22 triệu hạt vi nhựa 'chui' vào cơ thể người bằng cách không ngờ tới: Làm ngay 7 điều để giảm nguy cơ

Theo các nghiên cứu, có tới 22.000.000 hạt vi nhựa và nano nhựa có thể ‘chui’ vào cơ thể con người mỗi năm qua một cách không ngờ tới.

Các nhà khoa học đã phát hiện vi nhựa và nano nhựa tồn tại trong mọi môi trường — từ nước đến đất và không khí — và trong hàng nghìn loài sinh vật, bao gồm cả con người, theo Trung tâm Luật Môi trường Quốc tế (một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Washington, DC, Mỹ).

Nhưng cũng giống như biến đổi khí hậu và các hóa chất độc hại, phần lớn vi nhựa vô hình đối với mắt người thường, nghĩa là tác động của chúng phần lớn không được nhìn thấy rõ.

Trái ngược với quan niệm phổ biến, đại dương không phải là “bãi chứa cuối cùng” của vi nhựa. Những hạt nhựa cực nhỏ này có thể di chuyển khắp thế giới, đến cả các khu vực đô thị, nông thôn và vùng hẻo lánh. Chúng thậm chí còn sử dụng một con đường vận chuyển nhanh hơn cả các dòng hải lưu, đó là khí quyển.

Di chuyển qua không khí, vi nhựa và nano nhựa có thể vượt hàng nghìn km chỉ trong vài ngày đến vài tuần, tạo ra một “vòng tuần hoàn bất tận” của sự vận chuyển nhựa. Khả năng vận chuyển xa như vậy khiến vi nhựa và nano nhựa có thể ảnh hưởng đến các địa điểm và cộng đồng cách rất xa nguồn phát thải nhựa, khiến vi nhựa trở thành “một trong những chất ô nhiễm phổ biến nhất do con người tạo ra” và là một vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe cộng đồng, Trung tâm Luật Môi trường Quốc tế nhận định.

Cảnh báo nguy cơ từ vi nhựa trong không khí

Vi nhựa thường nhỏ đến mức không thể nhìn thấy bằng mắt thường, và hoàn toàn không nhận biết được khi đi qua đường hô hấp và tới tận đáy phổi. Các nhà khoa học đã phát hiện rằng việc hít thở là một trong những cách chính mà con người hấp thụ vi nhựa và nano nhựa, và tỷ lệ phơi nhiễm - tức lượng vi nhựa và nano nhựa trong không khí quanh một cá nhân — có thể lên tới 5.700 hạt vi nhựa trên mỗi mét khối không khí. Các chuyên gia ước tính rằng con người có thể hít vào tới 22.000.000 hạt vi nhựa và nano nhựa mỗi năm.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học California - San Francisco (Mỹ) nghi ngờ điều này có thể đang gây ra các bệnh về hô hấp và những bệnh lý khác.

Họ đã thực hiện một đánh giá khoa học dựa trên khoảng 3.000 nghiên cứu. Kết quả cho thấy mối liên hệ giữa các hạt vi nhựa trong không khí với nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Những vấn đề này bao gồm vô sinh ở nam và nữ, ung thư đại tràng và chức năng phổi kém. Các hạt này cũng có thể góp phần gây viêm phổi mãn tính, điều này làm tăng nguy cơ ung thư phổi.

Phần lớn các nghiên cứu trong đánh giá này dựa trên động vật. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết kết luận có thể cũng áp dụng cho con người vì chúng ta có cùng kiểu phơi nhiễm.

“Những hạt vi nhựa này về cơ bản là dạng bụi mịn ô nhiễm không khí, và chúng ta biết rằng loại ô nhiễm không khí này có hại”, Tiến sĩ Tracey J. Woodruff, giáo sư sản phụ khoa và khoa học sinh sản tại Đại học California - San Francisco, giải thích.

Tiến sĩ Woodruff là tác giả chính của đánh giá trên, được công bố ngày 18 tháng 12 năm 2024 trên tạp chí Environmental Science & Technology.

Việc tiếp xúc với vi nhựa trong không khí có thể xảy ra qua đường hô hấp, thẩm thấu qua các lỗ chân lông trên da, và ăn phải các thực phẩm có chứa chúng. Mức độ thâm nhập của vi nhựa vào bên trong cơ thể con người phụ thuộc vào đặc tính, kích thước, hình dạng của chúng, cũng như tốc độ trao đổi chất, độ nhạy cảm và cấu trúc phổi của từng người. Chúng có thể đi vào hệ hô hấp qua mũi hoặc miệng, sau đó đọng lại ở đường hô hấp trên hoặc sâu trong phổi.

Khi đã vào trong đó, bằng chứng cho thấy vi nhựa và nano nhựa có thể di chuyển từ bề mặt biểu mô phổi vào mô phổi, thậm chí có khả năng đi vào các cơ quan nội tạng và hệ thống mạch máu, và hơn thế nữa.

Theo các chuyên gia, mỗi năm, các công ty trên toàn thế giới sản xuất gần 460 triệu tấn nhựa. Con số này được dự đoán sẽ tăng lên 1,1 tỷ tấn vào năm 2050.

Một nguồn nhựa lớn trong không khí đến từ việc lái xe. Sự ma sát làm mòn lốp xe cùng với bề mặt đường, phát tán các mảnh nhựa vào không khí.

“Chúng tôi kêu gọi các cơ quan quản lý và các nhà hoạch định chính sách cân nhắc các bằng chứng ngày càng nhiều về tác hại sức khỏe từ vi nhựa, bao gồm cả ung thư đại tràng và phổi”, Tiến sĩ Nicholas Chartres, một tác giả khác của đánh giá trên, cho biết.

Chartres, hiện đang làm việc tại Đại học Sydney, nói thêm: “Chúng tôi hy vọng các nhà lãnh đạo bang sẽ hành động ngay lập tức để ngăn chặn thêm các trường hợp phơi nhiễm”.

Cách giảm tiếp xúc với vi nhựa qua không khí

Để giảm lượng vi nhựa tiếp xúc qua không khí, hãy thực hiện ngay các điều sau:

1. Sử dụng máy hút bụi có bộ lọc HEPA

Bộ lọc HEPA rất hiệu quả trong việc loại bỏ các hạt nhỏ li ti, bao gồm cả vi nhựa, khỏi không khí.

2. Chọn sợi tự nhiên

Vải tổng hợp như polyester và nylon sẽ rụng các sợi vi nhựa trong quá trình giặt, và những sợi này có thể bay vào không khí. Ưu tiên sử dụng sợi tự nhiên như cotton, lanh (linen) và len để giảm hiện tượng này.

3. Sử dụng máy lọc không khí

Máy lọc không khí có bộ lọc HEPA có thể ‘tóm gọn’ vi nhựa trong không khí, giúp giảm nồng độ của chúng trong không gian sống.

4. Thường xuyên lau bụi và hút bụi

Việc lau bụi và hút bụi đều đặn giúp ngăn vi nhựa tích tụ trong nhà và bị hít vào.

5. Giảm các vật liệu nhựa tổng hợp trong nhà

Những ngôi nhà có thảm, nội thất và vật liệu bọc bằng nhựa tổng hợp thường có nồng độ vi nhựa trong không khí cao hơn. Hãy cân nhắc chọn các vật liệu tự nhiên.

6. Phơi quần áo thay vì dùng máy sấy

Phơi khô quần áo tự nhiên giúp giảm việc phát tán sợi vi nhựa so với việc sấy bằng máy.

7. Ủng hộ các chính sách hạn chế ô nhiễm nhựa

Việc vận động thay đổi cách sản xuất và xử lý nhựa có thể làm giảm lượng vi nhựa xâm nhập vào môi trường.

Theo Đại học California - San Francisco, Trung tâm Luật Môi trường Quốc tế