Ca ghép tim đầu tiên do bác sĩ Việt Nam thực hiện và hành trình kỳ diệu

(Dân trí) - Phía sau mỗi mảnh đời hồi sinh từ ghép tạng là một hành trình kỳ diệu, nơi sự sống được tiếp nối bởi tài năng, tình yêu thương và lòng nhân ái.

Ca phẫu thuật tim đầu tiên do bác sĩ Việt thực hiện

Những ngày đầu tháng 8, lẫn trong dòng người ra vào Bệnh viện Trung ương Huế (thành phố Huế), có một người đàn ông mang trên mình bộ trang phục bảo vệ, âm thầm làm nhiệm vụ được giao. Ít ai biết rằng, sau làn áo mỏng, ẩn sâu trong lồng ngực của anh có một trái tim đã được hồi sinh kỳ diệu.

Sinh ra trong gia đình có hoàn cảnh khó khăn, từ thời trẻ, anh Trần Mậu Đức (SN 1985), trú tại thành phố Huế đã phải lăn lộn trên những công trường xây dựng để mưu sinh. Anh thường làm những công việc nặng nhọc, lâu dần ảnh hưởng đến sức khỏe, không ít lần ngất xỉu tại nơi làm việc.

Anh Đức nhớ lại, trong một lần phụ giúp người thân xây dựng nhà, anh cảm thấy đau quặn thắt bên trong lồng ngực, vật vã la hét. Gia đình nhanh chóng đưa anh đến bệnh viện cấp cứu. Các bác sĩ chẩn đoán anh mắc bệnh cơ tim giãn, suy tim nặng do lao động quá sức.

“Ba năm liên tiếp nằm viện điều trị, đã có lúc tôi có ý buông bỏ vì hoàn cảnh gia đình quá khó khăn, vợ bán hàng rong nên thu nhập không đáng kể. Thấy tôi còn trẻ, các bác sĩ đã khuyên cần kiên trì chờ đợi cơ hội”, anh Đức nhớ lại.

Bước ngoặt quan trọng đến vào ngày 1/3/2011, anh Đức được chọn tham gia ca phẫu thuật ghép tim từ người cho chết não do ê-kip bác sĩ Bệnh viện Trung ương Huế thực hiện.

Sự kiện đánh dấu mốc son lịch sử của ngành y học ngoại khoa Việt Nam. Đây là ca ghép tim đầu tiên do toàn bộ ê kíp là các bác sĩ người Việt Nam thực hiện thành công, không có sự xuất hiện của chuyên gia quốc tế.

14 năm sau ca mổ, bệnh nhân Đức vẫn khỏe và hiện làm bảo vệ cho chính nơi đã cứu sống anh. Anh được đánh giá là người năng nổ, nhiệt tình và trách nhiệm với công việc, từng đuổi theo bắt trộm và được cơ quan công an khen thưởng.

Theo các chuyên gia y tế, tại Việt Nam, tỷ lệ sống sau ghép tim trên 5 năm là 70%; trong khi đó, 30% người bệnh đạt ngưỡng quanh 10 năm. Như vậy, trường hợp anh Đức đã trở thành một kỷ lục trong lĩnh vực ghép tim ở nước ta hiện nay.

Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Đức Phú, nguyên Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế là người trực tiếp “cầm kéo” trong ca phẫu thuật này.

Ông cho biết sau khi tiếp nhận thông tin có người chết não hiến tạng, chiều 1/3/2011, hội đồng chuyên môn đã hội chẩn lần cuối để tuyển chọn bệnh nhân đang chờ ghép tim tại bệnh viện. Người này phải có những đặc điểm tương đồng miễn dịch cũng như đáp ứng yêu cầu chuyên môn của tạng hiến và anh Đức là bệnh nhân phù hợp.

Lúc 22h cùng ngày, cuộc phẫu thuật ghép tim bắt đầu tại Trung tâm tim mạch, Bệnh viện Trung ương Huế. Quả tim được lấy từ một nơi khác và chuyển đến phòng mổ trong vòng 30 phút. Thời điểm đó, bệnh nhân được phẫu thuật theo kỹ thuật ghép tim đồng vị trí, với hai miệng nối tĩnh mạch chủ.

Đây là kỹ thuật tiên tiến, tuy phức tạp nhưng giảm nguy cơ rối loạn nhịp, tăng hiệu quả điều trị về sau cho bệnh nhân. Cuộc phẫu thuật kéo dài 5 tiếng và kết thúc lúc 3h ngày hôm sau.

Khỏe mạnh trở lại từ trái tim mới, anh Đức về phụ vợ bán hàng và giúp mẹ già chăm sóc vườn tược. Được khoảng 6 tháng, anh làm thêm công việc rửa xe, bốc vác để kiếm thu nhập phụ giúp gia đình, vợ con và có tiền mua thuốc điều trị.

Nhận thấy nguy cơ bệnh nhân có thể suy giảm sức khỏe khi tiếp tục lao động nặng nhọc, năm 2014, Bệnh viện Trung ương Huế đã tạo điều kiện, nhận anh Đức vào làm nhân viên bảo vệ.

“Chúng tôi không chỉ thực hiện sứ mệnh cứu chữa người bệnh mà còn quản lý, nâng cao chất lượng cuộc sống cho họ về sau. Ca ghép tim thành công nhưng để bệnh nhân có thể đảm bảo cuộc sống, không có biến chứng thải ghép, đòi hỏi có sự quan tâm sát sao của người thầy thuốc và điều kiện kinh tế để duy trì thuốc men, nâng cao thể trạng.

Do đó, bệnh viện đã tìm vị trí việc làm phù hợp với tình trạng sức khỏe của anh Đức và giúp anh có điều kiện theo dõi định kỳ”, Giáo sư Bùi Đức Phú chia sẻ.

Giáo sư Phú cho biết ba năm sau ca ghép tim đầu tiên, các bác sĩ tại Bệnh viện Trung ương Huế nhận thấy có nhiều bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối lần lượt tử vong do thiếu nguồn ghép từ người cho chết não. Một phương án mới đã được triển khai đó là cấy tim nhân tạo bán phần để giúp bệnh nhân kéo dài sự sống trong giai đoạn chờ đợi ghép tạng.

Người đầu tiên được cấy tim nhân tạo bán phần là một bệnh nhân 39 tuổi, mắc bệnh cơ tim giãn giai đoạn cuối, tiên lượng sống chỉ còn dưới 6 tháng. Ca cấy ghép thành công đã giúp bệnh nhân trở về nhà sinh hoạt bình thường để chờ cơ hội phù hợp.

Một năm sau, ông Phú và đồng nghiệp tiếp tục thành công trong ca ghép đồng thời khối tim - phổi đầu tiên tại Việt Nam. Tạng được lấy tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TPHCM) từ người chết não hiến, vận chuyển bằng đường hàng không, với khoảng cách hơn 1.000km.

Theo Giáo sư Phú, lĩnh vực tim mạch, ghép tạng đang thay đổi hàng ngày với sự phát triển công nghệ y học tiên tiến. Lĩnh vực ghép tạng đã phát triển ở tầm cao hơn với nhiều kỳ tích được giới chuyên môn công nhận, như ghép tim xuyên Việt, ghép gan, thận, tế bào gốc tự thân, đồng loại,… qua đó mang lại hy vọng sống cho nhiều bệnh nhân.

Những kỷ lục y khoa thời hiện đại

Cuối tháng 6, Bệnh viện Trung ương Huế tiếp tục thực hiện thành công ca mổ ghép tim xuyên Việt mới. Bệnh nhân may mắn được tái tạo cuộc sống là ông V.Đ.T. (SN 1969), trú tại tỉnh Quảng Trị.

Trước đó, bệnh nhân T. đã sống chung với căn bệnh van tim nhiều năm. Ông được chẩn đoán mắc bệnh van động mạch chủ nặng kèm hở van, tăng áp phổi và suy tim, thuộc nhóm nguy cơ tử vong rất cao.

Theo Bệnh viện Trung ương Huế, ngày 28/6, đơn vị nhận được tin báo có người chết não hiến tạng tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định. Ê-kíp phẫu thuật tại Huế lập tức lên đường vào TPHCM, thực hiện quy trình lấy tạng khẩn cấp.

Đến sáng hôm sau, quả tim trở thành một “hành khách đặc biệt” trên chuyến bay TPHCM - Huế và đã đáp xuống Cảng hàng không quốc tế Phú Bài an toàn. Sau 2 giờ, quả tim đã đập nhịp đầu tiên trong lồng ngực của bệnh nhân T.. Đến nay, bệnh nhân này đã được xuất viện về nhà.

Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Như Hiệp, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế, cho biết đến nay, Bệnh viện đã ghi nhận 19 ca ghép tim thành công, trong đó có nhiều ca ghép xuyên Việt.

Tỷ lệ sống sau ghép tim tại bệnh viện đạt gần 100%. Đặc biệt, bệnh viện còn gây tiếng vang với nhiều kỷ lục về thời gian, khoảng cách, số ca thực hiện cùng lúc trong những ca ghép tạng xuyên Việt.

Lãnh đạo Bệnh viện Trung ương Huế nhìn nhận, mỗi ca ghép tạng là một hành trình kỳ diệu, nơi sự sống được tiếp nối từ tình yêu thương và lòng nhân ái.

Phía sau thành công của mỗi ca ghép là sự kết hợp của nhiều yếu tố, từ công tác điều phối nguồn hiến tạng cho đến nỗ lực của đội ngũ bác sĩ, trình độ chuyên môn vững vàng, làm chủ kỹ thuật tinh vi và tinh thần trách nhiệm cao.

“Điều cao quý hơn cả chính là sự hy sinh thầm lặng và đầy nhân văn của người hiến tạng và thân nhân của họ. Trong khoảnh khắc mất mát đau thương nhất, họ đã lựa chọn trao tặng sự sống, một nghĩa cử thiêng liêng, góp phần viết tiếp hành trình hồi sinh kỳ diệu cho những bệnh nhân đang từng ngày, từng giờ chiến đấu với bệnh tật, sự sống mong manh như ngọn đèn trước gió”, ông Hiệp chia sẻ.