Cải lương truyền nghề qua từng vở diễn

Nếu hơn phân nửa sân khấu kịch thành phố có lớp đào tạo diễn viên thì sân khấu cải lương gần như không có. Trong thế khó đó, nhiều đơn vị xã hội hóa đã nghĩ đến việc đào tạo trong từng vở diễn.

Ở thành phố ta nếu có thường chỉ là các lò đào tạo ca cổ của các thầy đờn hoặc vài nghệ sĩ tên tuổi.

Mỗi vở cải lương là một khóa học

NSND Triệu Trung Kiên, giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam, khẳng định cải lương tương lai chắc chắn phải do người trẻ làm chủ và duy trì. Cho nên việc đào tạo người trẻ ở nhiều lĩnh vực như sáng tác, đạo diễn, diễn viên… là điều hết sức cấp thiết.

Tuy nhiên, hiện nay sàn diễn cải lương chưa thể sáng đèn thường xuyên. Mỗi đơn vị xã hội hóa một tháng có thể diễn từ 1-2 suất mà bán hết vé đã được xem là thành công. Thế nên cơ hội rèn nghề cho người trẻ rất hiếm.

Trong nỗ lực vực dậy sàn diễn cải lương thành phố, nhiều đơn vị đã tự lực cánh sinh. Muốn duy trì thì phải cần có lực lượng trẻ, nên cách mà các đơn vị chọn là tự đào tạo. Không thể mở các lớp học thì họ chọn dạy ngay trong từng dự án, trong từng vở diễn.

Vợ chồng nghệ sĩ Chí Linh, Vân Hà tự bỏ tiền túi duy trì Sân khấu Chí Linh - Vân Hà, góp phần đào tạo một loạt nghệ sĩ trẻ trưởng thành và vững chãi hơn ở lĩnh vực cải lương tuồng cổ. Có thể kể ra như Võ Minh Lâm, Hoàng Hải, Cao Thúy Vy, Thúy My, Lâm Minh Nghiêm, Hoài Thanh…

Sân khấu cải lương mới Đại Việt không chỉ là nơi chắp cánh cho nhiều tài năng cải lương trẻ mà ở mỗi vở diễn ông bầu Hoàng Song Việt lại gởi đạo diễn Hoa Hạ kèm cặp một em trẻ về công tác đạo diễn như Minh Trường, Võ Minh Lâm, Điền Trung…

Đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long tập trung nhiều người trẻ ở các lĩnh vực khác tìm đến. Các bạn có đam mê nhưng còn nhiều thiếu sót về nghề.

Bà bầu Bình Tinh đã phối hợp với đạo diễn Hữu Quốc qua từng vở diễn đã cố gắng rèn nghề cho các em. Khoảng một năm trở lại đây, lực lượng diễn viên trẻ ở đoàn chứng tỏ sự tiến bộ, trong đó nổi bật hai gương mặt trẻ là Trọng Nhân và Bảo Ngọc.

Hiệu quả từ phương pháp truyền nghề

Với nghệ thuật truyền thống, trong đó có cải lương thì yếu tố truyền nghề cực kỳ quan trọng và chứng tỏ rất hiệu quả trong việc đào tạo ra những nghệ sĩ giỏi.

Minh chứng rõ nhất là hậu duệ thứ 5 của gia tộc hát bội - cải lương tuồng cổ Vĩnh Xuân - bầu Thắng - Minh Tơ - Thanh Tòng hiện đều là những cô đào cải lương xuất sắc hiện nay. Có thể kể ra như Tú Sương, Trinh Trinh, Quế Trân, Lê Thanh Thảo.

Thừa hưởng gene nghệ thuật từ cha mẹ, cộng với việc lớn lên cùng tiếng đờn lời ca, được các bậc tiền bối truyền nghề từng chút một, với sự nỗ lực không ngừng, 4 cô đào kể trên mỗi người một thế mạnh vẫn có thể khẳng định vị trí của mình dù sàn diễn cải lương hiu hắt.

Tất nhiên, nếu có học hành bài bản một cách khoa học thì cũng là điều tốt để nâng tầm lý luận, kiến tạo của mỗi nhân vật. Nhưng với cải lương không thể bỏ qua tính đặc thù đó là sự truyền nghề.

Vì vậy, việc đào tạo các diễn viên trẻ không chỉ là giải pháp tình thế mà đúng hướng. Mà đào tạo theo từng vở diễn thì rất dễ cho người đi trước chỉ bảo bạn trẻ cụ thể.

Nghệ sĩ Quế Trân từng "phân bì" rằng: "Ngày xưa khi cải lương còn thịnh, ba tôi - NSND Thanh Tòng, trực tiếp chỉ dạy các cô chú, anh chị trong từng vở diễn, bẻ tay bẻ chân, thị phạm nhiều thứ nên họ học và tiếp thu rất nhanh.

Sau này, chúng tôi thiệt thòi hơn vì vở diễn thưa thớt, cơ hội học trực tiếp không nhiều, mà học "chay" chắc chắn không thể hiệu quả bằng học thực tế trên sàn diễn".

Các đơn vị khác như Đoàn Đồng ấu Bạch Long, Sân khấu Sen Việt, Sân khấu Thiên Long, Sân khấu WE cũng đang hướng tới hình thức tự đào tạo như thế.