Báu vật sông Lô “quý như vàng”, giá hàng chục triệu đồng/kg vẫn nhiều người “săn đón”, cả thế giới chỉ 2 nước có

Loại cá này quý hiếm đến mức nhiều người tin rằng nó đã tuyệt chủng.

Cá anh vũ (tên khoa học: Semilabeo notabilis) thuộc họ cá chép, được xem loại cá “huyền thoại” ở khu vực sông Lô. Tương truyền, cá anh vũ thường được bắt để tiến vua. Ngư dân ở khu vực sông Lô nhận xét cá anh vũ là giống cá khôn, sạch sẽ, thường sống trong hang hốc đá nước lạnh, sạch tại ngã ba sông. 

Cá anh vũ được xếp vào hàng “ngũ quý hà thủy”, tức 5 loại thuỷ sản quý nhất của các dòng sông phía Bắc. Theo sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), loại cá này chỉ được tìm thấy ở Trung Quốc và Việt Nam.

Loài cá này có thân dày, thuôn dần về phía đuôi. Thân cá có màu xám tro, bụng màu vàng nhạt. Miệng phía dưới, rạch ngang, có môi dưới rộng hình tam giác với nhiều gai thịt tròn nổi. Cá anh vũ có kích thước trung bình, chiều dài toàn thân từ 31–67 cm, trọng lượng phổ biến khoảng 0,5-3 kg tuỳ từng loại. 

Theo tạp chí Thuỷ sản Việt Nam, đây là loài cá có tốc độ sinh trưởng chậm, ngoài tự nhiên tốc độ tăng trưởng chỉ khoảng 0,2-0,3kg/năm, mùa sinh sản từ tháng 2 - tháng 4 dương lịch. Cá chỉ xuất hiện ngoài tự nhiên vào cuối thu đầu đông khi trời có sương mù, không có mưa trên thượng nguồn, nước trong. Thức ăn của cá anh vũ chủ yếu là tảo lục, tảo khuê và các loại động vật không xương sống nhỏ sống dưới nước

Cá anh vũ được chia làm 3 loại, trong đó cá anh vũ Phú Thọ không to như cá anh vũ Tây Nguyên, nhưng khi nhìn miệng nó thì thấy rõ đặc trưng của loài cá quý này. Cá anh vũ Tây Nguyên có trọng lượng lớn hơn, có con lên đến 10-15 kg do sống trong điều kiện môi trường nhiều thức ăn, rong rêu nhiều hơn. Cá anh vũ đầu vàng có cấu trúc miệng khác hẳn, có khối u trên đầu giống như các La Hán và cũng không hề có môi dưới - cấu trúc miệng khá giống như cá dầm xanh tại các con sông của miền Bắc.

Theo ngư dân và các chủ nhà hàng, cá anh vũ càng to càng đắt, lại khó săn bắt nên có thời điểm dao động 8-12 triệu đồng/kg, thậm chí cao hơn. Cá anh vũ cấp đông có giá rẻ hơn nhưng vẫn có nhiều người sẵn sàng chi hơn chục triệu đồng đặt mua cá tươi về ăn. Thịt cá anh vũ cũng được đánh giá cao, được mô tả là thịt trắng, dẻo quánh, thơm ngon và có một số lợi ích như “vị thuốc bổ” nhưng ngày càng “hiếm có khó tìm” trong tự nhiên. Thịt cá có tính ôn, có thể chữa các bệnh nóng nhiệt, táo bón và bồi bổ thận.  

Phần miệng bành ra đặc trưng của cá anh vũ là bộ phận ngon và quý nhất của loại cá này. Môi cá phát triển như vậy là do ăn loại rêu mọc trên đá ở lòng sông và thường dùng môi để gặm, lúc ngủ cũng dùng môi để bám trụ vào đá, chống lại luồng nước chảy. Ngoài ra, phần lòng cá cũng được khen ngợi bởi hương vị thơm ngon. Hiện cá anh vũ đã được nuôi trồng thành công tại một số tỉnh miền Bắc.