'Bệnh' của phụ huynh có học vấn cao

Phụ huynh học vấn cao thường kỳ vọng nhiều ở con, dễ đi vào "vết xe đổ" cách giáo dục mình từng trải nghiệm, do đó vô tình yêu thương mù quáng mà dạy con sai cách.

Ảnh minh họa từ phim Lâu đài tham vọng (Sky castle). Ảnh: Netflix.

Không ít người có học vấn cao, là chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực của mình, là trí thức được xã hội trọng vọng, lại gặp thất bại trong việc nuôi dạy con cái. Nguyên nhân thất bại này đến từ đâu?

Xuất phát từ câu hỏi tưởng chừng nghịch lý trên, bác sĩ - nhà khoa học tâm lý trẻ em Naoko Narita đã trình bày một cách dễ hiểu những khám phá bà chắt lọc qua hàng chục năm làm công việc tư vấn nuôi dạy con trẻ trong cuốn sách Bệnh của phụ huynh có học vấn cao. Sách gồm 5 chương, qua đó tác giả lần lượt phân tích biểu hiện và nguyên nhân dẫn đến "căn bệnh" này và đề xuất giải pháp để "trị bệnh".

"Triệu chứng" và nguyên nhân

Theo bà, ba "rủi ro ngầm" của các bậc cha mẹ trí thức là: can thiệp, mâu thuẫn và yêu thương mù quáng. Narita đưa ra ví dụ từ chính những trường hợp mình từng gặp phải: phụ huynh vì lo lắng nên không tin tưởng mà can thiệp quá sâu vào hành trình phát triển của con, đôi khi theo những cách không thuận tự nhiên và phản khoa học, như học hành nhồi nhét từ sớm hay tác động đến đời sống học đường của con khi không cần thiết.

Tâm lý lo lắng quá mức này cũng thường gây ra mâu thuẫn trong những lời nói, hành động và cách cư xử với con trẻ; chẳng hạn một mặt bảo con "khỏe mạnh, vui vẻ là được", một mặt thúc ép con chạy theo những tiêu chí "con ngoan trò giỏi" với lịch học tập dày đặc, áp lực và kỳ vọng con mình cũng đứng vào vị trí hàng đầu.

Tác giả cho rằng nguyên nhân sâu xa của can thiệp và mâu thuẫn trong nuôi dạy con đến từ yêu thương mù quáng. Hơn nữa, nhiều phụ huynh bối rối trong việc dạy con vì bản thân cũng thuộc về một thế hệ chạy đua giữa các lò luyện, học ngày học đêm vì mong mỏi một công việc tốt, đáp ứng kỳ vọng của gia đình.

Do đó đến lượt mình, kể cả khi nhận thức và tâm niệm phải thay đổi phương pháp, họ lại "đi vào vết xe đổ" của bố mẹ mình khi xưa, mắc kẹt trong nỗi lo con cái không đạt kỳ vọng, vô thức lặp lại lối giáo dục mình từng trải qua và yêu con theo cách đầy áp lực.

Hậu quả và cách "trị bệnh"

Narita dẫn ra nhiều trường hợp vì được dưỡng dục theo cách này mà trẻ nhỏ sa sút sức khỏe thể chất, tinh thần, ảnh hưởng đến quá trình phát triển, chất lượng cuộc sống và kết quả học tập. Phụ huynh tìm đến với vô vàn vấn đề, nhưng lời khuyên của bà lại thường phát xuất từ những nguyên lý rất đơn giản: ngủ đủ giấc, ăn uống điều độ và vận động - trước mắt để tìm lại cân bằng và lâu dài nhờ sự điều chỉnh này mà trẻ nhỏ sẽ dần cải thiện sức khỏe, khả năng tập trung...

Sách Bệnh của phụ huynh có học vấn cao dày 166 trang, bản dịch tiếng Việt của Tama Duy Ngọc. Ảnh: P.K.

Tác giả cũng nêu cụ thể một số quy tắc: giữ thái độ kiên quyết; hạn chế sử dụng thiết bị điện tử ở độ tuổi nhỏ và chú trọng các hoạt động theo chu trình phát triển của "não nền tảng", "não học hỏi" và "não cảm nhận" theo từng độ tuổi; tôn trọng đam mê và tiêu chí của con...

Sách viết với văn phong gần gũi, nhẹ nhàng nhưng không kém phần sắc sảo, thẳng thắn, đi kèm nhiều thông tin khoa học và một số biểu đồ trực quan, sinh động. Bệnh của phụ huynh có học vấn cao là bản chỉ dẫn tạo cơ hội để người nuôi dạy trẻ nhỏ nhìn lại chính mình và từ đó chữa lành mối quan hệ với con cái, hướng đến ươm dưỡng một thế hệ độc lập và hạnh phúc hơn.

Naoko Narita sinh năm 1963 tại Sendai, Nhật Bản; tốt nghiệp bác sĩ y khoa tại Đại học Kobe. Sau khi công tác tại khoa Y của Đại học Washington (Mỹ), bà lần lượt giảng dạy tại Đại học Y khoa Dokkyo và Đại học Y khoa Tsukuba, chuyên ngành Y khoa cơ bản.

Từ năm 2005, bà đảm nhiệm vị trí Phó giáo sư chuyên ngành Giáo dục Hỗ trợ Đặc biệt tại Đại học Bunkyo, và trở thành Giáo sư chính thức từ năm 2009. Năm 2014, bà sáng lập và trở thành đại diện của Trung tâm Khoa học về Nuôi dạy trẻ Axis, chuyên các chương trình hỗ trợ cha mẹ và giáo dục phát triển não bộ trẻ nhỏ dựa trên nền tảng khoa học thần kinh.

Tác phẩm trước đây của bà, viết cùng Giáo sư Yamanaka (người đoạt giải Nobel Y học năm 2012 cho công trình nghiên cứu về tế bào gốc) với tựa đề Trò chuyện cùng bạn học Yamanaka - chuyên gia nghiên cứu thần kinh nhi khoa về chủ đề nuôi dạy con đã trở thành sách best-seller tại Nhật, thu hút sự quan tâm lớn từ giới chuyên môn.