13 đặc khu của Việt Nam: Phú Quốc đảo ngọc từ thành phố lên đặc khu

Phú Quốc là địa phương duy nhất chuyển từ thành phố lên đặc khu và câu chuyện 'thành đặc khu' đã được những nhà đầu tư bất động sản, bàn tán từ gần 10 năm trước.

Đặc khu Phú Quốc thuộc tỉnh An Giang và bắt đầu đi vào hoạt động từ ngày 1.7.2025.

Đặc khu Phú Quốc có diện tích hơn 575 km², dân số 157.629. Từ 1.7.2025, ông Lê Quốc Anh (Bí thư Thành ủy Phú Quốc, cũ) làm Bí thư Đảng ủy đặc khu. Ông Trần Minh Khoa (Chủ thịch UBND TP.Phú Quốc, cũ) làm Chủ tịch UBND đặc khu.

Nóng chuyện đất đai

Tháng 10.2004, Chính phủ ban hành đề án phát triển tổng thể đảo Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020.

Tuy nhiên, trong hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện đề án (tổ chức tháng 4.2024), Chính phủ phải thừa nhận "cơ bản đạt được các mục tiêu".

Thông báo số 189/TB-VPCP ngày 27.4.2024 của Văn phòng Chính phủ về Kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại hội nghị tổng kết đề án trên, có nêu: "Phú Quốc phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế; đang phát triển nóng, nhiều yếu tố thiếu bền vững (nước sạch, điện, sóng viễn thông, vệ sinh môi trường, chưa có nhà máy, trung tâm xử lý rác thải, nước thải phù hợp quy mô dân số...). 

Hạ tầng kinh tế - kỹ thuật chưa đồng bộ. Quản lý rừng, đất đai, tài nguyên còn bất cập, nhất là vấn đề thực hiện các dự án, trật tự xây dựng, trật tự đô thị, môi trường, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải quyết khiếu nại. Đời sống một bộ phận người dân còn gặp khó khăn"…

Vấn đề "phát triển nóng" của Phú Quốc manh nha từ năm 2004 và giai đoạn 2013 - 2018 thực sự bùng nổ khi nhiều nhà đầu tư đến xây dựng, phát triển dịch vụ thương mại và đặc biệt là du lịch khiến giá đất tăng chóng mặt. 

Theo thống kê, có đến 80% nhà đầu tư đến từ Hà Nội mua đất ở Phú Quốc. Giá đất ven biển ở xã Hòn Thơm năm 2015, từ vài chục triệu đồng lên hàng trăm triệu/ha.

Thời điểm 2017 - 2019, trước thông tin Phú Quốc chuẩn bị thành đặc khu, các nhà đầu tư từ Hà Nội, TP.HCM đổ xô ra mua đất, khiến giá chuyển nhượng tăng từng ngày. 

Có những thửa đất, trong ngày được mua đi bán lại 4 - 5 lần, giá được đẩy từ 5 tỉ lên 20 tỉ đồng/công. Đặc biệt, người ta đổ xô vào các ngõ ngách mua đất, bất chấp có là đất quy hoạch hay đủ giấy tờ hay không.

Điều này đã dẫn đến hỗn loạn trong lấn chiếm rừng, đất rừng, đất nhà nước quản lý và phân lô, bán nền, xây dựng trái phép trên đảo. 

Có những địa bàn nguy cơ xảy ra điểm nóng, như: Gành Dầu, Chuồng Vích (xã Gành Dầu); Đường Bào (xã Dương Tơ); Rạch Hàm, Cây Sao (xã Hàm Ninh) và phường An Thới…

Tháng 6.2022, tỉnh Kiên Giang thành lập Tổ công tác đặc biệt kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về lĩnh vực đất đai, lâm nghiệp và xây dựng trên địa bàn thành phố Phú Quốc, và phát hiện 685 ha đất nhà nước quản lý và đất rừng bị vi phạm (1.744 vụ), nhưng tới nay thành phố mới thu hồi hơn 198 ha.

Đặc biệt, cuối 2024, Phú Quốc hiện có khoảng 420 khu phân lô, hơn 8.707 thửa, trên 900 căn nhà, diện tích khoảng 195 ha chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án, cấp phép xây dựng cơ sở hạ tầng…, và địa phương đang tiến hành xử lý vi phạm theo quy định pháp luật.

Năm 2024, Hội đồng nhân dân tỉnh Kiên Giang (cũ) báo động: "6 tháng qua, tỉnh xảy ra 537 vụ phạm tội trật tự xã hội. Nóng nhất là tình trạng lừa đảo, nhận hối lộ xảy ra TP.Phú Quốc".  

Đặc khu chỉ làm du lịch

Thời gian qua, Phú Quốc trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách quốc tế do có nhiều bãi biển đẹp hoang sơ, thời tiết ấm áp, nhất là vào mùa đông, hạ tầng du lịch phát triển, với hệ thống giao thông, khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp…

6 tháng đầu năm 2025, Phú Quốc ước đón gần 4,5 triệu lượt khách (tăng 33,3% so với cùng kỳ, đạt 61,1% kế hoạch năm), khách quốc tế gần 900.000 lượt lượt khách (tăng 76,7% so với cùng kỳ, đạt 75% kế hoạch năm), tổng thu đạt khoảng 21.588 tỉ đồng (tăng 92,6% so với cùng kỳ, đạt 91,9% kế hoạch năm).

Với việc được chọn làm địa điểm tổ chức APEC 2027, Phú Quốc đang tập trung quảng bá hình ảnh du lịch Phú Quốc là điểm đến an toàn, thân thiện.

Địa phương hiện mở rộng cảng hàng không quốc tế Phú Quốc để đạt công suất 10 triệu khách vào năm 2030 (2,5 triệu khách quốc tế), doanh thu 50.000 tỉ đồng; năm 2045 đón 15 triệu lượt khách (3 triệu khách quốc tế), đạt doanh thu 75.000 tỉ đồng; phát triển cảng biển có khả năng đón tàu 4.000 khách.