Bữa ăn 70 món mỹ vị của Sa hoàng Nga

Trong cuốn sách “Peter Đại đế - Sự trỗi dậy của Đế quốc Nga”, nhà Sử học Robert K. Massie cho độc giả thấy chân dung của một con người vĩ đại, nhà lãnh đạo kiệt xuất cùng bức tranh sống động về nước Nga thế kỷ XVIII với những đổi thay vượt bậc trong tất cả lĩnh vực, từ kinh tế, quân sự tới văn hóa, giáo dục…

...Những câu tục ngữ của họ thể hiện quan điểm này: “Chỉ có Chúa và sa hoàng mới biết”, “Một mặt trời chiếu sáng trên trời và sa hoàng Nga chiếu sáng trên trái đất”, “Nhờ Chúa và sa hoàng, nước Nga hùng mạnh”, “Chúa ở rất cao; sa hoàng ở rất xa.”

Người Nga có một câu tục ngữ khác, “Chúa là cha, đất là mẹ”, phản ánh mối liên hệ tình cảm của họ đối với sa hoàng, và tình cảm của ông đối với đất đai. Trong tiếng Nga, các danh từ “đất”, “đất trồng”, “đất nước” - tất cả đều mang nữ tính. Không phải là thiếu nữ thuần khiết, thiếu nữ đồng trinh, mà là người phụ nữ vĩnh cửu, trưởng thành, người mẹ phì nhiêu.

Tất cả người Nga đều là con của bà. Theo một nghĩa nào đó, đất Nga đã là của cộng đồng. Nó thuộc về sa hoàng với tư cách là cha, nhưng cũng thuộc về người dân - gia đình của ông. Quyền sử dụng nó thuộc về sa hoàng - ông ấy có thể tặng những vùng đất rộng lớn cho những nhà quý tộc được sủng ái - tuy nhiên nó vẫn là tài sản chung của gia đình quốc gia. Khi nó bị đe dọa, tất cả đều sẵn sàng chết vì nó.

Những bữa ăn hoàng gia luôn nằm trong truyền thuyết. Ảnh: Freepik.

Trong mô hình gia đình này, sa hoàng là người cha - “Batushka” - của dân chúng. Ông cai trị theo lối chuyên quyền gia trưởng. Ông coi thần dân của mình như con cái và có quyền lực vô hạn đối với họ như một người cha đối với con cái mình. Người dân Nga không thể tưởng tượng nổi bất kỳ sự hạn chế nào đối với quyền lực của sa hoàng, “Vì làm sao có thể giới hạn quyền lực của một người cha trừ khi Chúa làm việc đó?”

Khi sa hoàng ra lệnh, mọi người nhất nhất tuân theo giống như khi người cha ra lệnh thì đứa trẻ phải nghe lời mà không thắc mắc. Đôi khi, sự tuân phục trước sa hoàng mang tính chất nô lệ theo kiểu người Byzantine. Các nhà quý tộc Nga khi chào hỏi hoặc nhận ân huệ từ sa hoàng đều phủ phục trước mặt ông, trán chạm đất.

Khi nói chuyện với chủ nhân ngai vàng, Artamon Matveev, thủ tướng và là bạn thân của Sa hoàng Aleksey, đã bẩm tấu như sau: “Chúng thần, kẻ hèn mọn Artemushka Matveev nô lệ của bệ hạ cùng với con sâu hèn mọn, con trai của thần là Adrushka, cầu xin trước ngai vàng cao quý của bệ hạ. Thưa bệ hạ, chúng thần xin cúi mặt...”

Khi xưng hô với sa hoàng, toàn bộ chức danh chính thức dài dòng của ông phải được sử dụng. Khi làm như vậy, việc vô tình bỏ sót một từ nào đó có thể bị coi là hành vi thiếu tôn trọng gần như tương đương với tội phản quốc. Những lời nói của sa hoàng là bất khả xâm phạm: “Sẽ là án tử đối với ai tiết lộ những gì được nói ra trong cung điện của sa hoàng,” một cư dân người Anh đã tuyên bố như vậy.

Mặc dù là sa hoàng nhưng cuộc sống của Aleksey bên trong Điện Kremlin giống cuộc sống của một tu sĩ hơn. Vào lúc bốn giờ sáng, Sa hoàng ném chiếc khăn trải giường màu xám sang một bên, bước ra khỏi giường với chiếc áo sơ mi và đồ lót. Ông mặc quần áo và đi ngay đến nhà nguyện cạnh phòng ngủ để cầu nguyện và đọc sách đạo trong 20 phút.

Sau khi hôn các bức tranh thánh và được rảy nước thánh, ông bước ra và cử một thị thần đến chào Hoàng hậu và hỏi thăm sức khỏe của bà. Vài phút sau, ông đến phòng của bà để hộ tống bà đến một nhà nguyện khác, nơi họ cùng nhau nghe những lời cầu nguyện buổi sáng và thánh lễ sớm.

Các nhà đại quý tộc, quan chức và thư ký chờ Sa hoàng Aleksey trong phòng khách, phủ phục khấu đầu khi thấy ông. Aleksey lắng nghe báo cáo và kiến nghị, rồi cả nhóm đi dự thánh lễ. Trong lễ, Sa hoàng vẫn trò chuyện và điều hành chính sự. Aleksey không bao giờ bỏ lỡ buổi thờ phượng, dù khỏe hay bệnh, và thường cầu nguyện, lạy dưới đất hàng nghìn lần vào những ngày lễ lớn.

Sau thánh lễ buổi sáng, Sa hoàng quay trở lại công việc hành chính cùng với các đại quý tộc và thư ký của mình cho đến giờ ăn tối vào buổi trưa. Ông dùng bữa một mình tại một chiếc bàn cao, xung quanh là các đại quý tộc ăn tối ở những chiếc bàn thấp hơn dọc theo bức tường của căn phòng.

Chỉ những đại quý tộc được tuyển chọn đặc biệt mới phục vụ bữa ăn của ông, nếm thử thức ăn và nhấm nháp rượu trước khi dâng cốc lên cho ông. Các bữa ăn rất thịnh soạn; vào những ngày lễ hội, có tới bảy mươi món ăn có thể được dọn ra trên bàn của Sa hoàng. Zakuski, hay món khai vị, bao gồm rau sống, đặc biệt là dưa chuột, cá muối, thịt xông khói và vô số món bánh rán pirozhki, đôi khi được nhồi nhân bằng trứng, cá, cơm hoặc bắp cải và rau thơm thay vì thịt. Sau đó là súp và thịt nướng gồm thịt bò, thịt cừu và thịt lợn, nêm hành, tỏi, nghệ tây và hạt tiêu.

Có các món ăn từ thịt thú rừng săn được và cá như cá hồi, cá tầm và cá tầm sông Danube. Món tráng miệng là bánh ngọt, pho-mát, mứt, trái cây. Người Nga chủ yếu uống vodka, bia hoặc một loại đồ uống nhẹ hơn làm từ bánh mì đen lên men gọi là kvas có nhiều hương vị khác nhau như quả mâm xôi, anh đào hoặc các loại trái cây khác.

Nhưng Aleksey hiếm khi chạm vào bất kỳ món ăn ngon nào được bày ra cho mình. Thay vào đó, ông gửi chúng làm quà cho nhiều nhà quý tộc khác để thể hiện sự ưu ái đặc biệt. Khẩu vị của ông rất đơn giản theo lối sống tu viện. Ông chỉ ăn bánh mì lúa mạch đen và uống rượu nhẹ hoặc bia, có lẽ thêm vài giọt tinh dầu quế bởi bác sĩ Collins cho biết quế là “mùi thơm của đế quốc”.

Bác sĩ Collins cho biết, trong thời gian ăn chay tôn giáo, Sa hoàng “chỉ ăn ba bữa một tuần; những ngày còn lại, ngài ăn một miếng bánh mì nâu và muối, một cây nấm ngâm dấm hoặc dưa chuột và uống một cốc bia nhỏ. Ngài ăn cá hai lần trong Mùa Chay và tuân thủ tổng cộng bảy tuần... Nói tóm lại, không có tu sĩ nào tuân thủ những quy định kinh điển hơn ngài về việc nhịn ăn. Chúng ta có thể cho rằng ngài nhịn ăn gần tám tháng trong mười hai tháng.”

Sau bữa trưa, Sa hoàng ngủ ba tiếng đồng hồ cho đến khi ông một lần nữa cùng với các vị quý tộc trở lại nhà thờ dự giờ đọc kinh chiều và tham khảo ý kiến họ về quốc sự trong buổi lễ tôn giáo đó. Bữa tối và thời gian cuối ngày của ông được dành cho gia đình hoặc với những người bạn thân chơi cờ backgammon hoặc cờ vua.

Niềm vui đặc biệt của Aleksey trong những giờ phút đó là được nghe mọi người đọc sách hoặc kể chuyện. Ông thích nghe những đoạn trong sách lịch sử nhà thờ, cuộc đời các vị thánh, hoặc những cuốn sách trình bày giáo lý, nhưng ông cũng thích nghe báo cáo của các sứ thần Nga về các chuyến công du nước ngoài của họ, những đoạn trích từ báo chí nước ngoài hoặc những câu chuyện giản dị do những người hành hương và những người lang thang được đưa vào cung điện để Sa hoàng chuyện trò.

Khi thời tiết ấm áp hơn, Aleksey rời Điện Kremlin để đến thăm các điền trang ở vùng quê của mình ở bên ngoài Moskva. Một trong các điền trang đó nằm ở Preobrazhenskoe trên bờ sông Yauza là trung tâm nuôi chim ưng – môn thể thao yêu thích của Aleksey. Qua nhiều năm, vị sa hoàng ham mê săn bắn đã xây dựng được một cơ sở rộng lớn gồm 200 người nuôi chim ưng, 3.000 con chim ưng và 100.000 con chim bồ câu.

Tuy nhiên, Sa hoàng Aleksey dành phần lớn thời gian để cầu nguyện và làm việc. Ông không bao giờ đặt nghi ngờ về quyền cai trị thiêng liêng của chính mình; trong tâm trí ông, ông và tất cả các bậc quân vương đều được Chúa lựa chọn và chỉ chịu trách nhiệm trước Chúa.