'Biển đời - Biển học' của giáo sư gốc Việt

Trong "Biển đời - Biển học", giáo sư Y khoa gốc Việt tại Australia Nguyễn Văn Tuấn chiêm nghiệm về hành trình tu học và cống hiến cho tri thức.

Gần 45 năm định cư tại Australia, từ những ngày đầu là cậu sinh viên nhiều bỡ ngỡ với những khác biệt văn hóa, ngôn ngữ, đến khi đứng vào hàng ngũ chuyên gia đầu ngành, trở thành người gốc Việt đầu tiên được bổ nhiệm làm giáo sư y khoa tại một đại học hàng đầu thế giới, hành trình theo đuổi học thuật và nghiên cứu của GS.TS Nguyễn Văn Tuấn không phải lúc nào cũng bằng phẳng, mà trải nhiều thăng trầm. Những trải nghiệm và suy tư trên chặng đường đó được tác giả kể lại qua tập sách Biển đời - Biển học.

Giáo sư Y khoa gốc Việt tại Australia Nguyễn Văn Tuấn. Ảnh: giaoduc.net.

Hành trình trở thành giáo sư

Sách gồm 37 bài viết chia thành 3 phần: Hành trình cá nhân, Tu dưỡng học tập và Nghĩ về đại học Việt Nam.

Trong phần đầu tiên, GS Nguyễn Văn Tuấn nhìn lại từng nấc thang học vấn ở giảng đường Australia: tốt nghiệp rồi công tác nhiều năm ở viện nghiên cứu, sau đó học tiến sĩ ở tuổi trung niên và trở thành giáo sư dù điều này không nằm trong dự tính từ ban đầu. Nhưng trước nhất, ông đưa ra lời khuyên tưởng đã thành quen song chưa bao giờ là cũ: trau dồi tiếng Anh là chìa khóa tri thức, vì đây là ngôn ngữ của khoa học mở ra kho tàng học liệu bao la.

Tác giả liệt kê và giải thích cụ thể bí quyết viết luận án, học tiến sĩ, viết bài báo khoa học và giảng dạy; được trình bày logic, súc tích, dễ theo dõi và dễ áp dụng vào thực tế. Đồng thời, từ kinh nghiệm của một người hơn bốn thập kỷ làm việc trong giới khoa bảng, ông cũng thẳng thắn nhìn nhận những góc khuất và chông gai của con đường này.

Cũng bằng giọng văn tường minh, gần gũi đó, ở phần 2, tác giả nhìn rộng ra bức tranh rộng lớn của thế giới học thuật: Đâu là những phẩm chất cần có của người làm khoa học? Đâu là những "luật bất thành văn" của môi trường này? Đâu là những "căn bệnh" đang nhũng nhiễu làm suy yếu khoa học. Đồng thời, GS Nguyễn Văn Tuấn đúc kết những "công thức" viết văn khoa học, chuyển tải thông tin... đến cách đặt câu hỏi, đối đáp ở các hội thảo, hội nghị chuyên ngành - một cẩm nang nhỏ cho những ai đang trau dồi kỹ nghiên cứu.

Trong phần cuối, tác giả điểm lại những vấn đề cần nhiều suy ngẫm ở môi trường giáo dục Việt Nam trong tương quan so sánh với thế giới: tự do học thuật, nguồn kinh phí, đào tạo tiến sĩ, hệ thống quy chuẩn đề bạt chức danh giáo sư; từ đó đưa ra một số đề xuất từ quan sát và nhận định của bản thân ông.

Khoa học là phụng sự

Sách Biển đời - Biển học của Giáo sư Y khoa gốc Việt Nguyễn Văn Tuấn do NXB Tổng hợp TP.HCM ấn hành. Ảnh: P.K.

Xuyên suốt cuốn sách, ta thấy hình ảnh của một trí thức hàng đầu đã dấn thân vào khoa học với một tinh thần cống hiến không ngừng. Ông nhiều lần nhấn mạnh: người làm nghiên cứu trước nhất là để phụng sự cho sự tiến bộ của khoa học, sự phát triển của nhân loại, chứ không vì tiền tài hay danh vọng. Không một học vị, học hàm hay chức danh, giải thưởng nào là "đích đến cuối cùng" trong thế giới khoa học.

Song song, GS Nguyễn Văn Tuấn cũng khẳng định theo đuổi học thuật không phải là con đường duy nhất để đóng góp cho thế giới, cũng không cho sự nghiệp đó là cao sang hơn các ngành nghề khác. Theo ông, tùy vào năng lực, sở trường, mỗi người đều có thể chọn đúng lối đi cho mình, thay vì bám chấp vào một ảo vọng của danh xưng "tiến sĩ", "giáo sư".

GS.TS Nguyễn Văn Tuấn chia sẻ: “Một hệ thống đại học vững mạnh không chỉ đào tạo ra những chuyên gia lành nghề, mà còn, qua sáng tạo tri thức mới và tự do học thuật, góp phần thúc đẩy sự tiến bộ của cả một quốc gia. Giáo dục không chỉ là nền tảng của tri thức mà còn là nền tảng của đạo đức và trách nhiệm xã hội. Bằng cách chia sẻ những trải nghiệm và phân tích của mình, tôi hy vọng có thể đóng góp vào cuộc đối thoại về vai trò của giáo dục đại học trong việc tạo ra tri thức, thúc đẩy tiến bộ xã hội và khai phá những chân trời mới trong khoa học tại Việt Nam”.

Tác giả Nguyễn Văn Tuấn được vinh danh là Giáo sư Xuất sắc (Distinguised Professor và là Giám đốc Trung tâm Công nghệ Y tế thuộc Đại học Công nghệ Sydney (UTS), đồng thời là Giáo sư Kiêm nhiệm tại Đại học New South Wales (UNSW Sydney). Năm 2018, ông được bầu làm Viện sĩ Hiệp hội Nghiên cứu Loãng xương Mỹ. Năm 2019, ông trở thành Viện sĩ Viện Hàn lâm Y học Australia. Năm 2022, ông được nhận Huân chương danh dự Australia (Member of the Order of Australia) vì các đóng góp cho nghiên cứu y khoa, phòng chống loãng xương, và giáo dục đại học.

Tại Việt Nam, trong 25 năm qua, ông đã giảng dạy cho hơn 10.000 bác sĩ và nhà khoa học, đồng thời xuất bản 20 cuốn sách về khoa học, y học và giáo dục: Y học thực chứng, Đi vào nghiên cứu khoa học, Suy nghĩ thống kê trong đời thường, Phân tích dữ liệu với R (Hỏi và đáp); Mô hình hồi quy và khám phá khoa học; Cẩm nang nghiên cứu khoa học: Từ ý tưởng đến công bố; Từ nghiên cứu đến công bố kỹ năng mềm cho nhà khoa học, Thư giãn với y học…