Boeing bị tố phớt lờ cảnh báo về máy bay 787 gặp nạn ở Ấn Độ

Khi cuộc điều tra vụ rơi máy bay ở Ấn Độ khiến gần 300 người thiệt mạng vẫn đang diễn ra khẩn trương, dư luận quốc tế lại rúng động trước tiết lộ: nhiều kỹ sư từng cảnh báo Boeing 787 Dreamliner có lỗi nghiêm trọng nhưng cảnh báo ấy đã bị phớt lờ.

Từ những cảnh báo nội bộ bị phớt lờ đến thảm kịch cướp đi 241 sinh mạng, vụ rơi máy bay Boeing 787 ở Ấn Độ đang đẩy tập đoàn hàng không Mỹ vào tâm bão chỉ trích vì coi nhẹ an toàn bay.

Những cảnh báo kéo dài nhiều năm

Từ năm 2013 đến nay, các nhân viên nội bộ và cựu kỹ sư của Boeing đã liên tục lên tiếng về những sai sót trong quá trình sản xuất dòng Boeing 787 Dreamliner. Tuy nhiên, phần lớn những lời cảnh báo này đều rơi vào im lặng hoặc bị bác bỏ, theo Times of India.

Sam Salehpour, kỹ sư kỳ cựu từng làm việc trong dây chuyền sản xuất Boeing 787. Ông nói với NBC News vào tháng 4/2024 rằng các kỹ thuật viên tại nhà máy đã "nhảy lên thân máy bay để ép các mối nối vào vị trí" - một hành động có thể gây biến dạng cấu trúc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ bền của thân máy bay.

Ông cũng nêu rõ rằng Boeing đã bỏ qua bước kiểm tra khoảng cách và khe hở giữa các bộ phận, bất chấp rủi ro kỹ thuật dài hạn. Ông khẳng định Boeing nên “cấm bay với mọi máy bay 787 Dreamliner trên toàn thế giới” để đảm bảo an toàn.

Tương tự, John Barnett, cựu giám sát chất lượng tại nhà máy North Charleston, đã làm việc cho Boeing hơn 30 năm từng nói với BBC vào năm 2019 rằng các công nhân làm việc dưới áp lực đã “cố tình” lắp các bộ phận kém chất lượng vào máy bay để tránh sự chậm trễ trên dây chuyền sản xuất.

Ông cũng đã cảnh báo Boeing về hệ thống oxy khẩn cấp trên nhiều chiếc Dreamliner không hoạt động đúng tiêu chuẩn - một lỗi có thể gây tử vong nếu máy bay mất áp suất ở độ cao. Ông đã kiện Boeing vì cho rằng mình bị trả đũa sau khi nêu ra vấn đề này.

Các cơ quan chức năng Ấn Độ, Anh, Mỹ đang tích cực điều tra nguyên nhân vụ tai nạn. Ảnh: Reuters.

Không chỉ có vậy, các kỹ sư như Vince Weldon và Richard Cuevas cũng từng cảnh báo rằng vật liệu composite được sử dụng trên Dreamliner có thể dễ gãy hoặc phát tán khói độc trong trường hợp cháy. Cuevas thậm chí còn bị sa thải sau khi tố cáo lỗi tại vách ngăn buồng áp suất phía trước - khu vực đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì cấu trúc thân máy.

Mặc dù có hàng loạt cảnh báo nội bộ và báo cáo gửi đến Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), Boeing vẫn khẳng định các vấn đề kỹ thuật này "không gây nguy hiểm tức thì cho an toàn bay" và không yêu cầu ngừng hoạt động máy bay.

Cú sốc AI171: Thảm họa hiện hữu

Ngày 12/6/2025, chiếc Boeing 787-8 Dreamliner mang số hiệu AI171 của hãng hàng không Air India cất cánh từ Ahmedabad đi London. Chỉ vài giây sau khi rời đường băng, máy bay mất kiểm soát, rơi xuống khu ký túc xá của một trường đại học y dược địa phương, gây ra thảm họa hàng không nghiêm trọng nhất trong lịch sử Ấn Độ.

Trong số 242 hành khách và thành viên tổ bay, chỉ duy nhất một người sống sót - một hành khách người Anh. Tai nạn còn khiến nhiều người dưới mặt đất thiệt mạng, phần lớn là sinh viên và giảng viên y khoa. Tổng cộng, hơn 250 người đã tử nạn.

Một góc chụp cho thấy phần đuôi của chiếc Boeing 787 Dreamliner thuộc hãng Air India sau vụ rơi thảm khốc tại Ahmedabad, Ấn Độ, ngày 12/6/2025. Ảnh: Reuters.

Đây là tai nạn chết người đầu tiên của dòng Boeing 787 Dreamliner kể từ khi được ra mắt vào năm 2011 và nó diễn ra chỉ vài tuần sau khi Boeing chấp nhận chi 1,1 tỷ USD để giải quyết các vụ kiện liên quan đến dòng 737 MAX, vốn từng gây ra hai vụ tai nạn thảm khốc vào năm 2018 và 2019. Sau vụ rơi máy bay, truyền thông quốc tế lập tức lật lại hồ sơ về các cảnh báo an toàn bị bỏ qua liên quan đến dòng 787. Trong đó, nổi bật là cảnh báo từ năm 2024 về các “khe hở cấu trúc” ở khu vực vách áp suất – điều có thể dẫn đến mất ổn định áp suất buồng lái và thân máy bay trong lúc bay. Hình ảnh đau thương của vụ tai nạn khi máy bay rơi vào khu vực ký túc xá của một trường cao đẳng y dược. Ảnh: Reuters. Nhiều chuyên gia nhận định, với tính chất nghiêm trọng và bất thường của tai nạn này, nguyên nhân kỹ thuật liên quan đến cấu trúc thân máy bay không thể bị loại trừ. Cục Hàng không Liên bang Mỹ, Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ, Cơ quan Điều tra Tai nạn Hàng không Anh và Cục Hàng không Dân dụng Ấn Độ đều đang phối hợp điều tra, tập trung phân tích dữ liệu từ hộp đen và mảnh vỡ máy bay. Sự cố AI171 không chỉ là một tai nạn kỹ thuật – mà còn là cuộc khủng hoảng niềm tin đối với Boeing. Dù là nhà sản xuất máy bay hàng đầu thế giới, hãng đang phải đối mặt với hàng loạt câu hỏi nghiêm trọng: Tại sao các cảnh báo của kỹ sư lại bị phớt lờ trong thời gian dài? Vì sao các vấn đề kiểm tra chất lượng lại chỉ được xử lý sau khi có tai nạn? Liệu Boeing có đang đặt mục tiêu lợi nhuận và tiến độ giao hàng lên trên an toàn hành khách? Giới quan sát cho rằng văn hóa doanh nghiệp tại Boeing đang có vấn đề nghiêm trọng. Từ sau vụ 737 MAX, công ty bị cáo buộc là ưu tiên cổ đông hơn khách hàng, cắt giảm ngân sách kiểm tra kỹ thuật, và không khuyến khích nhân viên lên tiếng. Báo cáo từ Ủy ban Giao thông Thượng viện Mỹ hồi đầu 2024 cũng khẳng định: “Boeing vẫn chưa thay đổi đủ sâu văn hóa doanh nghiệp sau các vụ tai nạn trước. Việc trả đũa nhân viên tố cáo và né tránh trách nhiệm tiếp tục diễn ra”. Trong bối cảnh đó, cổ phiếu Boeing đã giảm mạnh sau vụ AI171. Nhiều hãng hàng không sử dụng 787 trên toàn cầu đang dõi theo các động thái từ hãng, cũng như yêu cầu kiểm tra bổ sung với toàn bộ đội bay. Với hơn 1.000 chiếc 787 đang vận hành trên toàn cầu, tương lai của dòng máy bay này sẽ phụ thuộc rất lớn vào kết quả điều tra vụ AI171. Nhưng dù kết luận ra sao, giới phân tích cho rằng Boeing cần thực hiện một cuộc cải tổ sâu rộng.Lý giải vận mệnh của các nền kinh tếMục Thế giới giới thiệu cuốn “Quốc gia thăng trầm: Lý giải vận mệnh của các nền kinh tế” được NXB Thế giới cho ra mắt vào năm 2018. Tác phẩm làm rõ sự phát triển và đi xuống của nền kinh tế thế giới từ cuối thập niên 1990 đến đầu những năm 2000. Cuốn sách vạch ra 10 quy luật để nhận diện về chu kỳ kinh tế dẫn đến vận mệnh tăng trưởng hay suy thoái của một quốc gia.> Độc giả có thể xem thêm tại đây.