'12 năm học sinh giỏi nhưng thi tốt nghiệp THPT 7 điểm Toán, 6 điểm Tiếng Anh'

Tôi rất đồng tình với quan điểm của tác giả bài viết "Điểm thi tốt nghiệp THPT 2025 phơi bày trình độ thật của học sinh". Câu chuyện này khiến tôi nghĩ tới trường hợp tương tự của người hàng xóm sống cạnh nhà mình.

Tôi sống cạnh một gia đình có con cũng vừa thi tốt nghiệp THPT năm nay. Cháu bé từ nhỏ đã nổi tiếng học giỏi, 12 năm học sinh giỏi liên tục, điểm số các môn luôn ở mức 9-10. Gia đình lúc nào cũng tự hào, đi đâu cũng khoe con học rất chăm, không cần học thêm nhiều mà kết quả vẫn luôn đứng đầu lớp. Ai nghe cũng trầm trồ ngưỡng mộ, bởi bảng điểm và giấy khen không biết nói dối.

Thế nhưng, sau khi có điểm thi tốt nghiệp THPT 2025, gia đình cháu rơi vào tâm trạng hụt hẫng. Cháu chỉ đạt 7 điểm môn Toán, 6 điểm môn Tiếng Anh. Người mẹ buồn bực cả tuần qua, liên tục than thở rằng "đề thi năm nay quá khó", "ngay cả học sinh giỏi mà còn làm không nổi thì đề như vậy có công bằng không?". Nghe vậy, tôi chỉ im lặng. Không phải vì tôi đồng tình, mà vì tôi không biết bắt đầu từ đâu để nói rõ rằng chúng ta đang sống trong một thế giới giáo dục đầy ảo tưởng.

Khi "học sinh giỏi" không làm được đề thi phân hóa

Tôi không phủ nhận cháu là một học sinh chăm chỉ, ngoan ngoãn và có tinh thần học tập. Nhưng kết quả thi thấp khiến tôi phải đặt câu hỏi: liệu danh hiệu "học sinh giỏi" mà cháu có trong 12 năm qua có phản ánh đúng năng lực thật?

Năm nay, đề thi THPT quốc gia, đặc biệt ở các môn như Toán, Tiếng Anh, đã thực hiện đúng chức năng của một kỳ thi quốc gia: phân loại học sinh. Phổ điểm phân bố đều, không dồn vào điểm cao như những năm trước. Đáng nói là vẫn có hơn 500 điểm 10 môn Toán, hàng nghìn điểm 9, điều đó cho thấy đề thi không "đánh đố", mà chỉ không còn dễ dãi.

Trong khi đó, nhiều học sinh từng có học bạ "đẹp như mơ" lại đạt kết quả khá thấp. Như trường hợp cháu bé hàng xóm nhà tôi – một học sinh được thầy cô đánh giá là "xuất sắc toàn diện" nhưng không thể đạt được điểm cao khi thi thật. Đây không còn là chuyện riêng lẻ, mà là thực trạng phổ biến.

>> Con tôi đạt 8 điểm Văn tốt nghiệp THPT nhờ AI

Ảo tưởng của người lớn

Tôi cho rằng, lỗi không nằm ở học sinh. Các cháu chỉ làm đúng những gì được dạy. Vấn đề nằm ở cách người lớn, từ thầy cô, nhà trường, đến phụ huynh, xây dựng một hệ thống học tập mà điểm số cao không nhất thiết đi đôi với năng lực thực chất.

Nhiều năm qua, tình trạng "học để lấy điểm", "học để có học bạ đẹp", "học theo khuôn mẫu", đã khiến học sinh quen với việc được định sẵn đáp án, được học tủ, học mẹo để qua môn. Trong môi trường như thế, một học sinh trung bình cũng có thể đạt 9-10 điểm nếu chăm chỉ và học đúng cách thầy cô yêu cầu.

Còn khi bước vào kỳ thi thật, nơi câu hỏi không còn nằm trong "vùng an toàn", nơi cần khả năng vận dụng tư duy và kiến thức linh hoạt, thì năng lực thật mới lộ rõ. Lúc này, điểm số mới phản ánh đúng những gì học sinh thực sự hiểu và có thể làm.

Đề thi khó không phải để "làm khó"

Nhiều phụ huynh phản ứng gay gắt với đề thi năm nay, cho rằng đề "quá khó". Nhưng thực tế, không phải ai cũng được 9-10 điểm, mà là người giỏi được điểm cao, người học trung bình được đánh giá đúng với năng lực của mình. Đó mới là cách đánh giá công bằng và thật sự cần thiết để hướng học sinh đến con đường phù hợp trong tương lai, chứ không phải nuôi dưỡng một ảo tưởng về sự giỏi giang.

Tôi cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có một bước đi đúng khi xây dựng đề thi hướng đến việc giảm học tủ, học vẹt, và buộc học sinh phải thật sự hiểu bài, biết vận dụng kiến thức. Đây là bước đi cần thiết và đáng hoan nghênh, dù có thể gây sốc với một bộ phận lớn học sinh và phụ huynh đã quen với tư duy "học để thi", học vì điểm số.

Dũng cảm chấp nhận sự thật để thay đổi

Điểm số năm nay là một bài học, không chỉ dành cho học sinh mà còn cho chính phụ huynh – những người luôn tin rằng "con mình giỏi", nhưng lại không nhìn nhận khách quan về cách học, cách đánh giá của chính con.

Tôi mong rằng, sau cú sốc thi cử này, các bậc cha mẹ, trong đó có người hàng xóm của tôi, sẽ dũng cảm nhìn nhận lại năng lực thực sự của con mình, chấp nhận rằng con không giỏi toàn diện. Điều đó không có nghĩa là thất bại, mà là bước đầu để định hướng phù hợp hơn cho con trong tương lai. Không phải ai cũng cần phải trở thành bác sĩ, kỹ sư, luật sư... Có những học sinh tuy không xuất sắc về học thuật, nhưng lại giỏi nghề, khéo tay, sáng tạo – điều đó cũng xứng đáng được trân trọng và phát triển.

Chúng ta cần một nền giáo dục mà ở đó thành thật về năng lực là bước đầu tiên để con trẻ trưởng thành. Đừng bắt các em sống mãi trong chiếc vỏ "học sinh giỏi" để rồi vỡ mộng khi bước ra thực tế.

Thanh Suri