Bài toán trạm sạc công cộng ở Việt Nam dần có lời giải

Một trong những rào cản lớn nhất trên tiến trình điện hóa giao thông tại Việt Nam là mạng lưới trạm sạc công cộng. Khác với xe xăng có thể tiếp nhiên liệu trong vài phút, phương tiện giao thông chạy điện cần ít nhất vài chục phút để nạp lại 30-80% dung lượng pin, ngay cả khi kết nối với trụ sạc nhanh.

Vì thế, độ hoàn thiện và phủ sóng của mạng lưới trạm sạc công cộng được cho là đóng vai trò quan trọng trong quyết định mua ôtô điện của khách Việt.

Hiện trạng

Dù được đánh giá là sở hữu vai trò khá quan trọng, trạm sạc chưa được nhiều hãng xe điện đầu tư đúng mức trong thời gian đầu gia nhập thị trường Việt Nam.

VinFast là một trong những hãng xe điện tiên phong tại Việt Nam, đồng thời từng là cái tên duy nhất nghiêm túc với nỗ lực phát triển một mạng lưới trạm sạc công cộng.

Hệ thống trạm sạc VinFast, hiện mang tên V-GREEN, sở hữu quy hoạch 150.000 cổng sạc đa dạng công suất tại tất cả tỉnh, thành trên cả nước.

Thông tin đăng tải trên website VinFast cho thấy mạng lưới sạc này bao gồm các trụ sạc thường AC 11 kW, sạc nhanh DC 30-60 kW và cả những trụ sạc siêu nhanh DC với công suất 150 kW hoặc 250 kW.

V-GREEN đang là mạng lưới trạm sạc công cộng quy mô bậc nhất Việt Nam. Ảnh: VinFast.

VinFast cũng liên tục mở rộng mạng lưới sạc công cộng, đặt mục tiêu nâng tổng số cổng sạc lên thành 500.000 trong 3 năm tiếp theo, kèm theo cam kết đầu tư 10.000 tỷ đồng. Trong khi đó, loạt hãng xe cùng tham gia thị trường xe điện Việt Nam như BYD, GAC Aion hay Wuling đều không có những động thái đầu tư tương tự cho trạm sạc công cộng. Ba thương hiệu xe điện Trung Quốc từng tuyên bố không rót tiền xây dựng trạm sạc công cộng. Thay vào đó, các hãng này đặt trụ sạc tại đại lý, bắt tay với các đơn vị tư nhân đầu tư trạm sạc công cộng để cung cấp giải pháp sạc cho khách hàng.Khi ra mắt thị trường Việt, thương hiệu xe điện Aion thuộc tập đoàn GAC từng cho biết khách hàng sử dụng xe điện của hãng có thể sạc tại trụ sạc đại lý BYD và ngược lại. MG khi trình làng SUV điện MG4 EV cũng cho biết không xây trạm sạc, chỉ bắt tay cùng các đối tác trạm sạc thứ ba. Một trụ sạc bố trí tại đại lý BYD khu vực miền nam. Ảnh: Phúc Hậu. Khách hàng sử dụng xe điện tại Việt Nam còn có thể sạc phương tiện tại một số hệ thống sạc công cộng khác, được cung cấp bởi các đơn vị tư nhân như Eboost, EV One, EverCharge, EVN, DatCharge, Rabbit EVC, VuPhong Energy, SolarEV, Autel... hay PV Power - Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam. Tuy nhiên, số lượng các trạm sạc tư nhân này không quá lớn, nhất là khi đặt cạnh quy mô mạng lưới trạm sạc V-GREEN. Mặt khác, các trụ sạc V-GREEN tạm thời dành riêng cho xe điện VinFast cũng đặt ra không ít thách thức cho khách hàng sử dụng ôtô điện các thương hiệu còn lại. Chẳng hạn, hành trình xuyên Việt bằng ôtô điện MG4 EV của một khách hàng được đánh giá là khá gian nan vì không dễ tìm kiếm trạm sạc. Chi tiết về hành trình, độc giả có thể xem thêm tại đây.

Bài toán dần tìm ra lời giải?

Về lý thuyết, sạc chậm qua đêm vẫn là phương án tối ưu nhất cho ôtô điện. Cách này vừa tận dụng thời gian nghỉ ngơi của chủ xe, vừa giảm thiểu tình trạng lão hóa pin có thể xảy ra khi cắm sạc nhanh với tần suất dày.

Tuy nhiên, thị trường Việt Nam nhìn chung vẫn còn khá mới mẻ với ôtô điện. Thói quen sử dụng xe xăng trong hàng chục năm, vốn chỉ mất vài phút đổ xăng thay vì chờ gấp nhiều lần để sạc pin, có thể trở thành rào cản không nhỏ.

Sạc xe điện mất nhiều thời gian hơn soi với đổ xăng, ngay cả khi sử dụng trụ sạc nhanh. Ảnh minh họa: Phúc Hậu.

Vì thế, mức độ phủ sóng trạm sạc sẽ phần nào giải quyết nỗi lo này. Khách hàng có thể không cần đầy pin mỗi lần cắm sạc, chỉ cần mạng lưới trạm công cộng đủ dày để sau vài trăm km là có thể dừng lại, cắm sạc và nghỉ ngơi trước khi tiếp tục hành trình.

Như đã đề cập phía trên, trạm sạc công cộng ở Việt Nam hiện chủ yếu thuộc hệ thống V-GREEN, vốn độc quyền cho xe điện VinFast. Tuy nhiên gần đây, nhiều đơn vị đã thay đổi cách tiếp cận, đầu tư nhiều hơn vào trạm sạc. Động thái này trước mắt phục vụ khách hàng mua xe, sau đó nhắm đến hoàn thiện mạng lưới trạm sạc công cộng tại Việt Nam.

Chẳng hạn, TMT Motors - đơn vị phân phối ôtô điện thương hiệu Wuling ở Việt Nam - xác nhận kế hoạch xây dựng 30.000 trạm sạc trên cả nước cho đến năm 2030. Đơn vị này cho biết các trạm sạc sẽ sử dụng chuẩn sạc CCS2 vốn rất phổ biến trên phần lớn ôtô điện tại Việt Nam.

Hai thương hiệu Omoda và Jaecoo thuộc tập đoàn Chery của Trung Quốc trước đó cũng xác nhận sẽ đầu tư trạm sạc cùng 2 đối tác tập đoàn EVG và công ty Charge+.

Mạng lưới sạc công cộng do Omoda và Jaecoo đầu tư sẽ bao gồm các trụ sạc nhanh với công suất từ 30 kW đến 360 kW, tích hợp nhiều tiện ích như ứng dụng quản lý sạc trên điện thoại.

Trụ sạc công cộng, ngoài mạng lưới V-GREEN, là chưa quá nhiều tại Việt Nam. Ảnh minh họa: Phúc Hậu.

Song song với động thái ra mắt ôtô điện Geely EX5, hãng xe thuộc tập đoàn Geely cho biết đang triển khai 50 trạm sạc tại các thành phố lớn và tuyến giao thông trọng điểm, dự kiến hoàn thành vào tháng 9 tới đây.

Thaco Auto cho biết đang đẩy mạnh đầu tư xây dựng các trạm sạc nhanh DC, phối hợp với các đối tác để mở rộng mạng lưới trạm sạc mới. Theo kế hoạch được đơn vị này chia sẻ, Thaco Auto sẽ mở mới các trạm sạc tại nhiều thành phố lớn như TP.HCM, Đà Nẵng, Hà Nội, Cần Thơ ngay trong năm nay.

Charge+ thì đặt mục tiêu hoàn thành lắp đặt 5.000 điểm sạc tại Việt Nam vào năm 2030, đồng thời hợp tác với một số hãng xe như Porsche hay BYD để phát triển trạm sạc. Trước đó, Porsche và Charge+ cho biết sẽ cùng nhau phát triển các điểm sạc nhanh DC tại 17 tỉnh, thành trên cả nước cho đến năm 2027.

Bức tranh trạm sạc công cộng ở Việt Nam nhờ vậy đã mang nhiều điểm tươi sáng hơn. Việc các hãng xe như Geely, Omoda, Jaecoo hay Wuling đầu tư nghiêm túc vào trạm sạc cũng cho thấy tầm quan trọng của mạng lưới sạc công cộng với chiến lược phát triển tại thị trường Việt.

Tương lai thị trường xe điện Việt

Ở thời điểm chỉ VinFast nghiêm túc đầu tư mạng lưới sạc công cộng, nhiều người băn khoăn câu chuyện con gà-quả trứng khi đề cập đến hạ tầng sạc dành cho ôtô điện ở Việt Nam.

Tuy nhiên sau vài năm, các hãng xe, đơn vị phát triển trạm sạc tư nhân dường như đã thay đổi góc nhìn, giúp hạ màn những tranh cãi quanh câu chuyện cung-cầu ở mảng sạc công cộng. Hạ tầng trạm sạc tại Việt Nam đứng trước cơ hội phát triển mạnh mẽ nhờ nỗ lực gần đây của hãng xe và các bên liên quan.

Trạm sạc ngày càng tăng số lượng, trở nên dễ tiếp cận hơn. Ảnh: VinFast.

Nhờ đó, thị trường xe điện Việt Nam cũng sẽ có cơ hội tăng trưởng. VinFast đang khẳng định vị thế hàng đầu của mình trên thị trường, một phần nhờ "bệ đỡ" mạng lưới sạc V-GREEN. Khi trạm sạc công cộng ngày càng phủ sóng rộng khắp và dễ tiếp cận, các hãng ôtô điện còn lại nhiều khả năng cũng sẽ có cơ hội tăng trưởng tương tự.

Việt Nam đang đẩy mạnh quá trình điện hóa giao thông, nhất là tại các thành phố lớn. Khi này, quan hệ trạm sạc-doanh số xe điện sẽ không còn là nghịch lý con gà hay quả trứng có trước, mà trở thành đồng hành cùng phát triển.

Trước mắt, khách hàng sử dụng ôtô điện tại Việt Nam đang đứng trước cơ hội được sử dụng một mạng lưới trạm sạc công cộng ngày càng hoàn thiện hơn. Tất nhiên những "lời hứa" về hệ thống trạm sạc rộng khắp từ các thương hiệu ôtô sẽ cần thời gian để chứng minh đó là những kế hoạch nghiêm túc hay chỉ là nhằm kích cầu để bán xe trong ngắn hạn. Những ít nhất so với giai đoạn đầu của thị trường xe điện, thì đã có những động thái nhanh chóng hơn của các hãng xe đối với hệ thống trạm sạc.