lý hiệu quả hơn và người dân thuận tiện giao dịch?

- Tôi cho rằng phải là những công ty có đủ năng lực, uy tín, nguồn lực mạnh mới được quyền mở sàn giao dịch mua bán vàng trong nước là sàn điện tử. Người dân có thể mua bán vàng vật chất, mua xong có thể không cần cầm vàng về nhà mà ký gửi tại sàn này.

Vàng là sản phẩm đặc thù không giống như hàng hóa khác, mua vàng xong phải lưu trữ. Vì vậy, chúng ta có khuyến khích mua bán vàng để trao đi đổi lại không?

Mua bán vàng trao đổi qua lại không làm nên giá trị gia tăng cho nền kinh tế, không như chứng khoán bỏ tiền vào thì lập tức chuyển vào nền kinh tế. 

Còn với kênh vàng, không ai dám nhận vàng xong mang đi đầu tư, tức là mua bán vàng không làm phát sinh tiền vốn cho nền kinh tế. Do đó chúng ta có chính sách khuyến khích hay không, điều này còn phù thuộc vào chính sách thuế, là thuế giao dịch mua bán.

Với chính sách thuế, người dân cũng sẽ tính toán là khi có tiền có nên mua bán vàng thường xuyên hay không, hay là mua bán vàng xong để tích trữ thôi. 

Mình có tiền, cất trữ để đấy, mua xong không bán đi bán lại không bị đánh thuế, tức là vàng được sử dụng đúng mục đích là tích trữ chứ không phải là đầu tư, đầu cơ kiếm lời ở một thời điểm.

Đặc biệt là nếu vàng được lưu ký dài hạn ở sàn giao dịch vàng, các công ty và sàn vàng có thể sử dụng vàng đó để trở thành một nguồn lưu thông mua bán quốc tế, qua đó sẽ giúp cân bằng cho thị trường trong nước và quốc tế.

Điều này cũng giúp giải quyết được vấn đề là chúng ta không mất nhiều ngoại tệ đổ ra nước ngoài thường xuyên mua bán giao dịch vàng và đáp ứng nhu cầu mua bán giao dịch của người dân.

* Nếu chỉ cho phép các doanh nghiệp lớn được "tự do" kinh doanh vàng, liệu chúng ta có ngăn chặn được tình trạng buôn lậu hay găm giữ vàng, tạo sự khan hiếm giả tạo hay không?

- Những vi phạm thời gian qua, lớn nhất là khi Nhà nước độc quyền trong việc xuất nhập khẩu vàng gây nên khan hiếm, dẫn tới có những người đã tiếp tay cho buôn lậu, trục lợi và vi phạm pháp luật.

Cùng đó nhân lúc thị trường khan hiếm, doanh nghiệp có tiềm lực găm giữ vàng, tạo sự khan hiếm, đầu cơ của thị trường. Điều này cho thấy động cơ của doanh nghiệp không đúng, quản lý cũng không quản lý được.

Một khi Nhà nước đứng ra cấp phép về xuất nhập khẩu vàng, lượng hàng hóa xuất khẩu là bao nhiêu, ai giao dịch trên sàn, ai bán ai mua bao nhiêu, chúng ta nắm được hết... nên sẽ không thể có chuyện doanh nghiệp có vàng, nhập về mà lại nói là không có vàng và không thể găm giữ vàng được. 

Điều này sẽ tránh được tình trạng đầu cơ, găm giữ và giữ giá. Khi đã nhập khẩu như vậy sẽ phải đi theo con đường chính ngạch, và khi đã có chính ngạch sẽ không thể trốn thuế.

* Theo ông, đâu là giải pháp có thể khai thác nguồn lực vàng trong dân để tham gia phát triển kinh tế - xã hội, không để thao túng thị trường... như yêu cầu của Chính phủ?

- Cần nhìn thấy rằng vàng là hàng hóa tích trữ, chứ không phải đầu tư. Người dân có một chút tiền muốn mua vàng để tích trữ phòng thân, của để dành an toàn lâu dài... cần tạo điều kiện tốt, đáp ứng được nhu cầu này. 

Ví dụ như khi có sàn giao dịch vàng, người dân có thể mua nhưng ký gửi ở đó, không phải mang về, không phải cất trữ, không lo chi phí bảo quản, không sợ mất mát hư hỏng, là tốt cho người dân.

Nhưng chính sách lưu ký đó cần phải những người cất trữ dài hạn, còn mua bán liên tục theo tính đầu tư, nay mua mai bán lại thì không nên khuyến khích. Vì vậy cần có chính sách thuế để người dân thấy việc mua bán sẽ không có lợi và người dân không tham gia vào.

Hai là cần tạo ra thị trường thực sự liên thông của những công ty kinh doanh để ổn định thị trường vàng. Thị trường vàng phụ thuộc nhu cầu trong nước, cũng như dự báo nhu cầu vàng thế giới.

Đặc biệt cần mở rộng thị trường kinh doanh tự do từ đầu mối và tự do thị trường. Khi người dân thấy rằng đầu tư vàng không còn nhiều lợi ích sẽ đưa vốn sang các kênh đầu tư khác.