Trung Đông đỏ lửa vì Israel

Israel liên tục tấn công dồn dập không chỉ ở Dải Gaza mà còn ở Lebanon và Syria. Đến nay đã có hơn 70.100 người thiệt mạng tại Gaza.

Israel không ngừng tấn công Dải Gaza, Lebanon và Syria trong thời gian qua. Ảnh: Reuters.

Tờ Guardian nhận định lệnh ngừng bắn Israel - Hamas ở Dải Gaza chỉ đơn thuần là “giảm cường độ tấn công”. Có những lúc, Dải Gaza chứng kiến các đòn không kích gần như mỗi ngày. Thậm chí hồi cuối tháng 10, có ngày ghi nhận gần 100 người Palestine thiệt mạng.

Ngày 19/11, 32 người qua đời. Ngày 23/11, 21 người ra đi. Kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, hơn 300 người đã thiệt mạng và gần 1.000 người bị thương. Và con số vẫn chưa dừng lại. Theo Guardian, lệnh ngừng bắn đã phân tán sự chú ý của thế giới, trong khi Israel dường như có kế hoạch mở rộng trên khắp Palestine và khu vực Trung Đông.

70.100 người thiệt mạng tại Gaza

Theo Reuters, Bộ Y tế Gaza cho biết số người chết trong chiến dịch quân sự của Israel đã vượt 70.000, sau khi bổ sung thêm 301 trường hợp mới kể từ thứ Năm tuần trước. Tổng cộng, kể từ tháng 10/2023 đến nay, đã có 70.100 người thiệt mạng.

Israel chưa phản hồi về số liệu này. Trước đó, nước này từng nghi ngờ độ chính xác của thống kê từ Gaza nhưng cũng không đưa ra con số riêng. Việc kiểm đếm thương vong trở nên khó khăn do Gaza bị tàn phá nặng nề trong các cuộc không kích nhằm đáp trả vụ tấn công ngày 7/10/2023 của Hamas, khiến 1.200 người chết và 251 người bị bắt làm con tin.

Kể từ khi lệnh ngừng bắn mong manh có hiệu lực ngày 10/10, số người chết vẫn tiếp tục tăng do hoạt động tìm kiếm thi thể trong đống đổ nát.

Xung đột đã gây thiệt hại nặng nề cho các gia đình Gaza. Moaz Mghari nói anh mất 62 người thân trong loạt không kích phá hủy hai tòa nhà tại trung Gaza. “Tôi mất hết tất cả mọi người”, anh nói.

Quân đội Israel phủ nhận nhắm mục tiêu vào dân thường. Các chuyên gia cho biết Gaza từng có hệ thống thống kê dân số và dữ liệu y tế khá mạnh, và Liên Hợp Quốc thường sử dụng số liệu của Bộ Y tế Gaza vì đánh giá chúng đáng tin cậy.

Tấn công nhiều mặt trận

Tổng thư ký Tổ chức Ân xá Quốc tế Agnès Callamard nhận định giai đoạn hậu ngừng bắn “dẫn tới ảo ảnh rằng cuộc sống ở Gaza đang trở lại bình thường”. Bà cho rằng chính quyền Israel đã giảm bớt tần suất tấn công và cho phép một số viện trợ vào Gaza, nhưng mọi chuyện chưa kết thúc.

Chưa có bệnh viện nào ở Gaza hoạt động hoàn toàn. Hàng nghìn người đang sống trong những chiếc lều tạm bợ giữa thời tiết mưa và giá lạnh. Từ ngày 10/10, Israel đã từ chối gần 6.500 tấn cứu trợ do Liên Hợp Quốc điều phối. Còn theo Oxfam, chỉ trong hai tuần sau lệnh ngừng bắn, các chuyến hàng chở nước, thực phẩm, lều và vật tư y tế từ 17 tổ chức phi chính phủ quốc tế không được thông quan.

Không chỉ có Gaza, tại các vùng bị chiếm đóng ở Bờ Tây, người dân Palestine cũng bị đàn áp. Theo Guardian, hơn 1.000 người đã bị giết hại trong 2 năm qua. Cứ 5 người tử vong thì có một trẻ em. Hồi tháng 10, Liên Hợp Quốc ghi nhận hơn 260 vụ tấn công của người định cư, mức cao nhất kể từ khi ghi nhận số liệu 20 năm trước. Hơn 93% cuộc điều tra không đưa ra cáo buộc.

Số liệu thống kê của Al Jazeera cho thấy Israel tấn công Dải Gaza 42 ngày trong tổng số 53 ngày kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực hôm 10/10. Ảnh: Al Jazeera.

Tại Trung Đông, phạm vi hoạt động của Israel mở rộng sang cả Syria và Lebanon.

Tuần trước, lực lượng Israel phát động tấn công trên bộ vào miền Nam Syria, khiến 13 người thiệt mạng, trong đó có trẻ em. Israel từ chối cung cấp thông tin về mục tiêu đột kích. Và họ dự định duy trì “quyền tiếp cận lãnh thổ Syria” vô thời hạn, như nhiều lần trước đó chiếm đóng vùng đệm giữa hai nước và các khu vực ở miền Nam Syria.

Ở Lebanon, 64.000 người vẫn chưa thể về nhà sau xung đột nổ ra hồi năm 2024. Bất chấp thỏa thuận hòa bình ký kết hồi tháng 11/2024, Israel vẫn không kích gần như hàng ngày vào lãnh thổ Lebanon, đồng thời tiếp tục chiếm giữ 5 điểm để không kích vào các mục tiêu “có liên quan tới Hezbollah”. Theo Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc tại Lebanon, Israel đã vi phạm lệnh ngừng bắn trên không và trên bộ hơn 10.000 lần, khiến hàng trăm người thiệt mạng.

Vụ việc gần đây nhất mới diễn ra hồi tuần trước. Israel đã ám sát một quan chức quân sự cấp cao của Hezbollah, khiến Haytham Ali Tabatabai và 4 người khác thiệt mạng ở ngoại ô Beirut. Ông Ali Tabatabai là thành viên lãnh đạo cấp cao, gia nhập Hezbollah từ những ngày đầu thành lập.

New York Times cho biết những vụ việc tương tự diễn ra thường xuyên tới mức hầu như không kênh truyền thông nào đưa tin. Mục tiêu của Israel thường là những thành viên Hezbollah ít nổi tiếng hơn.

Vùng xám giữa chiến tranh và hòa bình

Một báo cáo gần đây trên tờ New York Times nhận định “tình hình ở Lebanon là ví dụ thuyết phục về một Trung Đông mới, nơi tầm ảnh hưởng của Israel ở khắp mọi nơi”. Quốc gia này có lực lượng phòng thủ hoạt động gần như tùy ý trên không và trên bộ, đồng thời sẵn sàng tiêu diệt đối thủ ở bất cứ đâu: Từ Lebanon tới Syria, từ Gaza đến Iran, từ Yemen tới Qatar.

Tuy nhiên, liệu ưu thế quân sự của Israel có biến thành an ninh chiến lược, hay cách tiếp cận này khiến hòa bình bất khả thi? Tờ New York Times cho rằng sức mạnh của Israel, với các triển khai hiện tại, khó mang lại tương lai hòa bình lâu dài cho chính nước này và khu vực.

Hiện tại, lệnh ngừng bắn quá mong manh. Washington và Tel Aviv đều quan tâm tới việc giải giáp hoàn toàn vũ khí của Hezbollah, song hành động của Israel đang khiến quá trình này ngày càng khó khăn.

“Israel nói họ không thể rời đi khi Hezbollah chưa giải giáp, còn Hezbollah lại nói họ không thể giải giáp chừng nào Israel còn như vậy. Hezbollah hiểu tình hình khu vực đã thay đổi nhưng vẫn cố gắng kháng cự”, Thủ tướng Lebanon Nawaf Salam chia sẻ.

Hiện trường đổ nát sau đòn không kích của Israel tại Lebanon hồi đầu tháng 11. Ảnh: Reuters.

Mỗi người thiệt mạng dường như chỉ càng củng cố quyết tâm của đối thủ Israel, và làm xói mòn mọi động lực hòa bình. Do đó, Lebanon đang nằm trong vùng xám giữa chiến tranh và hòa bình. Vùng xám này có thể là số phận của Dải Gaza khi Hamas phản đối giải giáp vũ khí. Tình hình cũng làm suy yếu chính phủ Lebanon, vốn đang cố gắng đạt mục tiêu thiết lập quyền sở hữu vũ khí độc quyền của nhà nước.

Tờ New York Times cho rằng Israel dường như không muốn từ bỏ, thậm chí cắt giảm, chiến lược quân sự để ưu tiên con đường đối thoại với các chính phủ trong tình hình mới, hay ít nhất tạo cơ hội cho các chính phủ đưa ra một hình thức đối thoại nào đó.

Sự thống trị quân sự của Israel không còn là vấn đề bàn cãi. “Trục kháng chiến” của Iran, với lực lượng Hezbollah ở trung tâm, giờ đây đã suy yếu mạnh mẽ. Chính Iran sau xung đột ngắn ngủi hồi tháng 6 với Israel cũng đang mong manh hơn nhiều. Sau khi chính phủ Tổng thống Bashar al-Assad sụp đổ, Syria không còn là đồng minh thân thiết với Iran, và không còn trung chuyển vũ khí từ Iran cho Hezbollah như trước.

Khó khăn nhất là làm thế nào biến những thay đổi này thành nền tảng cho hòa bình trong một khu vực đang tổn thương sâu sắc. Vấn đề nhà nước Palestine chừng nào còn chưa được giải quyết sẽ luôn là trở ngại. Tổng thống Mỹ Donald Trump trước đó từng khẳng định về một bình minh mới cho Trung Đông. Nhưng ở thời điểm hiện tại, mọi thứ dường như không khác trước là bao.