Ban công, lô gia có thể cứu mạng khi cháy nếu thiết kế đúng cách

Cơi nới ban công, làm 'chuồng cọp' có thể cản trở thoát hiểm khi cháy. Kiến trúc sư chỉ ra giải pháp thiết kế ban công, lô gia đúng chuẩn PCCC.

Kiến trúc sư Đặng Cao Quốc Việt, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn thiết kế kiến trúc và xây dựng UTA.A có những chia sẻ về an toàn PCCC khi việc cơi nới, lắp hàng rào sắt ở ban công, lô gia như "chuồng cọp" trong ở các chung cư cũ hiện nay.

Các quy chuẩn của ban công, lô gia chung cư

Theo kiến trúc sư Việt, trước tiên, cần hiểu cơ bản về chức năng của 2 loại thành phần này trong công trình. Ban công được phiên âm từ từ "balcony" trong tiếng Anh, được hiểu như phần nhô ra khỏi công trình, có mái che hoặc không có mái che, thường có 3 mặt thoáng. Còn lô gia được phiên âm từ từ "loggia" một từ có gốc từ tiếng Ý, được hiểu như phần thụt vào so với khối công trình, thường có một mặt thoáng và không cấu tạo thành phòng.

Hiểu cơ bản hơn thì ban công và lô gia là phần không gian chuyển tiếp và kết nối giữa bên trong nhà và bên ngoài nhà. Có thể làm chỗ để nghỉ ngơi, thư giãn, hóng mát, hoặc phơi đồ… Trong một số trường hợp thì ban công hoặc lô gia sẽ được xem như một lối thoát nạn trong một số trường hợp không thoát ra ngoài được bằng lối chính.

Từ đó, kiến trúc sư Việt cho biết, trong quy chuẩn Việt Nam về lối ra thoát nạn và lối ra khẩn cấp cũng đã có quy định. Đó là trong trường hợp các lối ra không đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của lối ra thoát hiểm, chúng có thể được xem là lối ra khẩn cấp để tăng thêm mức độ an toàn cho người khi có cháy, tuy nhiên, chúng không được tính toán trong quá trình thoát.

"Tức là ngoài các lối ra thoát nạn chính thống như các hành lang, thang bộ, phòng lánh nạn… thì ban công, lô gia cũng được xem là một lối thoát nạn khẩn cấp", kiến trúc sư Việt nói.

Lối thoát hiểm khẩn cấp ban công hoặc lô gia thường có khoảng tường đặc với chiều rộng không nhỏ hơn 1,2 m tính từ mép ban công (lô gia) tới ô cửa sổ (hay cửa đi lắp kính) hoặc không nhỏ hơn 1,6 m giữa các ô cửa kính mở ra ban công. Ban công phải có chiều rộng không nhỏ hơn 0,6 m, bảo đảm có thông gió tự nhiên và được ngăn cách với gian phòng bằng vách ngăn (có các lỗ cửa) từ sàn đến trần.

Cũng trong quy chuẩn cho phép thay các khoảng tường đặc nói trên bằng tường kính với giới hạn chịu lửa không thấp hơn EI 30 hoặc EI 15 (tiêu chuẩn chống cháy của các loại cấu kiện) tùy thuộc vào giới hạn chịu lửa của tường ngoài nhà; lối ra ban công hoặc lô gia có chiều rộng không nhỏ hơn 0,6 m, mà ở đó có trang bị thang bên ngoài nối các ban công theo từng tầng, hoặc có cửa nắp trên sàn ban công, kích thước tối thiểu 0,6 x 0,8 m, có thể thông xuống ban công tầng dưới.

Bên cạnh đó, lan can ban công và lô gia cũng phải được làm bằng vật liệu chống cháy lan và tuân thủ các cấp nguy hiểm cháy, giới hạn chịu lửa.

Như vậy, kiến trúc sư Việt nói rằng về quy định trong PCCC thiết kế đối với ban công và lô gia không quá khác biệt. Tuy nhiên sẽ tập trung vào việc các lỗ mở để thoát từ không gian bên trong ra bên ngoài ban công, lô gia và từ đó thoát hẳn ra bên ngoài. Đặc biệt với các tòa nhà có chiều cao PCCC từ 15 đến 21 m thì lối thoát nạn ra ban công, lô gia cũng là một lối thoát quan trọng.

Theo kiến trúc sư này, việc rào chắn song sắt (chuồng cọp) hiện nay ở chung cư với mục đích cơi nới diện tích, chống trộm… là sai về thiết kế và quy định PCCC. Làm bít mất lối thoát hiểm ở chung cư khi cần thiết.

Việc cơi nới như vậy thường diễn ra ở các chung cư, căn hộ mini cũ. Mỗi nhà sẽ làm một hình thức khác nhau, ngoài ra phần này được xem là phần phụ nên người dân dùng để chứa đồ, chưa kể phần này lại là phần mặt tiền của công trình. Từ đó tạo nên sự hỗn loạn về thị giác, giảm tính thẩm mĩ rất nhiều.

Một số chung cư chỉ có lô gia, phần cơi nới ra bên ngoài lô gia không có phần kết cấu đỡ, nên việc cơi nới làm "chuồng cọp" như hiện nay gia tăng nguy hiểm về kết cấu. Thứ nhất là nguy hiểm cho người sử dụng, vì phần này không được tính toán bởi nhà thiết kế, không có tính chịu lực. Thứ hai, tỷ lệ khoan cấy sắt vào hệ kết cấu cũ, hoặc gắn thêm vào hệ kết cấu cũ, làm gia tăng tải trọng cho toàn tòa nhà. Từ đó giảm độ an toàn cho kết cấu.

Giải pháp thiết kế ra sao?

Kiến trúc sư Việt cho rằng có nhiều cách để thiết kế, cải tạo lại ban công "chuồng cọp" vừa an toàn, đẹp, chống trộm hiệu quả và vẫn đảm bảo yêu cầu PCCC.

Theo đó, vì tính chất ban công, lô gia là nơi kết nối bên trong và bên ngoài nhà và cũng là lối thoát hiểm khi cần thiết, nên việc mở có khoảng hở với bên ngoài là điều bắt buộc.

Nếu sử dụng ban công, lô gia làm nơi phơi đồ, đặt máy giặt thì có thể sử dụng một số giàn phơi đa năng trên cao, có thể hạ thấp và kéo lên cao. Như vậy vừa tiết kiệm được diện tích và cũng vừa đảm bảo thẩm mỹ. Lưu ý, bố trí vị trí máy giặt và giàn phơi tránh vị trí mở cửa từ bên trong nhà ra ban công hoặc lô gia, tránh vướng lối thoát nạn khi cần thiết.

Nguyên tắc để thiết kế khu vực này cần đảm bảo giao thông thông thoáng từ khu vực cửa bên trong nhà đến vị trí bên ngoài ban công, lô gia.

Về biện pháp an ninh, gia chủ có thể gia cố thêm các biện pháp chống trộm cho phần cửa đối với vị trí tiếp giáp ban công như lắp đặt kính cường lực chống va đập, hoặc hệ thống quét chuyển động cảnh báo bằng chuông kết hợp camera tại khu vực này. Để khi không sinh hoạt tại khu vực này cũng như đi xa thì có thể quan sát từ xa. Như vậy sẽ giảm thiểu được các biện pháp che chắn cho ban công hoặc lô gia.

Với một số gia đình đã làm "chuồng cọp" biện pháp tốt nhất vẫn là tháo dỡ tránh lấn chiếm tạo nên hệ lụy như đã phân tích ở trên. Tuy nhiên, trong trường hợp bất khả kháng chưa tháo dỡ được, nên làm ô trống ở mặt thoát ra bên ngoài với kích thước ít nhất 0,6 m x 0,6 m (nếu làm tối thiểu được 2 ô thoáng và kích thước ô trống lớn hơn càng tốt), hoặc nếu sợ trộm có thể làm cánh mở có bản lề.

Hạn chế để đồ đạc quá nhiều, đặc biệt các đồ đạc có tính bắt cháy cao tại khu vực ban công hoặc lô gia.