Bác sĩ nha khoa khuyên cách ăn trái cây đúng để ngừa sâu răng

Khi nói đến thủ phạm gây sâu răng, đa phần mọi người nghĩ ngay đến bánh kẹo, nước ngọt hay thức ăn chứa đường. Nhưng ít ai ngờ rằng trái cây, dù là thực phẩm tự nhiên và lành mạnh cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng.

Trái cây có nguy cơ gây sâu răng không?

Trái cây là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ quý giá. Tuy nhiên trong hầu hết các loại quả đều có chứa đường tự nhiên (fructose, glucose, sucrose) và acid hữu cơ (citric acid, malic acid) - đây là hai yếu tố có thể ảnh hưởng đến men răng nếu không được kiểm soát hợp lý.

Đường là "nguồn thức ăn" cho vi khuẩn trong mảng bám. Khi vi khuẩn chuyển hóa đường, chúng tạo ra acid lactic, làm mất khoáng men răng, lâu dần dẫn tới sâu răng. Acid tự nhiên trong một số trái cây chua như cam, chanh, dứa, nho… có thể làm mềm hoặc mòn men răng nếu tiếp xúc kéo dài.
Điều đó không có nghĩa bạn phải kiêng hoàn toàn trái cây. Trái lại việc chọn đúng loại và ăn đúng cách có thể giúp bạn vừa bảo vệ sức khỏe tổng thể, vừa giảm nguy cơ sâu răng một cách tự nhiên.

Những loại trái cây có lợi cho răng miệng

Một số loại trái cây không chỉ an toàn mà còn hỗ trợ làm sạch răng, kích thích tiết nước bọt và tăng sức khỏe nướu. Dưới đây là nhóm "thân thiện với răng miệng" được khuyến nghị bởi các chuyên gia dinh dưỡng nha khoa.

- Táo - "bàn chải tự nhiên" cho răng

Táo chứa nhiều chất xơ và có độ giòn vừa phải. Khi nhai, bề mặt của táo giúp "cọ xát" và làm sạch nhẹ mảng bám trên răng, đồng thời kích thích tiết nước bọt, giúp trung hòa axit trong khoang miệng. 

Táo còn cung cấp vitamin C và polyphenol - những chất chống oxy hóa giúp giảm viêm nướu. Tuy nhiên, táo cũng có lượng đường tự nhiên tương đối cao, nên sau khi ăn, bạn nên uống một cốc nước lọc hoặc súc miệng nhẹ để loại bỏ phần đường bám lại trên răng.

- Lê - dịu nhẹ và giàu khoáng

Lê có hàm lượng đường thấp hơn nhiều loại trái cây khác, đồng thời chứa nước và chất xơ cao. Khi ăn lê, lượng nước trong quả giúp pha loãng acid trong miệng, còn chất xơ giúp loại bỏ mảng bám tương tự táo. Đặc biệt, lê là loại trái cây ít gây mòn men răng - rất thích hợp cho những người có men răng nhạy cảm hoặc dễ ê buốt.

- Dâu tây, việt quất, nho đen - nhóm quả giàu polyphenol

Các loại quả này chứa nhiều chất chống oxy hóa tự nhiên như anthocyanin và polyphenol, có khả năng ức chế vi khuẩn Streptococcus mutans - tác nhân chính gây sâu răng. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy chiết xuất hạt nho có thể hỗ trợ tái khoáng hóa men răng và ngà răng, giúp bề mặt răng chắc hơn sau khi bị mòn nhẹ. 

Tuy nhiên, do nhóm quả này có độ chua nhẹ, bạn nên ăn cùng sữa chua không đường hoặc phô mai để trung hòa acid và bổ sung canxi cho răng.

- Chuối và dưa lưới - lựa chọn "an toàn" cho men răng

Chuối và dưa lưới có vị ngọt nhẹ, độ axit thấp và không bám dính, do đó ít gây hại cho men răng. Hai loại này cũng giàu kali và magiê, hỗ trợ sức khỏe men răng và xương hàm. Nếu bạn cần bổ sung năng lượng nhanh mà vẫn muốn bảo vệ răng miệng, đây là hai lựa chọn lý tưởng hơn so với các loại trái cây dẻo hoặc sấy khô.

Cách ăn những loại trái cây nguy cơ gây ảnh hưởng răng

Không có loại trái cây nào hoàn toàn "xấu", nhưng một số có nguy cơ gây mòn men hoặc tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển nếu dùng sai cách.

- Trái cây có vị chua mạnh (cam, chanh, bưởi, dứa, nho)

Các loại quả họ cam quýt và dứa chứa nhiều acid citric có thể làm giảm độ cứng men răng sau khi ăn. Nếu bạn ăn những loại này thường xuyên, nên: (1) Ăn trong bữa chính, không ăn riêng lẻ giữa các bữa, (2) Không đánh răng ngay sau khi ăn, hãy đợi khoảng 30-60 phút để nước bọt trung hòa acid, (3) Có thể uống nước lọc hoặc sữa ngay sau đó để giúp cân bằng pH trong miệng.

- Trái cây sấy khô, mứt dẻo

Các sản phẩm như nho khô, chuối sấy, xoài dẻo… chứa đường cô đặc và có độ dính cao. Khi bám vào kẽ răng, chúng tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển. Nếu thích ăn nhóm này, bạn nên: (1) Ăn với hạt hoặc sữa chua không đường để giảm độ dính, (2) Súc miệng kỹ hoặc chải răng sau đó 30 phút.

Cách ăn hạn chế sâu răng hiệu quả

Bên cạnh việc chọn đúng loại, cách ăn và thói quen sau khi ăn cũng quyết định việc bạn có giữ được hàm răng chắc khỏe hay không.

- Ăn trái cây trong bữa chính: Khi ăn trái cây cùng bữa ăn chính thay vì ăn vặt riêng lẻ, nước bọt được tiết ra nhiều hơn và giúp trung hòa acid, giảm thời gian răng tiếp xúc với đường. Đây là nguyên tắc cơ bản trong dinh dưỡng nha khoa.
- Uống nước hoặc sữa ngay sau khi ăn hoa quả: Nước giúp rửa trôi lượng đường và acid còn sót lại. Nếu có thể, sữa hoặc phô mai không đường sẽ bổ sung canxi và phosphate, giúp trung hòa pH nhanh hơn và hỗ trợ tái khoáng men răng.
- Không đánh răng ngay sau khi ăn trái cây chua: Sau khi tiếp xúc với acid, men răng tạm thời mềm hơn. Việc đánh răng ngay lúc này có thể làm mòn men nhanh hơn. Tốt nhất là chờ 30-60 phút, hoặc súc miệng nhẹ bằng nước muối loãng, rồi mới chải răng.
- Giữ thói quen vệ sinh răng miệng đều đặn: Đánh răng 2 lần/ngày với kem có fluoride. Dùng chỉ nha khoa để làm sạch mảng bám giữa các răng. Súc miệng bằng dung dịch có fluoride hoặc chiết xuất tự nhiên (trà xanh, lô hội, xoài…) - những hoạt chất đã được chứng minh giúp ức chế vi khuẩn gây sâu răng.
5. Các hợp chất tự nhiên trong hoa quả hỗ trợ phòng sâu răng

Một số thành phần sinh học trong trái cây được nghiên cứu có tác dụng tích cực đối với sức khỏe răng miệng: