Bàn cách để 34 tỉnh thành hoạt động hiệu quả

Hôm nay (12-6), Quốc hội thảo luận ở hội trường và biểu quyết thông qua nghị quyết của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025.

Trình bày tờ trình dự thảo nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết sau sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh thành phố. 

Trong đó có 6 thành phố trực thuộc trung ương - gồm Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ - và 28 tỉnh gồm Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Lạng Sơn, Cao Bằng, Tuyên Quang, Lào Cai, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đồng Nai, Tây Ninh, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau.

Kịp thời phục vụ người dân, doanh nghiệp

Bà Trà cho hay tại đề án của Chính phủ và 23 đề án của địa phương đã nêu cụ thể nội dung phương án sắp xếp, trong đó có việc sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của cơ quan, tổ chức, đơn vị sau khi sắp xếp. 

Cụ thể, tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức theo định mức được giao của các cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp tỉnh thuộc 52 tỉnh thành thực hiện sắp xếp là gần 448.000 người - gồm 2.321 cán bộ, 79.118 công chức, 366.218 viên chức. 

Sau sắp xếp, số lượng cán bộ, công chức, viên chức của cấp tỉnh tối đa không vượt quá tổng số cán bộ, công chức, viên chức (số có mặt) của cấp tỉnh trước sắp xếp và thực hiện lộ trình tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại cũng như nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; bảo đảm trong thời hạn 5 năm cơ bản bố trí theo đúng quy định.

Sau khi chính quyền địa phương cấp tỉnh đi vào hoạt động, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Nội vụ phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, các tỉnh ủy, thành ủy và các cơ quan liên quan căn cứ quy mô dân số, diện tích tự nhiên, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh để xây dựng vị trí việc làm, làm cơ sở xác định số lượng biên chế, từ đó trình cấp có thẩm quyền giao biên chế cán bộ, công chức, viên chức cho địa phương.

Về phương án bố trí trụ sở, xử lý tài chính và tài sản công, theo bà Trà, ở 52 tỉnh thành thực hiện sắp xếp có hơn 38.000 trụ sở công, trong đó có gần 34.000 trụ sở dự kiến tiếp tục sử dụng và hơn 4.200 trụ sở dôi dư. 

Việc bố trí, sử dụng trụ sở, xử lý tài chính và tài sản công sau sắp xếp sẽ thực hiện theo quy định của Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng về sắp xếp lại, xử lý tài chính, tài sản công và hướng dẫn của Bộ Tài chính; bảo đảm thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. 

Tại các đề án, UBND các tỉnh thành thực hiện sắp xếp đã có phương án, kế hoạch tiếp tục rà soát, sắp xếp, bố trí, sử dụng, đầu tư sửa chữa, cải tạo, nâng cấp trụ sở làm việc, bảo đảm điều kiện làm việc của các cơ quan, tổ chức, đơn vị tại đơn vị hành chính cấp tỉnh mới.

Thời gian tới, bà Trà cho hay, Chính phủ tiếp tục tập trung chỉ đạo các bộ, cơ quan ngang bộ, chính quyền địa phương các tỉnh thành sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy và sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của cơ quan, tổ chức, đơn vị sau sắp xếp bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, thường xuyên, liên tục; không làm gián đoạn, kịp thời phục vụ người dân và doanh nghiệp. 

Cùng với đó, bố trí nguồn lực để giải quyết các chế độ chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động chịu ảnh hưởng của việc sắp xếp; hỗ trợ điều kiện đi lại và làm việc, nhà ở công vụ cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của các cơ quan, tổ chức ở đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp về công tác tại trung tâm hành chính của đơn vị hành chính mới.

Lựa chọn đúng, trúng đội ngũ cán bộ

Đại biểu Hoàng Anh Công (Thái Nguyên) cho rằng việc sắp xếp tỉnh được đồng tình, ủng hộ rất cao, tỉ lệ gần như tuyệt đối, nhất là với địa phương thuộc diện sắp xếp. Tuy nhiên, theo ông Công, cán bộ thuộc địa phương phải chuyển về địa phương khác để làm việc còn những băn khoăn về điều kiện nhà ở, đảm bảo cuộc sống. 

Đề án đã nêu vấn đề này, nhưng trên thực tế phải tính toán làm sao có quỹ nhà cho cán bộ, công chức vì sắp xếp mà phải chuyển về địa phương khác. "Tôi gặp một số đại biểu Quốc hội trong diện sắp xếp cũng đang loay hoay đi tìm nhà cửa ở các địa bàn, cũng kêu đắt quá", ông Công dẫn chứng. 

Ông cũng nêu những người ở Bình Thuận phải lên Đà Lạt, Lâm Đồng để làm việc trong khi đây là thành phố du lịch không có đất để mua nên sẽ dẫn đến chi phí đắt. Vì vậy cần phải có quỹ nhà công vụ để cho thuê.

Tương tự, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cho hay qua theo dõi dư luận chung, cử tri rất ủng hộ việc sáp nhập tỉnh bởi không chỉ tinh gọn bộ máy mà sẽ tạo ra một không gian mới, xu thế phát triển mới. 

Đồng thời, đây là một cuộc cách mạng và ai cũng háo hức chờ đợi sự thành công cuộc cách mạng này để sẵn sàng bước vào kỷ nguyên mới. Ông cũng đánh giá cao việc chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ khi quyết tâm vận hành cấp tỉnh mới, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp từ 1-7. Điều này thể hiện sự đồng bộ khi sáp nhập tỉnh xong, sáp nhập xã phường và sẽ giúp cử tri càng yên tâm, đảm bảo thông suốt từ trên xuống dưới.

Tuy nhiên, ông Huân cũng đề nghị cần lường trước một số khó khăn khi sáp nhập, nhất là trong quá trình sáp nhập tỉnh này với tỉnh kia, không tổ chức cấp huyện, tổ chức cấp xã mới. Trong đó, có thể trong quy trình, cách thức làm việc giữa 2-3 tỉnh sáp nhập vào sẽ khác nhau. 

Do đó có thể sẽ có những bất cập cần theo dõi để tháo gỡ, giải quyết. "Sau khi sáp nhập phải đưa ra quy trình, cách thức xử lý công việc mới trong tỉnh để cán bộ, công chức của các tỉnh sáp nhập vào nhau phải đồng điệu với nhau", ông Huân nêu.

Bên cạnh đó, về chính sách đền bù, với các tỉnh trước đây được coi là thu nhập thấp, đóng góp ngân sách thấp thì giá đất đền bù thấp. Nhưng lại sáp nhập vào một thành phố trực thuộc trung ương thì vấn đề này giải quyết thế nào? 

Ông Huân dẫn ví dụ như tỉnh Hậu Giang được coi là tỉnh nghèo, người ta đền bù hoặc hỗ trợ đầu tư theo cơ chế của tỉnh đó, nhưng khi sáp nhập vào Cần Thơ (thành phố trực thuộc trung ương) thì cơ chế mới sẽ ra sao? 

Hay khi sáp nhập tỉnh Lào Cai với tỉnh Yên Bái, Lào Cai đang hưởng cơ chế đặc thù tỉnh biên giới, vậy Yên Bái có được hưởng không? "Đây là những vấn đề Chính phủ, Bộ Nội vụ cần rà soát tổng thể, hướng dẫn chi tiết để khi bộ máy mới đi vào hoạt động đảm bảo ổn định", ông Huân nói thêm.

Một nội dung khác, theo ông Huân, sau khi sáp nhập một số tỉnh, nhìn bản đồ mới còn hiện tượng "cài răng lược" và có thể sau khi đi vào hoạt động một thời gian sẽ tiếp tục phải điều chỉnh nếu cần mở rộng không gian phát triển. 

Vì vậy, ông đề nghị Chính phủ cần truyền thông chính sách theo hướng mở, tức có thể tiếp tục nghiên cứu điều chỉnh địa giới hành chính khi thực tiễn đòi hỏi...

Nhìn ở góc độ con người, đại biểu Trương Xuân Cừ (Hà Nội) cũng nhìn nhận điều quan trọng nhất sau khi việc sáp nhập tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập xã là công tác cán bộ. Trong đó, phải lựa chọn được cho đúng, trúng đội ngũ cán bộ để bố trí ở các tỉnh và xã mới, nhất là cấp xã vì là cấp gần dân nhất. 

Ngoài cán bộ chủ chốt, cán bộ tham mưu cần được lựa chọn, xây dựng đảm bảo chất lượng tốt nhất. Ngoài ra, trong giai đoạn chuyển tiếp vẫn phải đảm bảo thực hiện các công việc, giải quyết các thủ tục hành chính phục vụ người dân, tránh tình trạng ngừng trệ, chờ đợi chuyển đổi, từ đó gây khó cho người dân và doanh nghiệp.

Một nội dung khác, ông Cừ nêu, theo mô hình mới, cấp xã sẽ được tổ chức các phòng chuyên môn, trung tâm dịch vụ hành chính công để phục vụ người dân và doanh nghiệp. 

Tuy nhiên mô hình quản lý, xử lý công việc cho người dân, doanh nghiệp thế nào phải sẽ cần chờ khi đi vào hoạt động chính thức. Vì vậy phải có tính toán, lường trước các tình huống và đảm bảo hoạt động thông suốt từ trên xuống dưới, theo tinh thần từ 1-7 phải đi vào hoạt động ngay.