Bảo hiểm nhân thọ là một trụ cột an sinh xã hội trong phát triển kinh tế

Bà Phạm Thu Phương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) chia sẻ về tiềm năng phát triển của thị trường bảo hiểm nhân thọ Việt Nam trong bối cảnh hiện nay.

Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường bảo hiểm tiềm năng ở khu vực. Bà nhìn nhận như thế nào về dư địa phát triển của ngành bảo hiểm nhân thọ trong giai đoạn hiện nay?

Bà Phạm Thu Phương: Bảo hiểm nhân thọ không chỉ đơn thuần là sản phẩm tài chính, mà là một công cụ an sinh xã hội trên thế giới cũng như tại Việt Nam, góp phần ổn định đời sống người dân và phát triển thị trường vốn dài hạn. Khi một hợp đồng bảo hiểm được ký kết, đó không chỉ là cam kết giữa doanh nghiệp và khách hàng, mà còn là một phần trong chiến lược phát triển bền vững của quốc gia.

Việt Nam được các nhà đầu tư trong và ngoài nước đánh giá là một trong số các thị trường bảo hiểm có tiềm năng phát triển lớn, thể hiện qua tổng thể tất cả các điều kiện thuận lợi về môi trường kinh doanh như điều kiện vĩ mô, nhân khẩu học, khung khổ pháp lý, cũng như cam kết của Chính phủ.

Báo cáo điều tra dân số của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, dân số Việt Nam đạt trên 101 triệu người năm 2024, đang trong thời kỳ cơ cấu "dân số vàng". Tầng lớp trung lưu, vốn là đối tượng khách hàng bảo hiểm tiềm năng, ngày càng mở rộng. Trong khi đó, tỷ lệ thâm nhập bảo hiểm/GDP của Việt Nam dao động ở mức 2,3 - 2,8%, thấp hơn mức trung bình 3,35% của khối ASEAN; 5,37% của châu Á và 6,3% của thế giới.

Hiện cả nước mới có gần 12 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đang được phục vụ. Những con số này cho thấy Việt Nam đang có nhiều điều kiện thuận lợi để ngành bảo hiểm nhân thọ phát triển mạnh mẽ và dư địa thị trường còn rất lớn. Bên cạnh đó, sự tham gia của các doanh nghiệp mới, trong đó có khối ngân hàng, sẽ tạo thêm lựa chọn cho khách hàng và buộc các doanh nghiệp hiện hữu phải cạnh tranh bằng chất lượng sản phẩm, dịch vụ tốt hơn.

Từ ngày 1.7.2025, nhiều sản phẩm bảo hiểm được tái cấu trúc và đưa ra thị trường. Điều này mang ý nghĩa như thế nào đối với khách hàng, thưa bà?

Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 cho phép các doanh nghiệp chủ động thiết kế sản phẩm, chỉ phải thực hiện đăng ký chấp thuận về phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm với Bộ Tài chính.

Hiện nay, danh mục sản phẩm trên thị trường đã khá đầy đủ, từ bảo hiểm liên kết đầu tư, hỗn hợp, tử kỳ, sức khỏe… Đặc biệt, nhiều sản phẩm mới bổ sung quyền lợi về y tế, chăm sóc sức khỏe, miễn thu phí trường hợp mắc bệnh hiểm nghèo… hướng đến việc bảo vệ toàn diện.

Một trong những cải tiến quan trọng gần đây là pháp luật đặt ra yêu cầu cao hơn về tính minh bạch trong thiết kế sản phẩm, với điểm nhấn là tách biệt quyền lợi bảo vệ và quyền lợi tiết kiệm đối với các sản phẩm có tính phức tạp cao. Điều này giúp khách hàng dễ dàng hiểu, lựa chọn và tùy chỉnh gói bảo hiểm phù hợp với nhu cầu, độ tuổi, khả năng tài chính và mục tiêu cá nhân.

Đây mới chỉ là bước khởi đầu của quá trình tái cấu trúc sản phẩm. Chúng tôi kỳ vọng trong thời gian tới, các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ tiếp tục nghiên cứu, phát triển các sản phẩm bảo hiểm hấp dẫn hơn nữa với nhiều dịch vụ, giá trị gia tăng cho khách hàng, ứng dụng công nghệ để giảm thiểu chi phí, đáp ứng tốt hơn nhu cầu bảo hiểm ngày càng đa dạng cũng như phù hợp với khả năng tài chính của khách hàng.

Một trong những vấn đề khách hàng quan tâm là chi trả quyền lợi bảo hiểm nhanh chóng và minh bạch. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu chung toàn ngành sẽ góp phần như thế nào?

Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 đã quy định rất rõ về việc hình thành cơ sở dữ liệu ngành. Đây sẽ là nền tảng để bảo vệ quyền lợi các bên, tăng minh bạch và tạo thuận lợi trong chia sẻ, đối chiếu thông tin.

Hiện chúng tôi đang phối hợp với các đơn vị trong Bộ Tài chính để triển khai dự án này. Tuy nhiên, để CSDL được vận hành, cần xây dựng các quy định pháp luật cụ thể, khả thi liên quan đến chia sẻ dữ liệu, giúp doanh nghiệp có thể chia sẻ dữ liệu theo đúng quy định về bảo vệ thông tin khách hàng, đảm bảo tính minh bạch và nhất quán, tiến tới hình thành một CSDL lớn mang tính toàn ngành.

Ngoài ra, việc chuẩn hóa, tích hợp và chia sẻ dữ liệu từ tất cả các chủ thể này đòi hỏi một quy trình chặt chẽ, đồng bộ về kỹ thuật và pháp lý, cùng sự hợp tác chặt chẽ giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Khi cơ sở dữ liệu đi vào vận hành, thông tin của toàn bộ 85 doanh nghiệp bảo hiểm và môi giới bảo hiểm sẽ được tích hợp, trước mắt phục vụ công tác quản lý nhà nước.

Để đạt mục tiêu 18% dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ vào năm 2030, cơ quan quản lý sẽ tập trung vào những giải pháp nào?

Trước hết, chúng tôi đang sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm để kịp thời tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp, đồng thời tiệm cận với chuẩn mực quốc tế.

Thời gian qua, thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, cục đã trực tiếp làm việc với các doanh nghiệp, nắm bắt khó khăn, vướng mắc, trên cơ sở đó dự thảo luật Sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm, với mục tiêu trình Chính phủ, trình Quốc hội thông qua trong năm 2025 nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển.

Cục cũng đang tích cực phối hợp với các doanh nghiệp bảo hiểm và Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam nghiên cứu các kinh nghiệm quốc tế để xây dựng, triển khai mô hình quản lý, giám sát trên cơ sở rủi ro nhằm tăng cường tính chủ động của các doanh nghiệp bảo hiểm trong hoạt động kinh doanh, tính minh bạch của thị trường, đưa thị trường bảo hiểm Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.

Giải pháp thứ hai là tăng cường năng lực tài chính, quản lý rủi ro, quản trị doanh nghiệp, chất lượng dịch vụ khách hàng và công khai minh bạch của doanh nghiệp bảo hiểm. Cụ thể như, xây dựng đầy đủ hệ thống quản trị rủi ro tại doanh nghiệp bảo hiểm; tăng cường công khai thông tin đầy đủ, kịp thời nhằm giúp bên mua bảo hiểm và các tổ chức có liên quan hiểu rõ về cơ cấu tổ chức, tình hình hoạt động kinh doanh, tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Giải pháp quan trọng tiếp theo là phát triển, đa dạng hóa sản phẩm bảo hiểm, bao gồm: đẩy mạnh các sản phẩm có ý nghĩa cộng đồng, góp phần ổn định an sinh xã hội như bảo hiểm vi mô, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm hưu trí tự nguyện...; khuyến khích các sản phẩm bảo hiểm được thiết kế theo hướng cá nhân hóa đặc tính, nhu cầu của khách hàng; đẩy mạnh ứng dụng giao dịch điện tử, chữ ký điện tử, hợp đồng điện tử trong giao dịch bảo hiểm.

Ngoài ra, cũng cần tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu chung của thị trường bảo hiểm. Bên cạnh cổng thông tin báo cáo kết nối với doanh nghiệp đang bắt đầu đưa vào vận hành, thời gian tới, Cục sẽ nghiên cứu triển khai phát triển cơ sở dữ liệu thị trường bảo hiểm, phục vụ quản lý, giám sát trong tình hình mới.

Cuối cùng, cần tiếp tục thực hiện đa dạng và chuyên nghiệp hóa kênh phân phối bảo hiểm, phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước và hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm…

Xin cảm ơn bà!