Âm nhạc trị liệu lên ngôi?

Âm nhạc hoặc cảnh quan âm thanh trị liệu đang là một thị trường đầy tiềm năng. Việt Nam có thể đón 'sóng'?

Những năm gần đây, wellness music (có thể hiểu là âm nhạc cho sức khỏe toàn diện) hoặc sound healing (âm thanh trị liệu), sử dụng âm thanh hoặc âm nhạc làm phương tiện chính để điều chỉnh trạng thái tâm trí và cơ thể theo hướng tích cực và thư giãn, ngày càng phát triển.

Theo Coherent Market Insights, thị trường trị liệu âm thanh toàn cầu ước tính đạt giá trị 2,48 tỉ USD trong năm nay và dự kiến đạt 4,1 tỉ USD vào năm 2031.

Xu hướng âm nhạc trị liệu

Đó không chỉ là một trào lưu trị liệu mà còn tạo ra một phân khúc mới trong ngành công nghiệp âm nhạc. Các nền tảng streaming lớn như Spotify, Apple Music từng "chứng kiến" sự bùng nổ của không ít playlist "healing" (chữa lành). 

Apple Music từng hợp tác với Universal Music Group để giới thiệu Sound Therapy, một bộ sưu tập âm thanh chăm sóc sức khỏe được thiết kế để giúp người nghe tập trung hơn, thư giãn sâu hơn và ngủ ngon hơn.

Trong khi đó các buổi sound bath (tắm âm thanh) và gong bath (tắm chiêng) đã chuyển từ các không gian tâm linh nhỏ sang phạm vi các sự kiện cộng đồng lớn hơn, thậm chí tích hợp vào các concert hoặc festival âm nhạc lớn, chẳng hạn lễ hội âm nhạc Glastonbury ở Anh.

Trên thế giới xu hướng này hiện phát triển ở Mỹ, các nước Tây Âu, khu vực Himalaya cũng như một số nước châu Á như Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ...

Việt Nam gần đây cũng có một số sự kiện theo hướng này, gần nhất là Sound Healing Concert 2025: Journey Into Silence hồi tháng 9 có sự tham gia của Ani Choying Drolma, biểu tượng của dòng nhạc thiền ca đến từ Nepal hồi tháng 9, nghệ sĩ chuông xoay quốc tế Master Santa Ratna Shakya, nghệ sĩ saxophone Trần Mạnh Tuấn...

Hay ngày 29-11 này, 6 Senses - Sự kỳ diệu của giác quan diễn ra tại TP.HCM có sự góp mặt của nhiều nghệ sĩ Việt Nam lẫn Nepal như Santa Ratna Shakya, Alberto Parmigiani, các nghệ sĩ Salil Subedi, NSƯT Đinh Linh, Cao Hồ Nga, Phương Linh, Khánh Tường, Thảo Linh...

Chia sẻ với Tuổi Trẻ về buổi biểu diễn sắp tới, "bậc thầy chuông xoay" Santa Ratna Shakya cho biết ông sang Việt Nam để chia sẻ truyền thống chăm sóc thân và tâm bằng âm thanh của chuông xoay Himalaya. Ông muốn kết nối với những người đang tìm hiểu và thực hành, cùng nhau khám phá sâu hơn con đường đưa con người trở về sự bình an nội tâm qua âm thanh.

Nghệ sĩ nói thêm âm thanh trị liệu đang phát triển mạnh trên khắp thế giới. Khi ông bắt đầu giới thiệu chuông xoay ra ngoài Nepal nhiều thập niên trước, chỉ có một nhóm nhỏ người tìm hiểu tâm linh quan tâm.

Giờ đây bác sĩ, nhà tâm lý, giáo viên yoga, nhạc sĩ và cả nhà khoa học đều đang khám phá sức mạnh của âm thanh trong việc chăm sóc sức khỏe và tinh thần.

Theo ông Santa Ratna Shakya, trong thế giới hiện đại phần lớn âm thanh quanh ta trong âm nhạc, truyền thông hay cuộc sống thường ngày đều ồn ào, vội vã và kích thích phản ứng tức thì. Chúng đánh thức trí óc nhưng không chạm được trái tim. Con người nghe âm thanh như cách ta dùng thức ăn nhanh, nhanh chóng nhưng thiếu chiều sâu. 

"Sound healing như một dạng "âm thanh chậm", đối lập với nhịp sống nhanh và guồng quay của công nghiệp âm nhạc đó", ông chia sẻ.

Việt Nam có thể tạo ra một nhánh có bản sắc

Vậy Việt Nam có thể tạo ra xu hướng hoặc một phân khúc được không? Đảm nhận vai trò giám đốc âm nhạc của 6 Senses, Cao Bá Hưng nói với Tuổi Trẻ "Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra một "nhánh" sound healing mang bản sắc riêng".

Bởi chúng ta có những yếu tố rất đặc biệt: các làn điệu truyền thống phong phú, nhạc cụ bản địa chứa đựng năng lượng từ tự nhiên (như đàn đá, đàn nguyệt, sáo trúc, đàn bầu...) và triết lý âm nhạc "ngũ hành", "thuận tự nhiên" đã có trong văn hóa âm nhạc cả ngàn năm nay.

Anh nói thêm khán giả của sound healing concert khác với khán giả của những show ca nhạc thông thường. Họ không đến chỉ để "nhìn" hay "nghe" mà để "cảm" và "thở" cùng âm thanh. Có những khán giả đi xem ca nhạc để xốc lại tinh thần, để nhảy múa, để nạp lại nhiệt huyết, có những khán giả tìm đến những show dạng này để nhìn vào bên trong tâm trí của mình.

"Nếu biết kết hợp khoa học âm thanh hiện đại với tinh thần Á Đông, Việt Nam không chỉ theo xu hướng thế giới mà còn có thể định hình một hướng đi riêng - nơi healing không chỉ là âm thanh vang lên mà là cách người Việt kết nối tâm hồn mình với thiên nhiên, với nhau bằng chính âm nhạc, bản sắc" - anh nói.

Đồng tình, nghệ sĩ Santa Ratna Shakya nói ông quan sát những năm gần đây nhiều người Việt Nam quan tâm đến lĩnh vực này.

Theo ông, Việt Nam có nền văn hóa tâm linh sâu sắc, từ truyền thống cồng chiêng, chuông chùa, nhạc lễ cho đến âm thanh nơi đình đền. Người Việt có cảm quan tự nhiên với sự hài hòa, thiên nhiên và cái đẹp. Ông cảm nhận điều đó trong âm nhạc, thơ ca và lối sống gần gũi đất trời của người Việt.

Nghệ sĩ này gợi ý Việt Nam có thể kết hợp những giá trị đó cùng nghệ thuật chuông xoay Himalaya để tạo nên một phong cách riêng, hòa quyện giữa âm thanh cồng chiêng, nhạc cụ tre nứa, tiếng tụng kinh và thiền định cùng âm hưởng chuông xoay.

"Âm thanh đang trở thành ngôn ngữ toàn cầu của sự an bình và hạnh phúc. Nó sinh ra từ trí tuệ cổ xưa và nhu cầu hiện đại. Và Việt Nam, với trái tim, lịch sử và sự sáng tạo của mình có thể đóng góp một sắc thái rất riêng vào dòng chảy ấy", ông nhận định.