Cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng: 10 năm vẫn chưa hoàn thành

Sau gần 10 năm triển khai, dự án cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng thay đổi hình thức đầu tư 3 lần, thay đổi cơ quan chủ quản đầu tư 2 lần, đến thời điểm thanh tra vẫn chưa hoàn thành.

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật tại dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng.

Kết quả thanh tra cho thấy, dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng dài khoảng 43 km, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư, triển khai thực hiện từ năm 2016.

Đến tháng 7.2025, dự án vẫn đang thi công xây lắp (khối lượng đạt khoảng 30%). Dự án cũng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc nên phải dừng thực hiện và thay đổi hình thức đầu tư 3 lần, thay đổi cơ quan chủ quản đầu tư 2 lần.

Hàng loạt khó khăn, vướng mắc

Theo Thanh tra Chính phủ, năm 2016, dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng được thực hiện theo hình thức đầu tư công. Chủ đầu tư là Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC), cơ quan chủ quản đầu tư là Bộ GTVT, tổng mức đầu tư hơn 8.743 tỉ đồng.

Quá trình thực hiện, do VEC đang vướng mắc về năng lực tài chính và khả năng trả nợ, nên Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) chưa phê duyệt và giải ngân khoản vay.

Đến tháng 2.2018, Thủ tướng có văn bản đồng ý chủ trương đầu tư đoạn đường Hữu Nghị - Chi Lăng theo hình thức Hợp đồng BOT.

Doanh nghiệp thực hiện dự án là Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền được chuyển từ Bộ GTVT về UBND tỉnh Lạng Sơn.

Tuy nhiên, dự án tiếp tục gặp vướng mắc do nhà đầu tư không huy động đủ vốn chủ sở hữu, ngân hàng không thực hiện cấp vốn, không ký kết hợp đồng vay vốn... Đến đầu năm 2019 thì tạm dừng thi công.

Đến tháng 10.2022, Thủ tướng có văn bản thống nhất tách đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng ra khỏi ra khỏi dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, thành dự án độc lập.

UBND tỉnh Lạng Sơn sau đó ký hợp đồng với nhà đầu tư để thực hiện dự án, tổng mức đầu tư hơn 11.024 tỉ đồng, trong đó vốn ngân sách chiếm 49,85%, còn lại nhà đầu tư thu xếp.

Quá trình triển khai, doanh nghiệp thực hiện dự án là Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng báo cáo về các khó khăn trong việc thu xếp tín dụng, đề xuất điều chỉnh tăng tỷ lệ vốn ngân sách lên 70% để ngân hàng tài trợ vốn.

Tháng 4.2025, sau khi được Thủ tướng đồng ý về mặt nguyên tắc, HĐND tỉnh Lạng Sơn ban hành nghị quyết điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, tăng số vốn nhà nước tham gia lên gần 70% (khoảng 8.200 tỉ), còn lại do doanh nghiệp dự án thu xếp. Đến thời điểm thanh tra, UBND tỉnh chưa ban hành quyết định điều chỉnh dự án đầu tư.

Tiếp đó, UBND tỉnh Lạng Sơn có văn bản gửi Bộ Tài chính, đề nghị xem xét, báo cáo cấp có thẩm quyền hỗ trợ từ nguồn vốn ngân sách T.Ư thực hiện dự án là 2.700 tỉ đồng.

Cơ quan thanh tra còn chỉ ra một số hạn chế về triển khai dự án: tiến độ thực hiện các gói thầu xây lắp chậm so với hợp đồng, nhà thầu tổ chức thi công trước khi hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công được phê duyệt, nhà đầu tư và doanh nghiệp thực hiện dự án chậm giải ngân vốn vay và vốn hợp pháp khác theo hợp đồng BOT...

Kiểm điểm trách nhiệm, đẩy nhanh tiến độ dự án

Từ kết quả thanh tra đã nêu, Tổng thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Lạng Sơn và VEC khẩn trương thực hiện việc quyết toán các khoản chi phí do VEC đã thực hiện theo quy định, tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý các đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan.

UBND tỉnh Lạng Sơn phối hợp với Bộ Xây dựng và VEC khẩn trương thực hiện việc quyết toán các khoản chi phí nêu trên, tổ chức kiểm điểm, xử lý vi phạm.

Tổng Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn chỉ đạo thực hiện việc giao đất cho doanh nghiệp thực hiện dự án, xác định số tiền phải nộp phần bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa khi có quyết định giao đất.

Đồng thời chỉ đạo Ban quản lý dự án tỉnh, Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng và các đơn vị có liên quan đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, có giải pháp khắc phục những thiếu sót, sai phạm.