Buôn lậu 473 tấn oxit đất hiếm, chủ tịch Công ty Đất hiếm Việt Nam đổ lỗi 'do quy định mập mờ'

Bị cáo buộc khai báo hải quan gian dối, thực hiện thủ tục xuất khẩu 473 tấn oxit đất hiếm cho 4 công ty nước ngoài, chủ tịch Công ty Đất hiếm Việt Nam khai do "các quy định mập mờ" nên hiểu sai.

Chiều 13-5, phiên tòa xét xử 27 bị cáo trong vụ án xảy ra tại Công ty Thái Dương và các đơn vị khác liên quan vụ khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái, buôn lậu sang Trung Quốc, tiếp tục phần xét hỏi.

Trong vụ án, ông Lưu Anh Tuấn - chủ tịch Công ty Đất hiếm Việt Nam - bị cáo buộc phạm hai tội danh “buôn lậu” và “vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”.

Để ngoài sổ sách hơn 20 tỉ đồng

Theo cáo buộc, Công ty Thái Dương sau khi được tạo điều kiện cấp phép đã khai thác lậu, bán được hơn 736 tỉ đồng đất hiếm và quặng sắt. Ông Đoàn Văn Huấn - chủ tịch Công ty Thái Dương - đã bán chui đất hiếm cho Công ty cổ phần Đất hiếm Việt Nam và một doanh nghiệp khác.

Ông Lưu Anh Tuấn bị cáo buộc giúp sức cho Đoàn Văn Huấn che giấu doanh thu từ việc bán đất hiếm, để ngoài sổ sách hơn 20 tỉ đồng nên gây thiệt hại hơn 7 tỉ đồng tiền thuế.

Bị cáo còn chỉ đạo nhân viên lấy hóa đơn từ 15 doanh nghiệp hóa chất để “kê khống đầu vào”, gây thiệt hại hơn 4 tỉ đồng.

Trong hành vi buôn lậu, Lưu Anh Tuấn bị cáo buộc xuất khẩu trái phép 473 tấn oxit đất hiếm trị giá hơn 379 tỉ đồng cho 4 công ty nước ngoài ở Nhật Bản, Áo, Trung Quốc.

Khai tại tòa, ông Tuấn cho biết sản phẩm của Công ty Đất hiếm Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sang Nhật Bản, phục vụ cho các ngành điện tử, hàng không, xe điện.

"Từ năm 1976 đến nay, Việt Nam chưa bao giờ xuất hiện sản phẩm đất hiếm xuất khẩu sang Nhật Bản. Công ty bị cáo là duy nhất xuất khẩu sang Nhật cho đến thời điểm này”, ông Tuấn trình bày.

Ông Tuấn phân trần rằng công ty đang thực hiện đề tài cấp nhà nước về chế biến sâu đất hiếm nên có mua 3.500 tấn quặng đất hiếm từ Công ty Thái Dương để phục vụ 3 đề tài nghiên cứu.

Sau quá trình chế biến sâu tại nhà máy rộng 2,2ha ở Phủ Lý (Hà Nam), công ty thu được oxit đất hiếm với hàm lượng 97%. Sản phẩm này một phần phục vụ nghiên cứu, phần còn lại xuất khẩu sang Nhật Bản, thông qua hình thức xuất khẩu chính ngạch và khai báo hải quan điện tử.

Về cáo buộc "mua nhiều kê khai ít nhằm che giấu doanh thu", ông Tuấn thừa nhận, nhưng nói "buộc phải đồng ý" với đề xuất của ông Huấn.

Bị cáo giãi bày do lúc đó đang ở Mỹ, ông Huấn gọi điện cho kế toán của bị cáo và nói "từ nay sẽ không xuất hóa đơn mua bán nữa".

“Theo bị cáo, việc mua bán hàng hóa không xuất đầy đủ hóa đơn bị truy tố về tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, bị cáo thấy thế nào?”, chủ tọa Trần Nam Hà hỏi.

Ông Tuấn ngập ngừng một lúc rồi thừa nhận sai phạm ở khía cạnh kế toán, nhưng mong hội đồng xét xử xem xét bởi doanh nghiệp mua đất hiếm để sản xuất phục vụ đề tài khoa học cấp nhà nước về chế biến sâu, "bản thân bị cáo không được hưởng lợi gì".

Chủ tịch Công ty Đất hiếm Việt Nam nói "do quy định mập mờ nên hiểu sai"?

Về cáo buộc buôn lậu, ông Tuấn cho rằng nội dung cáo trạng truy tố mình tội danh này có "uẩn khúc" và xin được trình bày.

Theo cáo trạng, sau khi mua hơn 3.500 tấn quặng đất hiếm của Công ty Thái Dương với lượng tổng oxit đất hiếm (TREO) chỉ 18-20%, ông Tuấn đã chỉ đạo nhân viên chế biến nâng tổng hàm lượng TREO lên 95%.

Sau đó Lưu Anh Tuấn chỉ đạo Đỗ Hạnh Hương (phó tổng giám đốc) cùng hai nhân viên khai báo hải quan gian dối, thực hiện thủ tục xuất khẩu 473.000kg tổng oxit đất hiếm cho 4 công ty nước ngoài ở Nhật Bản, Áo, Trung Quốc với tổng trị giá 379 tỉ đồng.

Khai tại tòa, bị cáo Tuấn khẳng định toàn bộ hoạt động xuất khẩu đều đúng quy trình hải quan điện tử, phù hợp quy định pháp luật.

Ông dẫn chứng công văn của Tổng cục Hải quan gửi cơ quan điều tra, trong đó nêu rõ công ty ông không vi phạm, khai đúng mã hàng, mô tả hàng hóa và xuất đúng chủng loại.

"Thế Viện kiểm sát truy tố bị cáo sai à?", chủ tọa tiếp tục hỏi.

Ông Tuấn không trả lời thẳng vào câu hỏi mà phân trần rằng thông tư của Bộ Công Thương liên quan đến vấn đề xuất khẩu đất hiếm "không rõ ràng, không hề logic", đặc biệt về mã hàng hóa và hàm lượng đất hiếm được phép xuất khẩu.

"Ví dụ, có chỗ nói chỉ được xuất khẩu hàng hóa nguyên liệu trong nước với hàm lượng 99%, nhưng thông tư 23 lại cho xuất khẩu chất có hàm lượng đất hiếm 56%.

Thế là 56% được phép xuất khẩu, còn đến 99% lại không được xuất khẩu, rồi trên 99% lại được xuất khẩu sao? Quy định thế là sai, không rõ ràng và rất mập mờ, làm cho hệ thống hải quan cũng không áp dụng được", ông Tuấn phân bua.

Mặc dù đưa ra nhiều biện minh, nhưng ông Tuấn lại nói "không nhận tội thì coi như mất tình tiết giảm nhẹ thành khẩn khai báo nên thôi, tốt nhất là nhận".

Trước lời khai trên, chủ tọa Trần Nam Hà lập tức nhắc nhở: "Bị cáo nói thế là sai. Nếu bị cáo cho rằng mình không vi phạm, không có tội, bị cáo phải thể hiện quan điểm của mình chứ không phải nhận cho xong hay nói như ở các nước tư bản là thỏa thuận nhận tội để được giảm nhẹ".

Phiên tòa đang tiếp tục phần xét hỏi.