'1 năm chủ tịch tỉnh ra tòa 500 lần thì thời gian đâu mà điều hành'

Chánh án TAND tối cao ghi nhận tình trạng một số chủ tịch UBND có lúc không tham dự phiên tòa, nhưng nếu '1 năm khoảng chừng 500 chuyện phải đối thoại hoặc ra tòa thì không có thời gian để điều hành'.

Chiều 26.5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận ở hội trường về dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 5 luật và bộ luật, trong đó có luật Tố tụng hành chính.

"Rất ít vụ án có lãnh đạo UBND trực tiếp tham dự"

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) phản ánh tình trạng chủ tịch, phó chủ tịch UBND hoặc người được ủy quyền không tham dự phiên tòa, không đối thoại hoặc không cung cấp chứng cứ đúng thời hạn. Song, luật Tố tụng hành chính hiện hành và kể cả dự thảo luật sửa đổi đều chưa có quy định chế tài đối với các trường hợp này.

"Rất ít vụ án có lãnh đạo UBND trực tiếp tham dự, gây khó khăn cho tranh tụng và làm giảm hiệu lực xét xử", ông Hùng nhận định và đề nghị có giải pháp khắc phục.

Vẫn theo vị đại biểu, luật Tố tụng hành chính hiện hành chỉ cho phép chủ tịch ủy quyền cho phó chủ tịch UBND cùng cấp, nhưng thực tế nhiều trường hợp lại ủy quyền cho lãnh đạo cơ quan chuyên môn. Điều này không phù hợp với quy định.

Ông Hùng kiến nghị cân nhắc 2 phương án, hoặc giữ nguyên để bảo đảm trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu, hoặc mở rộng bằng việc cho phép chủ tịch UBND được ủy quyền cho người đứng đầu cơ quan chuyên môn am hiểu vụ việc.

Một tình trạng khác cũng được đại biểu đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu đề cập, đó là người đứng đầu cơ quan hành chính cố tình không thi hành hoặc để tồn đọng bản án hành chính. Mặc dù Nghị định 71/2016 đã có quy định về trách nhiệm đối với tổ chức, nhưng không có chế tài cá nhân.

"Tôi đề nghị ban soạn thảo xem xét, cân nhắc bổ sung quy định về trách nhiệm cá nhân trong trường hợp này, để tăng cường hiệu lực thực thi bản án hành chính", ông Hùng nêu.

Đối thoại thay vì đưa nhau ra tòa

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng ghi nhận việc các chủ tịch UBND thường ủy quyền cho giám đốc sở hoặc trưởng phòng, chánh thanh tra… tham gia các phiên tòa.

Nhưng khác với đại biểu Hùng, đại biểu Hòa cho rằng việc này là phù hợp với thực tiễn. Bởi lẽ, "chủ tịch tỉnh bận trăm công nghìn việc", trong khi giám đốc sở hoặc trưởng phòng mới là những người rạch ròi, nắm rõ nội dung vụ án, vụ việc nhất.

Theo vị đại biểu đoàn Đồng Tháp, để nâng cao hiệu quả giải quyết án hành chính, thay vì tìm mọi cách để chủ tịch UBND ra tòa thì nên chăng tập trung vào công tác hòa giải.

Ông Hòa dẫn chứng một số địa phương đã làm rất tốt việc này. Khi xem xét hồ sơ một vụ kiện hành chính, nếu thấy quyết định có sai sót hoặc điểm chưa hợp lý, tòa nên mời các bên ngồi lại với nhau, đề nghị phía cơ quan bị kiện thu hồi quyết định, hoặc tìm kiếm giải pháp khác… "Như vậy sẽ hay hơn", ông Hòa nói và đề nghị tăng cường công tác hòa giải nhằm hạn chế các bên phải đưa nhau ra tòa xét xử.

Phát biểu lần thứ hai, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng tiếp tục nhấn mạnh đến việc chưa có chế tài cụ thể với các trường hợp không tham gia đối thoại hoặc không cung cấp chứng cứ đúng thời hạn.

Luật cũng chưa có quy định cho phép tòa án buộc đại diện hợp pháp của UBND phải có mặt tại phiên tòa, trong khi đây là yêu cầu quan trọng để bảo đảm quyền đối thoại, tranh tụng và trách nhiệm của người đứng đầu chính quyền các cấp…

Sửa luật mới nghiêm, nhưng nghiêm thì khó thực hiện

Giải trình về nội dung trên, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí ghi nhận tình trạng một số chủ tịch UBND "có lúc dự có lúc không, cung cấp tài liệu không đầy đủ", song chưa có quy định chế tài rõ ràng.

Theo Chánh án TAND tối cao, nếu không sửa luật thì sẽ không nghiêm, thế nhưng thực tiễn cũng có sự mâu thuẫn. Với các địa phương phát triển, chủ tịch UBND tỉnh, thành phố rất áp lực trong công việc. "Một năm khoảng chừng 500 chuyện phải đối thoại hay là phải ra phiên tòa thì xin thưa chắc không có thời gian để điều hành, quản lý nhà nước", ông Trí nói.

Vẫn theo chánh án, ông từng đặt vấn đề liệu có sử dụng kỷ luật Đảng để xử lý các trường hợp "người dân kiện anh, doanh nghiệp kiện anh mà anh không cung cấp tài liệu, không tham gia đối thoại, không dự phiên tòa và không chấp hành án" được hay không.

Từ ý kiến của đại biểu, Chánh án TAND tối cao cho biết sẽ nghiên cứu, tìm kiếm giải pháp sao cho hài hòa giữa thực tiễn với kỷ cương, đồng thời có lộ trình thực hiện.