Bộ Giáo dục và Đào tạo: Quy đổi điểm không thể có sự hoàn hảo

Dù phổ điểm thi tốt nghiệp THPT nhiều môn giảm, nhưng mùa xét tuyển đại học năm nay ghi nhận những câu chuyện điểm chuẩn vượt xa điểm thi, 'mưa' điểm tuyệt đối, khiến thí sinh đạt 30/30 điểm vẫn có thể trượt nguyện vọng.

Ngày 26-8,Tuổi Trẻ Online đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Anh Dũng - phó vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo - về công tác tuyển sinh năm 2025.

Xem xét việc cộng điểm, quy đổi chứng chỉ ngoại ngữ

* Theo thống kê, phổ điểm các môn thi tốt nghiệp THPT năm 2025 đa số đều giảm nhưng điểm chuẩn lại tăng. Nhiều chuyên gia đánh giá nguyên nhân do quy đổi điểm tương đương bất hợp lý giữa các trường, các phương thức và quá nhiều điểm cộng, gây mất công bằng trong tuyển sinh. Quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc này?

- Theo số liệu thống kê kết quả trúng tuyển của tất cả các phương thức, tổ hợp xét tuyển của các cơ sở đào tạo, trung bình điểm trúng tuyển năm 2025 (quy về thang 30) là 19,11 và của năm 2024 là 22,05. Như vậy tính tổng thể là điểm chuẩn của các trường các ngành theo tất cả các phương thức năm 2025 giảm đáng kể so với năm 2024.

Điều này phản ánh thực tế phổ điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2025 đồng thời phản ánh sự công bằng khi một số quy định như là việc quy đổi điểm tương đương điểm trúng tuyển, không còn xét tuyển sớm… được áp dụng.

Thực tế, năm nay có một số ngành điểm chuẩn tăng cao. Phân tích kỹ hơn phổ điểm thi tốt nghiệp THPT cho thấy môn toán, sinh học và tiếng Anh năm 2025 có phổ điểm thấp hơn.

Điểm chuẩn tăng cao hơn lại tập trung vào một số ngành chúng ta mong muốn có thí sinh thật sự giỏi như các ngành đào tạo giáo viên, một số ngành kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược (khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo, điện tử - viễn thông, thiết kế vi mạch…).

Tuy nhiên, cũng có một số ngành tại một số cơ sở đào tạo (như Trường đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Huế) có điểm chuẩn là 30, cũng cần phải được đánh giá để xem xét mức độ phù hợp của việc áp dụng điểm cộng, điểm quy đổi chứng chỉ ngoại ngữ… trong xét tuyển tại đây.

"Không quá bất thường"

* Năm nay có thực trạng thí sinh đạt điểm tuyệt đối vẫn có thể trượt nguyện vọng, điều này có tạo sự bất công trong tuyển sinh?

- Ngành có điểm chuẩn cao, thậm chí điểm chuẩn là 30 tập trung chủ yếu vào các ngành "hot" theo xu thế hiện nay của thí sinh và nhu cầu, yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước; ngoài ra, có ngành trong số này là ngành đào tạo giáo viên với số chỉ tiêu thấp.

Theo số liệu thống kê, số ngành có điểm chuẩn từ 29 trở lên là 11 cho năm 2025 và 8 đối với năm 2024.

Điểm khác biệt là các ngành có điểm chuẩn cao này của năm 2025 rơi vào các ngành công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, khoa học máy tính, và một số ngành sư phạm. Ngành sư phạm được hỗ trợ rất tốt bởi Luật Nhà giáo mới được thông qua, chế độ ưu đãi rất tốt đối với nhà giáo. Bên cạnh đó là những ngành thực sự rất quan trọng, thiết yếu của đất nước trong việc phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược.

Đó là chủ trương rất lớn của Đảng và Nhà nước, xã hội, gia đình và thí sinh nhận thức rõ, cũng là mong muốn, ủng hộ chủ trương và quyết tâm biến thành hiện thực nên số lượng thí sinh (giỏi) đăng ký vào nhiều. Như vậy, về cơ bản không có những cái gì là quá bất thường.

Có 6 ngành mà có điểm chuẩn là 30, cũng một phần có thể là điểm quy đổi điểm tiếng Anh, điểm thưởng… của các trường đó. Những ngành đó đều rơi vào sư phạm ngoại ngữ với chỉ tiêu thấp, trong khi sức hút vào ngành sư phạm lại cao. Tuy nhiên, chắc chắn cũng cần phải xem xét kỹ trong thời gian tới.

Cộng điểm nhưng phải đảm bảo công bằng

* Vì sao bộ siết điểm ưu tiên khu vực, đối tượng và không siết điểm thưởng của các trường?

- Về vấn đề điểm cộng, thực tế, các quy định năm nay được đưa ra nhằm bảo đảm hướng tới công bằng hơn, minh bạch hơn hay nói cách khác, tốt hơn cho hệ thống.

Quy định đã chỉ rõ các giới hạn khi các cơ sở đào tạo quyết định điểm cộng (không được vượt quá 10% của thang điểm xét) và cũng yêu cầu điểm xét không vượt quá thang điểm tối đa (30 điểm đối với 3 bài thi tốt nghiệp THPT) để tránh việc cộng không hợp lý hoặc tuyệt đối hóa giá trị của chứng chỉ quốc tế.

Việc quyết định điểm cộng phụ thuộc vào yêu cầu năng lực của người học của từng cơ sở đào tạo, đồng thời cũng là để ghi nhận thành tích nỗ lực phấn đấu cả quá trình của các em thí sinh (như thi học sinh giỏi…). Được cộng nhưng phải bảo đảm sự công bằng.

Bộ cũng đã đưa ra khung; tất cả điểm cộng (học sinh giỏi, rồi điểm chứng chỉ…) không được quá 10% tổng điểm của thang điểm xét.

Bộ sẽ yêu cầu các cơ sở đào tạo có đánh giá tổng thể để xem mức độ thể hiện của các em có điểm cộng trong quá trình học tập tại các cơ sở đào tạo để tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định.

Nhiều trường hợp khó quy đổi điểm

* Theo bộ, việc các trường thực hiện quy đổi điểm tương đương khác nhau có dẫn đến sự thiếu công bằng trong tuyển sinh?

- Về quy đổi điểm tương đương trúng tuyển, Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định rất rõ các trường quy đổi tương đương điểm trúng tuyển nhằm bảo đảm điểm trúng tuyển ở một phương thức này, theo một kết quả này phải tương đương với điểm trúng tuyển theo phương thức khác.

Việc giữa các trường quy đổi khác nhau không ảnh hưởng đến sự công bằng tới thí sinh. Sẽ có điểm chuẩn của trường này cao, trường kia thấp. Việc cạnh tranh chỉ liên quan các em vào cùng một trường một ngành. 

Việc quy đổi vào một ngành tại một trường phải nhất quán đối với tất cả mọi thí sinh. Do vậy, khi nói không công bằng giữa các em vào các trường khác nhau là không đúng.

Chúng tôi cũng hiểu quy đổi không thể có sự hoàn hảo. Trong nhiều trường hợp rất khó quy đổi giữa điểm học bạ với điểm thi tốt nghiệp phổ thông, giữa các kỳ thi đánh giá năng lực với cái điểm thi tốt nghiệp phổ thông để bảo đảm công bằng tuyệt đối hay là tối ưu. Tuy nhiên, các phương thức tuyển sinh là do các trường đã lựa chọn.

Như vậy, các trường phải bảo đảm được chuyện quy đổi điểm trúng tuyển giữa các phương thức, tổ hợp để lựa chọn các thí sinh có cùng năng lực tối thiểu vào học một ngành đào tạo nhất định.

Năm nay các trường công bố các quy tắc trước khi xét tuyển, có thể quy tắc chưa hoàn toàn hợp lý, các trường phải chịu trách nhiệm việc này nhưng chắc chắn minh bạch hơn. Khi minh bạch như vậy thì các em có nhiều cơ hội. Có em có cả điểm này và điểm khác, nhưng em khác chỉ có một đầu điểm thôi. Đấy là cái sự minh bạch và từ minh bạch nó dẫn đến trách nhiệm của trường phải bảo đảm công bằng trong xét tuyển.

Năm nay, việc công bố điểm trúng tuyển cho thấy tương quan giữa các phương thức xét tuyển, tổ hợp xét tuyển bảo đảm hợp lý, bảo đảm không xảy ra ngược logic.