Bên trong vòng tròn định hình chính sách ngoại giao của ông Trump

Do quy trình ngoại giao truyền thống đã mất đi ảnh hưởng ở Washington, giới chức quốc tế đã chuyển hướng sang thảo luận với các đặc phái viên có thể tác động tới Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Theo tạp chí Financial Times, phong cách đối ngoại của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có sự khác biệt rất lớn với các chính quyền tiền nhiệm và những quy trình ngoại giao truyền thống hiện đã không còn chỗ đứng ở Washington.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ Brian Mast mỗi ngày đều tiếp những vị khách tới từ khắp nơi trên thế giới, từ Nigeria, Thổ Nhĩ Kỳ, Azerbaijan cho tới Đài Loan (Trung Quốc). Dù có cách nói chuyện khác nhau, nhưng điểm chung của tất cả các vị khách này là cố gắng "thuyết phục Mỹ về những gì mà họ có thể đem lại".

"Mỗi người đều đến đây với các câu chuyện. Đại loại như 'chúng tôi có loại khoáng sản chất lượng cao nhất' hoặc 'năng lực tinh luyện tốt nhất'. Đó là một trào lưu mới", ông Mast kể.

Giới quan sát nhận định, "giao dịch" là một trong 2 yếu tố chính định hình chính sách đối ngoại nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump. Yếu tố còn lại chính là một vòng tròn nhỏ của các đặc phái viên.

"Ở thời điểm này, 'chính sách dựa trên cá tính' đã thay thế các quy trình và thể chế truyền thống, thứ từng là nền tảng cho chính sách đối ngoại của Mỹ suốt nhiều thập kỷ", một cựu quan chức quốc phòng Mỹ bình luận.

Nhân vật tiêu biểu cho xu hướng này là đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff, một người bạn và đối tác kinh doanh lâu năm của Tổng thống Trump, đang đảm nhận việc đàm phán hòa bình ở Moscow, Riyadh, Jerusalem và nhiều nơi khác.

Thường xuyên xuất hiện cùng ông Witkoff là Jared Kushner, con rể của Tổng thống Trump. Dù không giữ chức vụ chính thức trong chính phủ Mỹ nhưng ông Kushner được coi là người đóng vai trò chủ chốt trong các cuộc đàm phán hòa bình ở Trung Đông và Ukraine.

Một nhân vật đáng chú ý khác là Đại sứ Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ Tom Barrack, người bạn lâu năm của ông Trump và được biết tới như "sứ giả hòa bình" tại Syria cũng như Lebanon. Doanh nhân gốc Phi Massad Boulos, bố chồng của ái nữ nhà Trump, cũng thu hút sự quan tâm của dư luận khi được cử làm đặc phái viên Mỹ tại châu Phi.

"Các bộ phận giám sát truyền thống và những chuyên gia về từng lĩnh vực đối ngoại cụ thể đã không còn. Vòng tròn những người có tầm ảnh hưởng hiện rất nhỏ", một quan chức Mỹ nhấn mạnh.

"Hội đồng An ninh quốc gia không còn quan trọng. Bộ Ngoại giao cũng như vậy. Không ai quan trọng ngoài các nhân vật trung tâm. Có thể liệt kê một số cái tên như ông Witkoff, ông Barrack, ông Jared hoặc ông Trump Jr.", Mouaz Moustafa, người đứng đầu Lực lượng Đặc nhiệm khẩn cấp Syria nói.

Ông Moustafa đánh giá Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cũng có tiếng nói nhất định, nhưng họ vẫn đứng sau "vòng tròn những người thân cận". Giới quan sát gọi những người có tầm ảnh hưởng trong chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump là kênh liên lạc bí mật và "cách tiếp cận có chủ ý từ trên xuống dưới".

Phương thức ngoại giao mới của ông Trump đã nhận được những phản ứng khác nhau từ giới chức quốc tế. Một số quốc gia vốn quen với cách tiếp cận truyền thống như Hàn Quốc và Nhật Bản tỏ ra lạ lẫm, trong khi một số nước khác như Pakistan và Argentina lại thích cách làm việc mới của Washington.

"Cách nhìn của chính quyền Tổng thống Trump với thế giới là: Chúng ta cần gì từ một quốc gia hay khu vực? Sau đó là quốc gia hay khu vực đó muốn gì từ chúng ta? Nhưng vấn đề quan trọng nhất là nếu chúng ta đáp ứng các yêu cầu đó, liệu Mỹ có nhận lại được điều tương xứng không? Nếu không thì phải ngồi lại đàm phán", ông Mast tóm gọn về chính sách ngoại giao hiện tại của Mỹ.