Bảo tồn dây thần kinh mặt trong ca ung thư tai hiếm gặp

Ông Phạm Duy Loan (69 tuổi) đến BVĐK Hồng Ngọc trong tình trạng phức tạp: khối ung thư biểu mô vảy gây chảy mủ tai, đau đầu, chóng mặt dữ dội. Thậm chí xương thái dương bị ăn mòn, chèn ép dây thần kinh số VII, khiến mép trái yếu, uống nước bị vãi.

Theo bác sĩ CKII Nguyễn Thị Hoa Hồng - khoa Tai mũi họng - Phẫu thuật đầu, cổ: "Ung thư ống tai ngoài là nhóm bệnh hiếm, chiếm khoảng 0,2% tổng số ca ung thư đầu - cổ. Bệnh khởi phát âm thầm, triệu chứng ban đầu dễ nhầm lẫn với viêm tai thông thường".

Trường hợp ông Loan khá thách thức, bắt đầu từ bước chẩn đoán. Trên phim cộng hưởng từ (MRI), khối u ăn lan nhưng mức độ xâm lấn thực tế khó xác định. Lý do trước đó bệnh nhân từng phẫu thuật tai, để lại hốc mổ tai cũ.

"Hốc mổ này khiến cấu trúc giải phẫu vùng tai - xương thái dương bị biến đổi so với bình thường, làm mờ các ranh giới", bác sĩ lý giải. Do đó, phân biệt mô sẹo mổ trước đó và khối u ác tính rất phức tạp. Êkíp không thể chỉ dựa vào phim chụp mà buộc phải kết hợp hội chẩn giữa bác sĩ chuyên môn sâu về tai và đội ngũ chuyên đầu - cổ nhằm chuẩn bị nhiều kịch bản phẫu thuật, đáp ứng tình huống thực tế.

Khó khăn chồng chất khi khối u nằm ở một trong những vùng phức tạp nhất trong giải phẫu đầu - cổ. Khu vực này vốn có cấu trúc tinh vi, liên kết chặt chẽ nhiều cơ quan quan trọng. Riêng vùng ống tai ngoài - xương thái dương tập trung loạt cấu trúc sống còn như não - màng não, tiền đình ốc tai, tuyến mang tai, khớp thái dương hàm, nhất là dây thần kinh số VII - dây điều khiển vận động cơ mặt.

Êkíp xác định mục tiêu trước ca đại phẫu là vừa loại bỏ khối ung thư, vừa bảo tồn tối đa chức năng sống còn lẫn dây thần kinh, đảm bảo khả năng vận động và thẩm mỹ.

Theo bác sĩ CKII Nguyễn Thị Hoa Hồng: "Ngay khi lập kế hoạch phẫu thuật, chúng tôi lường trường nhiều tình huống sẽ xảy ra, trong đó có khả năng khối u xâm lấn màng não và dây thần kinh số VII. Nhờ chuẩn bị tốt nhân lực lẫn thiết bị hiện đại, ca mổ đại thành công, kiểm soát tốt nguy cơ biến chứng", cho hay.

Để triệt căn ung thư, các phẫu thuật viên lần theo cấu trúc mạch máu phức tạp vùng đầu cổ, rồi bóc tách và loại bỏ tổ chức tuyến mang tai bằng dao siêu âm có tác dụng cầm máu tức thì. Tiếp đó sẽ nạo vét hạch cổ nhằm đảm bảo nguyên tắc ngăn ngừa nguy cơ di căn.

"Nút thắt quan trọng nằm ở việc cần bộc lộ trọn vẹn dây thần kinh VII mới có thể bóc tách triệt để khối u đã di căn vào xương thái dương và ôm trọn dây thần kinh này. Nghĩa là bất kỳ sai sót nào xảy ra đều có thể khiến bệnh nhân liệt mặt", bác sĩ nhấn mạnh.

Nhờ tập trung cao độ, chuyên môn vững cùng sự hỗ trợ của kính hiển vi Carl Zeiss, máy dò thần kinh (NIM), định vị chính xác các dây thần kinh quan trọng, êkíp nạo vét toàn bộ khối u mà vẫn bảo tồn các nhánh của dây thần kinh số 7.

Một tuần sau mổ, ông Loan có thể đi lại, tự sinh hoạt, trong khi thông thường, bệnh nhân cần 3-4 tuần hồi phục tiền đình khi đại phẫu vùng tai.

Một tháng kế tiếp, kết quả chụp MRI cho thấy khối u được loại bỏ hoàn toàn. Bệnh nhân không gặp biến chứng chảy dịch não tủy, dây thần kinh số VII được bảo tồn, duy trì chức năng ăn nhai, nói chuyện và vận động cơ mặt, đồng thời đảm bảo yếu tố thẩm mỹ để ông tự tin trở lại cuộc sống.

"Tôi không nghĩ ca phẫu thuật thành công là do may mắn, mà nhờ tay nghề, sự chỉn chu của các bác sĩ", ông Loan nói thêm.

Hiện chữa ung thư vùng đầu - cổ nói chung và tai nói riêng không chỉ dừng ở mục tiêu loại bỏ khối u mà còn hướng đến chu trình điều trị toàn diện: vừa triệt căn tổn thương ung thư, vừa bảo tồn tối đa chức năng, thẩm mỹ cho bệnh nhân.

Đông Vệ