Ai là nữ tình báo 'lấy vợ mới cho chồng' để yên tâm hoạt động cách mạng?

Câu chuyện “lấy vợ mới cho chồng” gắn liền với cuộc đời của nữ tình báo Đinh Thị Vân (tên thật Đinh Thị Mậu, sinh năm 1916, quê Nam Định cũ).

Gia đình bà là cơ sở cách mạng từ sớm, các anh trai đều là đảng viên. Chính môi trường ấy đã hun đúc trong cô gái nhỏ bé lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần gan dạ, những phẩm chất sau này làm nên một nữ chiến sĩ tình báo xuất sắc.

Bà Vân cùng chồng từng công tác ở chiến khu 14, sống hạnh phúc bên nhau. Khi chồng lâm bệnh, bà đưa ông về quê để có người chăm sóc.

Thế nhưng, giữa lúc cách mạng đòi hỏi sự toàn tâm, bà hiểu mình không thể vừa lo việc nhà vừa hoàn thành nhiệm vụ. Sau nhiều đêm trăn trở, bà quyết định chủ động ly hôn và tìm người khác cưới cho chồng, để ông yên tâm chữa bệnh, còn mình tiếp tục con đường cách mạng. 

Sau đó, bà nhận nhiệm vụ đặc biệt của tổ chức, công tác tại cơ quan tình báo Bộ Tổng tham mưu, với yêu cầu phải hoàn toàn bí mật, cắt đứt mọi liên lạc có thể khiến lộ tung tích.

Tháng 6/1954, khi đang là Huyện ủy viên Huyện ủy Xuân Trường, tham gia Ban Chấp hành Tỉnh hội Phụ nữ tỉnh Nam Định thời đó, bà Đinh Thị Vân được tổ chức điều động công tác tại Cục Nghiên cứu, Bộ Tổng tham mưu - Bộ Quốc phòng. Nhiệm vụ của bà là về Hà Nội hoạt động bí mật trong lòng địch, gây dựng cơ sở, tìm hiểu những ý đồ chiến lược của địch.

Dưới cái tên Trần Thị Mỹ, bà Đinh Thị Vân vào Nam cùng một gia đình cơ sở với danh nghĩa “chị dâu, chồng chết, không có con”. Vỏ bọc này cho phép bà dễ dàng hòa nhập và hoạt động hợp pháp trong vùng địch. Bằng trí tuệ sắc sảo và sự mềm mỏng, bà thuyết phục được nhiều người trong hàng ngũ đối phương trở thành cơ sở tin cậy của cách mạng, biến nơi nguy hiểm nhất thành nơi thu thập tin tức hiệu quả nhất. 

Theo Báo Quân đội Nhân dân, cuối năm 1959, bà Đinh Thị Vân bị bắt và chịu nhiều hình thức tra tấn tàn bạo. Dù bị quay điện, đánh đập, dìm nước… bà vẫn giữ trọn khí tiết người cộng sản, không khai báo, đúng với tinh thần “Uy vũ bất năng khuất” mà Bác Hồ từng dạy.

Nhờ hệ thống cơ sở vững chắc, bà đã cung cấp cho Trung ương những tin tình báo cực kỳ giá trị: Từ số lượng và cách bố trí quân Mỹ - ngụy, kế hoạch mở rộng hệ thống nghĩa quân, đến các chiến dịch “ba mũi tên tìm-diệt”, “Gian-sơn Xy-ti”. Những thông tin này giúp lực lượng cách mạng chủ động trong các chiến dịch, đặc biệt là góp phần quan trọng cho Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Đến khi bà rút khỏi Sài Gòn, địch vẫn hoàn toàn không phát hiện ra mạng lưới của bà.

Ngày 25/8/1970, Đinh Thị Vân được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân, trở thành nữ anh hùng đầu tiên của ngành tình báo quốc phòng. Bà được ca ngợi là “người cán bộ mẫu mực, trung thành, gan dạ, vận động quần chúng giỏi, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong những hoàn cảnh hiểm nguy nhất”. Danh hiệu ấy là phần thưởng xứng đáng cho cả một đời hy sinh thầm lặng.