'Cần cơ chế kiểm soát khi cho phép viên chức ký hợp đồng ngoài cơ quan' - Báo VnExpress

Thảo luận tại tổ ở Quốc hội sáng 22/10 về dự thảo Luật Viên chức sửa đổi, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Phó đoàn Hải Phòng) cho rằng chủ trương mở quyền nghề nghiệp cho viên chức là cần thiết, phù hợp với bối cảnh đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế tri thức. Tuy nhiên, bà đề nghị luật cần phân định rạch ròi những việc viên chức được làm và không được làm khi tham gia hoạt động kinh doanh, nhất là với các ngành liên quan đến lợi ích công cộng như y tế, giáo dục, khoa học công nghệ.

Theo dự thảo luật, viên chức được phép ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với tổ chức, doanh nghiệp khác nếu không vi phạm hợp đồng chính và không gây xung đột lợi ích. Họ cũng có thể góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu ngoài công lập; riêng người làm việc trong lĩnh vực khoa học công nghệ, giáo dục đại học công lập được thương mại hóa kết quả nghiên cứu hoặc sáng kiến của mình.

Đại biểu Việt Nga đề nghị Chính phủ thiết kế cơ chế kiểm soát rủi ro đi kèm, như yêu cầu công khai thông tin, báo cáo thu nhập, quy định rõ mức độ tham gia, trách nhiệm và nghĩa vụ trong trường hợp viên chức làm việc ngoài đơn vị. "Phải đảm bảo viên chức vẫn hoàn thành nhiệm vụ chính, không để xảy ra xung đột lợi ích hay sử dụng nguồn lực công cho mục đích tư nhân", bà nói.

Bà cũng gợi ý với các trường đại học và đơn vị khoa học công lập, Chính phủ nên khuyến khích mô hình spin-off - doanh nghiệp khoa học công nghệ nội bộ, có cơ chế tài chính và quản trị minh bạch. Đây là cách biến kết quả nghiên cứu trong khu vực công thành nguồn lực phát triển quốc gia, đồng thời tạo động lực sáng tạo cho đội ngũ trí thức.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy đồng tình với hướng mở quyền này nhưng nhấn mạnh "mọi quy định cần đi kèm hàng rào pháp lý rõ ràng". Bà cảnh báo nếu không có giới hạn về mức góp vốn, phạm vi điều hành hoặc cơ chế công khai thông tin, chính sách có thể bị lợi dụng, ảnh hưởng tới uy tín và tính liêm chính của khu vực công.

Theo bà Thủy, luật cần có điều khoản cụ thể về nghĩa vụ báo cáo, quyền từ chối của người đứng đầu khi phát hiện dấu hiệu xung đột lợi ích, cũng như trách nhiệm công khai hợp đồng và khoản đầu tư của viên chức. Bà đồng thời đề nghị làm rõ các loại hợp đồng áp dụng cho từng nhóm viên chức vì quy định hiện hành về hợp đồng xác định thời hạn 5 năm đang gây nhiều thủ tục và tâm lý bất ổn. "Luật phải minh định diện được ký hợp đồng không xác định thời hạn, tránh ủy quyền quá rộng cho Chính phủ", bà nói.

Giáo sư Nguyễn Anh Trí, nguyên Viện trưởng Huyết học - Truyền máu Trung ương, đồng tình cho phép viên chức tham gia hoạt động doanh nghiệp trong một số lĩnh vực chuyên môn. Ông cho rằng đặc thù ngành y đòi hỏi những người có trình độ cao được tạo điều kiện phát huy năng lực ở nhiều môi trường, vừa đào tạo thế hệ kế cận, vừa nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Ông dẫn kinh nghiệm Nhật Bản, nơi nhiều giáo sư y khoa cùng lúc làm việc tại bệnh viện công, viện nghiên cứu và doanh nghiệp y tế tư nhân với vai trò cố vấn chuyên môn. "Họ không làm vì tiền mà vì trách nhiệm nghề nghiệp. Cách làm đó tạo nên chất lượng và uy tín của nền y học", ông nói, cho rằng Việt Nam cũng nên khuyến khích cơ chế linh hoạt để tận dụng trí tuệ của đội ngũ chuyên gia.

Theo Bộ Nội vụ, việc liên thông nguồn nhân lực giữa khu vực công và tư sẽ giúp khai thác hiệu quả năng lực chuyên môn của viên chức, tạo động lực sáng tạo và giữ chân người giỏi trong bộ máy. Tuy nhiên, để chủ trương này thực sự phát huy hiệu quả, nhiều đại biểu cho rằng cần hành lang pháp lý chặt chẽ, bảo đảm minh bạch, không biến "cơ chế mở" thành "kẽ hở" trong hoạt động công vụ.

Dự án Luật Viên chức sửa đổi được Chính phủ trình Quốc hội xem xét theo quy trình rút gọn, dự kiến thông qua tại kỳ họp thứ 10 đang diễn ra.

Sơn Hà