Bộ GD-ĐT đề xuất thêm vị trí 'giảng viên đồng cơ hữu' trong luật đại học sửa đổi

Bộ GD-ĐT đã bổ sung khái niệm 'giảng viên đồng cơ hữu' bên cạnh các vị trí giảng viên cơ hữu, giảng viên hợp đồng toàn thời gian sau khi nghỉ hưu, giảng viên thỉnh giảng vào điều 29 dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi.

Trong đó giảng viên cơ hữu xác định là nhà giáo làm việc toàn thời gian tại cơ sở giáo dục đại học theo quy định của Luật Nhà giáo. 

Còn giảng viên đồng cơ hữu là viên chức của cơ quan, tổ chức khác có trình độ chuyên môn phù hợp với ngành nghề, lĩnh vực đào tạo được cơ sở giáo dục đại học quyết định giao nhiệm vụ giảng dạy như giảng viên cơ hữu với thời hạn từ một năm trở lên.

Thu hút nguồn lực trong nước và quốc tế

Bên cạnh đó, Bộ GD-ĐT cũng phân định rõ giáo sư là chức danh cao nhất của giảng viên đại học, thể hiện năng lực, uy tín và vai trò dẫn dắt trong chuyên môn được đào tạo, khai phá và sáng tạo tri thức mới. Phó giáo sư là chức danh kế cận giáo sư, có chuyên môn sâu về một lĩnh vực khoa học cụ thể.

Theo bộ, luật hiện hành chưa quy định rõ các loại hình vị trí giảng viên và chưa phân biệt rạch ròi giữa chức danh nghề nghiệp và chức danh học thuật. Dự thảo bổ sung để phản ánh đầy đủ thực tiễn sử dụng đội ngũ giảng viên trong các mô hình tự chủ, làm rõ cơ sở pháp lý của các loại giảng viên (cơ hữu, đồng cơ hữu, thỉnh giảng…), đồng thời xác lập vai trò dẫn dắt của giáo sư, phó giáo sư và phân cấp ban hành chuẩn nghề nghiệp phù hợp với Luật Nhà giáo.

Luật Giáo dục đại học hiện hành chưa có quy định riêng về chính sách phát triển đội ngũ giảng viên. Tại dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) đã bổ sung để cụ thể hóa các chính sách, tăng cường hội nhập quốc tế. 

Theo đó giảng viên đại học ngoài được hưởng các chính sách chung của nhà giáo theo quy định của Luật Nhà giáo còn được Nhà nước ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trình độ tiến sĩ, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, đổi mới sáng tạo, giáo dục đại học; được hỗ trợ tài chính, học bổng, tạo điều kiện tiếp cận các chương trình đào tạo trình độ cao ở trong và ngoài nước đối với giảng viên trẻ, giảng viên tiềm năng.

Đồng thời ưu tiên tuyển dụng, sử dụng, trọng dụng chuyên gia, nhà khoa học có uy tín, người có trình độ chuyên môn cao, người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài tham gia giảng dạy, nghiên cứu tại cơ sở giáo dục đại học; có cơ chế linh hoạt về định mức giờ giảng, chế độ đãi ngộ phù hợp với vị trí, chức danh và kết quả hoạt động chuyên môn, nghiên cứu của giảng viên.

Đặc biệt quan tâm phát triển đội ngũ giảng viên

Theo báo cáo tổng kết việc thi hành Luật Giáo dục đại học của Bộ GD-ĐT, công tác phát triển đội ngũ giảng viên đang được các trường đặc biệt quan tâm, nhất là trong thu hút giảng viên giỏi. Tổng số giảng viên toàn thời gian hiện nay là 91.000 (tăng gần 25% so với năm 2019), trong đó tỉ lệ có trình độ tiến sĩ trung bình mỗi năm 1,5-2% và tại thời điểm hiện nay đạt trên 33%.

Tuy nhiên bộ nhìn nhận hiện các cơ sở giáo dục đại học vẫn đang gặp khó khăn, thách thức lớn trong việc cạnh tranh, thu hút đội ngũ giảng viên giỏi với các cơ sở giáo dục đại học lớn, các cơ sở giáo dục đại học nước ngoài và với doanh nghiệp. Nguyên nhân chính là mức thu nhập, chế độ đãi ngộ đối với giảng viên của phần lớn các cơ sở giáo dục đại học còn thấp. 

Bên cạnh đó, những hạn chế, khó khăn trong phát triển đội ngũ giảng viên của các cơ sở giáo dục đại học gặp vướng mắc từ chính những quy định trong văn bản pháp luật liên quan, luật hiện hành quy định phân tán, chồng lấn.

Bên cạnh đó, việc bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư nước ngoài tại các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam còn nhiều vướng mắc liên quan đến quy trình, tiêu chuẩn, chính sách thu hút nhân tài. Thiếu các chính sách rõ ràng và hấp dẫn về chế độ đãi ngộ, ưu đãi thuế hoặc điều kiện làm việc để khuyến khích các giáo sư nước ngoài giảng dạy và nghiên cứu lâu dài tại Việt Nam. 

Chưa có quy định cụ thể về quyền hạn và trách nhiệm của giáo sư, phó giáo sư trong việc lãnh đạo các nhóm nghiên cứu, tham gia đào tạo tiến sĩ hoặc xây dựng chương trình đào tạo quốc tế tại cơ sở giáo dục đại học.