Cách Phó tổng thống Vance cứu thỏa thuận TikTok cho ông Trump

Thương vụ TikTok là vấn đề đau đầu với chính phủ Mỹ trong suốt 6 năm qua. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Donald Trump đã cố buộc ByteDance, công ty Trung Quốc sở hữu TikTok, bán nền tảng này nhưng bất thành.

Chính phủ Mỹ vốn lo ngại rằng ByteDance có thể chia sẻ dữ liệu người dùng TikTok ở Mỹ với chính phủ Trung Quốc, gây rủi ro nghiêm trọng cho an ninh quốc gia.

Năm 2024, chính phủ Mỹ dưới thời tổng thống Joe Biden thúc đẩy dự luật được lưỡng đảng ủng hộ, yêu cầu ByteDance bán TikTok và cấm các cửa hàng ứng dụng Mỹ cung cấp nền tảng video này. Với dự luật này, TikTok phải thoái vốn ở Mỹ trước hạn 19/1/2025 hoặc bị cấm hoàn toàn tại nước này.

Tuy nhiên, trong suốt năm đó, chiến dịch tranh cử của ông Trump đã tích cực sử dụng nền tảng này, bao gồm việc thuê một chiến lược gia truyền thông xã hội Gen Z để quay nội dung thu hút cử tri trên TikTok. Đến cuối chiến dịch, ông Trump đã nhận ra rõ sức mạnh của ứng dụng trong việc tiếp cận cử tri trẻ tuổi và bắt đầu vận động tranh cử với lời hứa cứu TikTok ở Mỹ.

Sau khi nhậm chức ngày 20/1, ông Trump ký sắc lệnh hành pháp ngăn thực thi dự luật của chính quyền tiền nhiệm và cho phép ứng dụng này tiếp tục hoạt động, ít nhất là cho đến thời hạn mới là ngày 6/4.

Phó tổng thống JD Vance, với kinh nghiệm khoảng 5 năm làm việc trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm và có ảnh hưởng với giới bảo thủ ở Thung lũng Silicon, được ông Trump coi là lựa chọn hợp lý để cứu TikTok. Mặc dù không phải là người dùng ứng dụng sành sỏi, ông Vance vẫn đảm nhận trọng trách và nhanh chóng bắt tay vào việc.

Vào tháng 2, ông gặp gỡ CEO TikTok Shou Zi Chew tại văn phòng của mình ở Cánh Tây. Đồng thời, Sean Cooksey, cố vấn của Phó tổng thống Mỹ, làm việc trực tiếp với cố vấn pháp lý của ByteDance, John Rogovin.

Khi Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi gửi thư tới Apple và Google yêu cầu khôi phục TikTok tại các cửa hàng ứng dụng của họ, ông Vance gọi điện cho CEO Apple Tim Cook và CEO Google Sundar Pichai thúc giục điều tương tự.

Bất chấp những lo ngại ban đầu, các công ty cuối cùng đã khôi phục TikTok, bước đi quan trọng cho phép ứng dụng tiếp tục hoạt động tại Mỹ trong khi các cuộc đàm phán tiếp diễn.

Ông Vance đã gọi điện và gặp gỡ các nhà đầu tư tiềm năng, cũng như ban lãnh đạo Oracle, gã khổng lồ công nghệ lưu trữ dữ liệu TikTok của Mỹ và đánh giá mã nguồn của ứng dụng. Người đồng sáng lập Oracle, Larry Ellison, vốn ủng hộ ông Trump từ lâu.

Vào các buổi tối, ông Vance và cố vấn an ninh quốc gia khi đó là Michael Walt, người cũng được giao nhiệm vụ giải quyết vấn đề TikTok, tập trung tại văn phòng của Phó tổng thống để thảo luận với đội ngũ nhân viên và thành viên cấp cao của Bộ Tài chính.

Vào cuối tháng 3, một tuần trước thời hạn ngày 6/4, Phó tổng thống Vance gặp ông Trump tại Phòng Bầu dục cùng với Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick để trình bày các lựa chọn và đưa ra đề xuất về cấu trúc thỏa thuận. Ông Trump đã chấp nhận đề xuất này.

Một nhà đầu tư thân cận với ByteDance cho biết cả phía Mỹ và Trung Quốc khi đó tin tưởng họ sẽ hoàn thành thỏa thuận trước thời hạn. Họ thậm chí đã lên kế hoạch đưa ra thông báo về TikTok và việc ký sắc lệnh hành pháp liên quan.

Nhưng ngày 2/4, ông Trump tổ chức cuộc họp báo tại Vườn Hồng để công bố mức thuế quan mới với các đối tác toàn cầu, trong đó có Trung Quốc. Bắc Kinh nhanh chóng lên án động thái của Mỹ và cuộc đàm phán TikTok đứng trước nguy cơ đổ bể.

Khi chỉ còn hai ngày trước thời hạn, Cooksey và đội ngũ chính sách của Nhà Trắng đã phải nhanh chóng đảm bảo một lần gia hạn khác để duy trì hoạt động của TikTok tại Mỹ. Trong nhiều tháng tiếp theo, các đội đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã tránh thảo luận về thỏa thuận TikTok.

Tuy nhiên, ông Vance muốn vấn đề TikTok được đưa vào chương trình nghị sự tại vòng đàm phán thương mại tiếp theo ở Madrid giữa tháng 9. Ông đã nhờ David Perdue, đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, thuyết phục quan chức Trung Quốc đồng ý đưa TikTok vào chương trình thảo luận.

Hy vọng của ông Vance là hoàn tất thương vụ TikTok ngay cả khi một thỏa thuận thương mại lớn hơn giữa hai nước vẫn nằm ngoài tầm với. Phía Trung Quốc đã nhất trí với đề xuất.

Vào thời điểm đó, một quan chức từ Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ mô tả thỏa thuận TikTok đã "gần hoàn thành". Song tại cuộc gặp ở Cung điện Santa Cruz, Madrid vào giữa tháng 9, phía Trung Quốc lại đổi ý, khiến tiến trình đàm phán chậm lại.

Điều đó khiến Phó tổng thống Mỹ JD Vance phải lần nữa can thiệp. Trong cuộc họp trực tuyến với ông Trump ngày 14/9 cùng Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer, ông Vance nói "hãy cứng rắn" với Trung Quốc. Ông đề nghị ra tối hậu thư, yêu cầu phía Trung Quốc ký thỏa thuận ngay trong ngày hôm đó, nếu không Washington sẽ khóa TikTok với 170 triệu người dùng Mỹ.

Tổng thống Trump đồng tình với đề xuất, theo nguồn tin am hiểu vấn đề. Vào ngày đàm phán thứ hai, phía Mỹ áp dụng lập trường cứng rắn như đề nghị của ông Vance. "Chúng tôi đã thảo luận với thái độ gay gắt", một quan chức có mặt trong phiên họp nhớ lại.

Kết quả là ông Bessent và Greer rời cuộc họp ở Madrid với một thỏa thuận đã được chốt. Trong thỏa thuận được công bố ngày 25/9, một phiên bản TikTok dành cho Mỹ sẽ được tách ra khỏi công ty mẹ ByteDance và hoạt động độc lập với ban lãnh đạo cùng chủ sở hữu mới, trong đó có một số công ty liên quan đến các đồng minh nổi bật của ông Trump.

Kush Desai, người phát ngôn của Nhà Trắng, cho biết Phó tổng thống Vance và đội ngũ của ông "đã đóng vai trò quan trọng" trong việc đạt thỏa thuận TikTok. "Tổng thống Trump đã chọn ông Vance làm cấp phó vì đánh giá cao năng lực của ông và thỏa thuận TikTok củng cố lựa chọn đó", Desai nói.

Thanh Tâm (Theo Washington Post, Guardian)