Bộ Y tế đề xuất gì để phát triển mạng lưới điều trị, chăm sóc người cao tuổi?

Việt Nam bắt đầu già hóa dân số từ năm 2011. Cảnh báo về nhu cầu điều trị, chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi có từ nhiều năm trước, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức cho lĩnh vực này.

Để chăm lo cho người cao tuổi, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, hằng năm ngân sách Nhà nước bố trí khoảng 28.000 tỷ đồng để chi trả trợ cấp xã hội hằng tháng và mua thẻ BHYT cho đối tượng bảo trợ xã hội, trong đó có người cao tuổi.

Trao đổi với VietNamNet, Tiến sĩ Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam kiêm Tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, cho hay ngoài số lượng khiêm tốn của các khoa lão tại bệnh viện tuyến tỉnh và Trung ương, theo khảo sát của ông và cộng sự, ở tuyến cơ sở, phần lớn không có cơ sở y tế nào có chuyên về lão khoa. 

"Chúng tôi hỏi cán bộ trạm y tế xã có được tập huấn về chuyên ngành lão khoa hay không, câu trả lời là chỉ tập huấn chung về nội khoa, còn lão khoa là chưa", Tiến sĩ Sơn cho hay, trong khi nơi gần nhất, tiếp cận nhanh nhất với người cao tuổi là trạm y tế.

Khả năng cung cấp dịch vụ y tế cho người cao tuổi ở Việt Nam hiện nay còn rất nhiều hạn chế, thiếu từ bệnh viện, trung tâm y tế, trạm y tế, hệ thống nhà dưỡng lão, trung tâm bảo trợ xã hội đến trang thiết bị, cơ sở vật chất. Nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi như bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên chuyên ngành lão khoa, hệ thống người chăm sóc... cũng rất thiếu, hiện chủ yếu dựa vào người nhà trong khi nguồn nhân lực này ngày càng giảm. Cùng đó, kiến thức về lão khoa cũng trong cảnh tương tự.

Một bác sĩ công tác lâu năm trong ngành lão khoa chia sẻ với VietNamNet, rằng bệnh viện tuyến tỉnh cũng không "mặn mà, tha thiết" với việc tập trung đào tạo nhân lực, chuyên môn sâu cho chuyên ngành này. Khi lựa chọn chuyên ngành, không bác sĩ nội trú "top đầu" nào chọn lão khoa bởi chuyên ngành này không dễ thu hút.

"Chế độ đãi ngộ và cơ hội phát triển khi đi sâu vào ngành là một phần nguyên nhân của sự lựa chọn. Lão khoa cũng chưa phải là ưu tiên trong đào tạo, thu hút tuyển dụng như phong, lao, tâm thần... Chung quy là sự thiếu thốn trong ngân sách đầu tư cho chuyên ngành", vị bác sĩ cho biết. 

Lãnh đạo Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) nhìn nhận chuyên ngành lão khoa "chưa được quan tâm". Các lĩnh vực về y tế chuyên ngành lão khoa còn mỏng. Hiện nay, cả nước chỉ có 2 cơ sở có chuyên ngành đào tạo về lão khoa là Trường Đại học Y Hà Nội và Đại học Y Dược TPHCM chưa có chương trình đào tạo, mã ngành đào tạo cho chuyên ngành này. 

Nhiều đề xuất phát triển nhân lực điều trị, chăm sóc người cao tuổi

Để hình thành mạng lưới chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đa tầng, đa dạng loại hình (chăm sóc tại nhà, cộng đồng, cơ sở bán trú và lưu trú), đồng thời phát triển nguồn nhân lực chăm sóc được đào tạo bài bản, có chứng chỉ hành nghề, Bộ Y tế cho biết đã xây dựng Đề án “Xây dựng, phát triển nhân viên chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng và cơ sở chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Một điểm nổi bật của Đề án là thành lập tổ chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại xã, phường với thành phần gồm cán bộ y tế, cộng tác viên dân số, hội viên Hội Người cao tuổi… đảm nhiệm nhiệm vụ khám, theo dõi sức khỏe, tư vấn dinh dưỡng, hỗ trợ phục hồi chức năng và chăm sóc tinh thần cho người cao tuổi ngay tại nơi cư trú.

Về nhân lực, Đề án đề xuất bổ sung nghề “nhân viên chăm sóc người cao tuổi” vào danh mục nghề nghiệp Việt Nam, mở mã ngành đào tạo chính quy, từ trình độ sơ cấp đến đại học. Mục tiêu đề xuất đến năm 2030, có ít nhất 30% cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai đào tạo nghề này; 50% trạm y tế xã, phường có điều dưỡng viên phụ trách chăm sóc người cao tuổi.

Bên cạnh đó, mô hình cơ sở chăm sóc sức khỏe người cao tuổi ban ngày sẽ được xây dựng tại các trung tâm y tế huyện, cơ sở y học cổ truyền và phục hồi chức năng. Tại đây, người cao tuổi được theo dõi bệnh mạn tính, phục hồi chức năng, rèn luyện thể chất, chăm sóc tinh thần và hỗ trợ sinh hoạt cá nhân.

Trong Dự thảo Luật Dân số, Bộ Y tế đưa ra nhiều chính sách phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi, trong đó đề xuất cấp học bổng chuyên ngành lão khoa là người đang làm việc tại cơ sở khám chữa bệnh.

Để tổ chức 1 khoa lão cần tối thiểu từ 30 giường trở lên và ít nhất 6 bác sĩ. Cả nước sẽ cần hơn 8.000 bác sĩ tại các bệnh viện công lập. Theo tính toán, nếu chi phí đào tạo chuyên khoa lão ước tính 37 triệu đồng/năm, mỗi người cần 2 năm đào tạo thì cần gần 600 tỷ đồng để đào tạo hơn 8.000 bác sĩ. 

Nếu hỗ trợ 50% học phí đối với người học chuyên ngành lão khoa (bác sĩ, điều dưỡng, hộ lý, kỹ thuật viên phục hồi chức năng), Nhà nước cần chi 1,8 tỷ đồng để đào tạo 100 người mỗi năm; mức này sẽ nâng lên 3,7 tỷ nếu hỗ trợ 100%.