Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt 'đến giờ này cũng đã muộn'

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu quan điểm đáng lẽ cần đánh thuế với nước ngọt sớm hơn và đến giờ phút này cũng đã muộn.

Sáng 9-5, nội dung liên quan bổ sung nước giải khát có đường (nước ngọt) trên 5g/100ml vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt nhận nhiều ý kiến của đại biểu khi thảo luận về Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi.

Với mặt hàng này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chỉnh lý dự luật theo hướng quy định lộ trình từ năm 2027 áp dụng thuế suất 8%, từ năm 2028 áp dụng thuế suất 10%.

Đánh thuế nước ngọt, người dân có thể chuyển sang trà sữa

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng cần cân nhắc kỹ và có lộ trình hợp lý hơn khi áp thuế với nước ngọt.

Ông nói việc cho rằng nước ngọt gây béo phì là chưa chắc. Vì gây béo phì cho trẻ em hiện nay có nhiều loại sản phẩm khác chứ không phải nước ngọt.

"Bởi hiện nay giới trẻ rất mê trà sữa. Các quán bán đồ ăn ở bên ngoài bán tràn lan các thực phẩm ngọt, có đường chứ không chỉ riêng mấy loại nước giải khát. Do đó cần tính toán hợp lý để thu thuế", ông Hòa nói.

Đại biểu Trần Văn Khải nói dự thảo bổ sung thuế suất 10% với nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml là "chưa hợp lý vì phạm vi chưa rõ ràng và có thể gây tác động ngoài mong muốn".

Ông Khải nêu thêm thực tế, 200.000 nông dân trồng dừa và hàng trăm doanh nghiệp chế biến lo lắng sản phẩm nước dừa chế biến của họ có bị coi là nước giải khát chịu thuế hay không?

Ông đề nghị xây dựng lộ trình áp thuế theo hướng, có thể lùi thời điểm áp thuế với mức khởi điểm thấp như 5-8% trong năm đầu, rồi tăng lên 10% vào các năm tiếp theo.

Đồng thời định nghĩa cụ thể loại đồ uống có đường bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, loại trừ các sản phẩm dinh dưỡng hoặc có nguồn gốc tự nhiên như nước ép 100% trái cây, sữa, nước dừa nguyên chất…

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung (đoàn Thái Bình) cho rằng nếu nước ngọt bị đánh thuế người tiêu dùng có thể chuyển sang các loại nước khác có lượng đường tương đương nhưng không phải đối tượng chịu thuế.

Trong đó trà sữa, cà phê pha sẵn, nước ép bán ngoài đường phố…, những nước này uống khó kiểm soát cả về chất lượng và hàm lượng đường.

"Chính sách này có thể vô tình thúc đẩy tiêu dùng các sản phẩm đồ uống sản xuất thủ công, không chính thức, và những sản phẩm này rất khó kiểm soát về chất lượng và an toàn thực phẩm", bà Dung nêu quan điểm.

Bà đề nghị lùi thời hạn đánh thuế nước ngọt từ năm 2028 với lộ trình tăng dần, ví dụ tăng 3-5-7% để doanh nghiệp từng bước thích nghi.

Đánh thuế với nước giải khát có đường là lựa chọn chiến lược

Đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) lại cho rằng việc áp thuế với nước giải khát có đường không chỉ là chính sách thuế, mà còn là lựa chọn chiến lược của các quốc gia có trách nhiệm.

Ông dẫn chứng Thái Lan áp thuế từ năm 2017, Philippines, Malaysia thu hàng tỉ USD thuế từ đồ uống này và giảm tỉ lệ bệnh tật, Brunei nhỏ hơn cũng áp thuế cao hơn Việt Nam.

Đồng thời dẫn lại các số liệu mắc bệnh tim mạch, tiểu đường ở Việt Nam, tình hình tiêu thụ đồ uống có đường ở Việt Nam...

"Chúng ta mới chỉ bàn và chỉ bàn theo hướng đạt "3 nhất" so với khu vực là bước thuế thấp nhất, tác động ít nhất tới bán lẻ và giảm ít nhất với người sử dụng. Nếu hôm nay không hành động, ngày mai chúng ta sẽ phải trả giá bằng ngân sách chi cho chăm sóc sức khỏe", ông nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) bày tỏ nhất trí cao với việc bổ sung nước ngọt vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này trước tiên không chỉ nhằm tăng thu ngân sách, mà trước hết là để định hướng tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy doanh nghiệp cải tiến sản phẩm theo hướng lành mạnh hơn.

Nhiều quốc gia như Thái Lan, Philippines, Anh, Mexico… đã áp dụng thuế đối với đồ uống có đường và đạt được kết quả tích cực giảm tiêu dùng sản phẩm có đường cao, tăng nhận thức về dinh dưỡng, đồng thời tạo nguồn lực tài chính cho các chương trình y tế dự phòng.

Bà đề nghị cần quy định rõ ràng về ngưỡng đường từ 5g/100ml trở lên theo tiêu chuẩn Việt Nam là cần thiết để tạo sự minh bạch, tránh áp dụng tràn lan đối với các sản phẩm có lợi cho sức khỏe như sữa, nước trái cây nguyên chất không đường bổ sung.

"Điều này giúp chính sách thuế hướng trúng vào nhóm sản phẩm cần điều chỉnh mà không làm ảnh hưởng tiêu cực đến các ngành sản xuất thực phẩm lành mạnh", bà Nga nêu.