Bài học cho bóng đá Việt từ đội bóng 'tí hon' quật ngã Man Utd

Trước vòng 2 League Cup, rất ít người biết đến Grimsby Town – một đội bóng nhỏ bé đang chơi ở giải hạng Tư nước Anh. Nhưng sau khi bất ngờ loại Man Utd bằng loạt sút luân lưu kịch tính, cái tên Grimsby Town lập tức trở thành tâm điểm trên các nền tảng thể thao.

Được thành lập từ năm 1878 và gắn liền với thị trấn cảng biển Grimsby ở vùng Đông Bắc, CLB mang biệt danh "The Mariners" (những ngư dân). Biểu tượng con tàu cá trên logo của đội bóng này không chỉ gợi nhắc truyền thống hàng hải, mà còn khẳng định bản sắc văn hóa địa phương. Suốt hơn 140 năm qua, Grimsby Town vẫn tồn tại với tên gọi nguyên bản, trở thành niềm tự hào tinh thần của nhiều thế hệ người dân.

Điều đáng nói là, dù nhiều lần rơi vào cảnh khó khăn, lên xuống hạng liên tục hay đối diện khủng hoảng tài chính, Grimsby Town chưa bao giờ đánh mất bản sắc. Sợi dây gắn kết bền chặt với cộng đồng đã giúp CLB duy trì sức sống. Với họ, bóng đá không chỉ là môn thể thao, mà là biểu tượng của sự đoàn kết, là ký ức văn hóa được truyền qua nhiều thế hệ.

Trái ngược với sự bền bỉ ấy, bóng đá Việt Nam lại chứng kiến tình trạng các CLB đổi tên, đổi chủ, thậm chí biến mất chỉ sau vài năm. Phần lớn đội bóng tồn tại nhờ sự hậu thuẫn của doanh nghiệp, và khi nhà tài trợ rút lui hoặc thay đổi chiến lược, cả một tập thể có thể bị xóa sổ.

Navibank Sài Gòn hay Xuân Thành Sài Gòn từng xuất hiện rồi biến mất chóng vánh, để lại khoảng trống trong lòng người hâm mộ. Cảng Sài Gòn – một biểu tượng bóng đá TP HCM – nay chỉ còn tồn tại trong ký ức. Ngay cả những đội bóng giàu truyền thống như SLNA cũng từng gắn tên doanh nghiệp như PJICO, trong khi Bình Định hiện nay vẫn phải kèm tên Topenland. Việc gắn tên tài trợ lên CLB khiến bản sắc địa phương dần bị phai mờ, và các đội bóng bị nhìn nhận như những dự án đầu tư ngắn hạn hơn là tài sản tinh thần của cộng đồng.

Sự khác biệt lớn nằm ở mô hình quản trị. Ở Anh, ngay cả khi doanh nghiệp tham gia tài trợ, CLB vẫn thuộc về thành phố và người hâm mộ. Tài chính được quản lý minh bạch với những quy định chặt chẽ như Financial Fair Play, buộc các đội duy trì hoạt động lành mạnh và không phụ thuộc duy nhất vào một nguồn tiền.

Bên cạnh đó, các CLB còn có nguồn thu đa dạng từ vé, bản quyền truyền hình, áo đấu, sản phẩm lưu niệm và hệ thống đào tạo trẻ, giúp họ tồn tại bền vững. Quan trọng hơn cả, tên gọi của đội bóng luôn gắn liền với địa phương, trở thành tài sản tinh thần không thể đánh đổi. Nhờ vậy, ngay cả những CLB nhỏ như Grimsby Town cũng có thể duy trì chỗ đứng và niềm tin từ cộng đồng, bất chấp biến động thành tích hay tài chính.

Từ câu chuyện Grimsby Town, bóng đá Việt Nam có thể rút ra nhiều bài học. Trước hết, cần thay đổi mô hình quản lý, chuyển từ "CLB của doanh nghiệp" sang mô hình "CLB của cộng đồng với doanh nghiệp đồng hành". Doanh nghiệp vẫn đóng vai trò quan trọng, nhưng không nên chi phối tên gọi, biểu tượng và bản sắc địa phương.

Song song với đó, các đội bóng cần xây dựng nền tài chính bền vững bằng những nguồn thu độc lập như vé mùa, áo đấu hay học viện trẻ, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào một nhà tài trợ. Quan trọng hơn cả, phải giữ được bản sắc địa phương trong tên gọi, coi CLB là tài sản văn hóa của cộng đồng, không phải một công ty bóng đá tồn tại theo chu kỳ hợp đồng tài trợ.

Chỉ khi người hâm mộ thực sự cảm thấy đội bóng thuộc về họ, sự gắn bó lâu dài mới hình thành. Và chỉ khi có được nền tảng văn hóa bền vững ấy, bóng đá Việt Nam mới có thể tránh lặp lại vòng xoáy "đổi tên, đổi chủ, biến mất" như đã thấy trong nhiều năm qua.

Nguyễn Thanh Hiền