Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: AI đi trong 'hành lang hẹp' để phục vụ con người

Người đứng đầu ngành KH&CN cho rằng, AI phát triển khi cân bằng giữa nhiều yếu tố và phải được định hướng với sự khôn ngoan và trách nhiệm.

Phát triển trí tuệ nhân tạo trong "hành lang hẹp"

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh cần phải định hướng phát triển trí tuệ nhân tạo bằng trí tuệ và trách nhiệm để trí tuệ nhân tạo có thể thực sự phục vụ con người.

“Trí tuệ nhân tạo đang đi giữa một hành lang hẹp. Đi trong hành lang hẹp ấy là nghệ thuật của sự cân bằng, giữa toàn cầu và địa phương, hợp tác và chủ quyền, tập đoàn công nghệ lớn và các doanh nghiệp khởi nghiệp, công nghệ và ứng dụng, sử dụng và làm chủ, sáng tạo và kiểm soát, hạ tầng” , Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định.

Tại Hội nghị bàn tròn cấp Bộ trưởng về Quản trị Trí tuệ nhân tạo tổ chức sáng 27/10, chia sẻ về tầm nhìn của Việt Nam, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam tin rằng sự phát triển AI bền vững cần được xây dựng trên 4 trụ cột chính: Thể chế AI mạnh mẽ, cơ sở hạ tầng AI hiện đại, nhân tài AI và một nền văn hóa AI lấy con người làm trung tâm.

Việt Nam cũng cam kết phát triển AI hướng tới con người, mở, an toàn, có chủ quyền, hợp tác, bao trùm và bền vững. Đặc biệt là phát triển hệ sinh thái AI mã nguồn mở để tăng cường minh bạch, hợp tác và đổi mới.

Hệ sinh thái AI mã nguồn mở sẽ giúp các quốc gia nhỏ và các doanh nghiệp khởi nghiệp có thể cùng phát triển và làm chủ công nghệ tiên tiến.

Ông Jonathan Baker, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, cho rằng, Việt Nam đang có môi trường thuận lợi để phát triển trí tuệ nhân tạo - minh chứng bằng những kết quả chính từ Báo cáo Đánh giá Mức độ sẵn sàng (RAM) về AI tại Việt Nam.

Báo cáo này là một phần trong khuyến nghị của UNESCO về đạo đức AI, được thiết kế nhằm giúp các quốc gia đánh giá năng lực và định hướng phát triển AI trên 5 phương diện: Pháp lý, xã hội, giáo dục, kinh tế và cơ sở hạ tầng.

Báo cáo ghi nhận những tiến bộ vượt bậc của Việt Nam cả về mặt pháp lý, phương diện kinh tế hay lĩnh vực nghiên cứu và giáo dục.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, ông Jonathan Baker cũng chỉ ra những thách thức và khoảng trống cần được giải quyết. Đặc biệt là tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực AI tay nghề cao.

"Sự tiếp cận các ngành STEM của Việt Nam vẫn còn hạn chế đối với phụ nữ, người dân tộc thiểu số và người khuyết tật. Vẫn còn cơ hội để thu hẹp khoảng cách giới trong lĩnh vực AI và kỹ thuật số nói chung" , ông Baker nói.

UNESCO đưa ra một loạt khuyến nghị chiến lược về phát triển AI tại Việt Nam như tăng cường khung pháp lý để tích hợp sâu hơn các nguyên tắc đạo đức AI, thành lập một Ủy ban quốc gia về đạo đức AI để bảo đảm giám sát và phối hợp hiệu quả.

Về nhân lực, cần đẩy mạnh nâng cao nhận thức cộng đồng về đạo đức AI, đồng thời thu hút và phát triển nhân tài AI có cả năng lực kỹ thuật lẫn đạo đức. Về công nghệ, báo cáo khuyến nghị thành lập các trung tâm xuất sắc về công nghệ chiến lược và tiếp tục đầu tư vào các trung tâm dữ liệu quy mô lớn.

Cuối cùng, ông Jonathan Baker nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp AI đổi mới và có đạo đức, thông qua việc thúc đẩy đầu tư tư nhân, hỗ trợ các startup, đặc biệt là những startup do phụ nữ và các nhóm thiểu số lãnh đạo.

Nâng cao năng lực con người trong kiểm soát nguồn dữ liệu là then chốt

Điều hành tọa đàm "Định hình đóng góp vào quản trị trí tuệ nhân tạo toàn cầu", bà Pauline Tamesis, Điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam, đưa ra nhận định: "Việc phát triển và ứng dụng AI sẽ tiếp tục đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia tiên phong về trí tuệ nhân tạo trên thế giới" .

Bà Inarukundo Francine, Thư ký thường trực Bộ Tài chính Burundi, cho biết, nước này đang đặt AI vào trung tâm chiến lược phát triển quốc gia, bày tỏ mong muốn làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác với Việt Nam. Burundi đặc biệt mong muốn hợp tác với Việt Nam trong việc chia sẻ chuyên môn, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân tài trẻ và cùng thành lập các phòng thí nghiệm đổi mới.

Tại hội nghị, các đại biểu quốc tế chia sẻ nhiều bài học kinh nghiệm và những khuyến nghị trong quá trình phát triển và ứng dụng công nghệ AI. Ông Julien Guerrier, Đại sứ Liên minh châu Âu tại Việt Nam, cho biết chiến lược AI của EU được xây dựng dựa trên 3 trụ cột: Sự xuất sắc, sự tin cậy và hợp tác quốc tế.

Cách tiếp cận của EU hướng đến thúc đẩy năng lực nghiên cứu, công nghiệp, đồng thời bảo đảm khung pháp lý để AI phát triển có trách nhiệm. “EU cũng tập trung giải quyết các rủi ro liên quan đến AI tạo sinh” , ông Julien khẳng định.

Đại sứ Australia tại Việt Nam chia sẻ, từ tháng 8/2024, tất cả cơ quan liên bang của Australia đều được yêu cầu chỉ định một quan chức chịu trách nhiệm về AI và công bố tuyên bố minh bạch khi sử dụng công nghệ này.

Theo ông, 2 bài học quan trọng được đúc rút từ những kinh nghiệm thực tế là sự giám sát của con người luôn đóng vai trò thiết yếu (ngay cả với hệ thống tốt nhất) và các quy định về AI cần có sự nhất quán để tránh điều chỉnh quá mức.

Ông Philipp Agathonos, Đại sứ Áo tại Việt Nam, cảnh báo nhiều hệ thống AI hiện sử dụng dữ liệu không chất lượng, khiến ranh giới giữa thật và giả bị xóa nhòa. Theo ông, việc nâng cao năng lực con người trong kiểm soát nguồn dữ liệu là yếu tố then chốt để bảo đảm độ tin cậy của AI.

Ông bày tỏ lo ngại về tình trạng độc quyền chip chất lượng cao, kêu gọi các nước phối hợp để cân bằng chuỗi cung ứng, tránh việc sản xuất chip rơi vào tay một số ít doanh nghiệp.

Từ ngày 27 đến 29/10, Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025 (Viet Nam International Digital Week - VIDW 2025) diễn ra tại Ninh Bình và Hà Nội. Sự kiện do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì phối hợp với UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức.

Sự kiện năm nay nhấn mạnh các chiến lược, chính sách và khuôn khổ pháp lý để bảo đảm việc phát triển và quản trị AI theo hướng an toàn, minh bạch và có trách nhiệm.