Bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn, xử lý trách nhiệm thế nào?

Theo quy định pháp luật, hành vi bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn - bảo vật quốc gia Việt Nam, sẽ bị xử lý thế nào?

Công an TP.Huế đang tạm giữ hình sự đối với ông Hồ Văn Phương Tâm (42 tuổi trú trên địa bàn) để điều tra, làm rõ về hành vi cố ý làm hư hỏng ngai vàng triều Nguyễn - bảo vật quốc gia được công nhận vào năm 2015.

Vụ việc đang gây chấn động dư luận. Nhiều người đặt câu hỏi hành vi này sẽ bị xử lý ra sao?

Hậu quả nghiêm trọng

Luật sư Nguyễn Thị Thúy, Công ty Luật TNHH Việt Phú Thịnh, Đoàn luật sư TP.Hà Nội, đánh giá hành vi bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn có tính chất nghiêm trọng, bởi tài sản bị hủy hoại là bảo vật quốc gia, có giá trị rất lớn về mặt văn hóa và lịch sử.

Luật Di sản văn hóa quy định rõ, bảo vật quốc gia là hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị đặc biệt quý hiếm tiêu biểu của đất nước về lịch sử, văn hóa, khoa học.

Luật này cũng quy định 5 nhóm hành vi bị nghiêm cấm, trong đó có hủy hoại hoặc gây nguy cơ hủy hoại di sản văn hóa (bao gồm bảo vật quốc gia).

Đối với vụ việc xảy ra tại khu vực điện Thái Hòa, đại nội Huế, tài sản bị hủy hoại được xác định cụ thể là ngai vàng triều Nguyễn - đã được công nhận là bảo vật quốc gia, do đó hành vi này có dấu hiệu phạm tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản, quy định tại điều 178 bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Theo đó, người nào hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản là bảo vật quốc gia thì bị phạt tù từ 2 - 7 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm.

Ngoài trách nhiệm hình sự, người thực hiện hành vi phá hỏng ngai vàng triều Nguyễn còn có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường dân sự.

Điều 584 bộ luật Dân sự năm 2015 quy định, người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.

Các khoản thiệt hại từ việc ngai vàng triều Nguyễn bị gãy có thể tính đến như: chi phí phục hồi, tu sửa bảo vật; chi phí liên quan đến việc trưng bày tạm thời, bảo quản khẩn cấp…

Bị tâm thần có phải chịu trách nhiệm?

Một diễn biến đáng chú ý liên quan đến vụ việc, đó là ông Hồ Văn Phương Tâm, người bị cho là bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn, có biểu hiện tâm thần, nói nhảm, không thể trả lời các câu hỏi của điều tra viên.

Câu hỏi đặt ra là, nếu xác định bị tâm thần, liệu ông này có bị xử lý về hành vi gây ra?

Luật sư Nguyễn Thị Thúy cho hay, việc xác định năng lực (bao gồm cả trách nhiệm hình sự và hành vi dân sự) rất quan trọng, là cơ sở để quy kết trách nhiệm đối với người thực hiện hành vi vi phạm.

Điều 21 bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Điều 586 bộ luật Dân sự năm 2015 cũng quy định rằng, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường. Nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình. Nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường.

"Như vậy, để có căn cứ xử lý đối với người đã bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn, ngoài việc chứng minh hành vi đã gây ra, cơ quan chức năng còn phải xác định trạng thái tâm thần của họ (nếu có biểu hiện bất thường), có thể trưng cầu giám định pháp y tâm thần", luật sư Thúy cho hay.