'Cần siết việc chuyển nhượng nhà ở xã hội sau 5 năm sở hữu'

Viện Nghiên cứu thị trường bất động sản Việt Nam (VARS IRE) nhận định nhà ở xã hội vẫn xuất hiện tình trạng đầu cơ, nhiều người mua không phải để ở mà sang nhượng kiếm lời, đẩy giá lên cao và khiến người có nhu cầu thực khó tiếp cận. Hoạt động này làm méo mó thị trường và tước đi cơ hội của người thu nhập thấp.

Theo VARS IRE, để khắc phục, ngoài việc tăng cường thanh tra, xử phạt cả chủ đầu tư bán sai đối tượng lẫn người dân chuyển nhượng trái phép, cần có khung pháp lý quy định rõ việc bán lại nhà ở xã hội sau 5 năm sở hữu.

Cụ thể, các căn hộ chỉ được phép chuyển nhượng cho người thuộc diện đủ điều kiện mua nhà ở xã hội và đã được cơ quan chức năng xác nhận. Trường hợp bán cho người ngoài chính sách, chủ sở hữu phải hoàn trả toàn bộ ưu đãi đã được hưởng từ chương trình hỗ trợ.

Quy định này, theo VARS IRE vừa bảo đảm quyền lợi chính đáng của người mua, vừa hạn chế đầu cơ, giữ đúng mục tiêu an sinh của loại hình nhà ở xã hội.

Trước đó, chuyên gia bất động sản Lê Quốc Kiên đề xuất kiểm soát chặt chẽ giao dịch thứ cấp của nhà ở xã hội sau 5 năm sử dụng theo đúng đối tượng và đúng trần giá để triệt tiêu tình trạng đầu cơ. Ông cho rằng người mua thứ cấp cũng phải là người đủ điều kiện mua nhà ở xã hội, thay vì mở rộng ra thị trường tự do. Mức tăng giá thứ cấp nhà ở xã hội chỉ nên được phép cao hơn tối đa 20% so với giá ban đầu sau mỗi 5 năm để bù trượt giá, thay vì tăng gấp 1,5-2 lần ngay khi hết hạn chuyển nhượng như hiện nay.

"Chỉ khi thực thi nghiêm các biện pháp này, nhà ở xã hội mới thực sự là mái ấm cho người lao động, thay vì trở thành kênh đầu tư sinh lời", ông Kiên nhận định.

Quan điểm trên cũng nhận được đồng tình từ giới chuyên gia. Lãnh đạo một doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội tại TP HCM, cho biết việc tài sản tăng giá theo thời gian là diễn biến bình thường, song với nhà ở xã hội, việc sang tay chênh lệch cao sau thời hạn cấm giao dịch cho thấy loại hình này đang bị lạm dụng sai mục đích. Từ chỗ là chính sách cung cấp chỗ ở giá rẻ cho người thu nhập thấp, nhà ở xã hội đang dần biến thành công cụ đầu tư "chắc chắn có lãi", khi chỉ cần chờ hết 5 năm là có thể bán ra ngoài với giá gấp đôi, thậm chí gấp ba.

Các chuyên gia cho rằng nhà ở xã hội được xây dựng từ nguồn lực xã hội nên không thể giao dịch như nhà thương mại. Giá thứ cấp tăng tự do không chỉ làm loại hình này mất đi ý nghĩa ban đầu, gây bất công, mà còn biến nó thành công cụ để một nhóm người trục lợi từ chính sách an sinh.

Theo Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100, người mua nhà ở xã hội không được phép bán, thế chấp hay cho thuê trong 5 năm kể từ khi trả hết tiền mua. Nếu muốn chuyển nhượng trong giai đoạn này, họ chỉ có thể bán lại cho Nhà nước, chủ đầu tư dự án hoặc người vẫn thuộc diện đủ điều kiện mua, với giá tối đa bằng giá gốc cộng chi phí sửa chữa, cải tạo (nếu có). Sau 5 năm, khi đã được cấp giấy chứng nhận, căn hộ được phép giao dịch theo cơ chế thị trường. Điều này thường dẫn đến tình trạng sau 5 năm, giá sang tay nhà ở xã hội thường tăng cao đột biến, nhiều dự án tăng gấp 3-4 lần so với giá gốc từ chủ đầu tư.

Phương Uyên