'Bài tẩy' của Trung Quốc trên bàn đám phán với Mỹ

Bất chấp vô số đòn thuế quan “hiểm” của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc, đòn bẩy đàm phán của Bắc Kinh vẫn chưa suy chuyển.

Hàng hóa Trung Quốc vẫn "chảy" vào Mỹ bất chấp vô số đòn thuế quan từ ông Trump. Ảnh: Reuters.

Trong 6 tháng kể từ khi chính quyền Tổng thống Donald Trump bắt đầu những đợt áp thuế mạnh mẽ, dòng hàng từ Trung Quốc sang Mỹ vẫn duy trì đều đặn và thậm chí nhích lên trong tháng 9 so với tháng 8, theo Bloomberg.

Trong quý III, lượng hàng Trung Quốc vào Mỹ đã vượt 100 tỷ USD, đẩy thặng dư thương mại song phương lên 67 tỷ USD. Sức bền của dòng chảy hàng hóa này giúp đoàn đàm phán của Bắc Kinh có thêm dư địa khi hai bên bước vào vòng thương lượng gia hạn thỏa thuận đình chiến thuế quan 90 ngày, vốn sẽ hết hạn trong tháng 11. Các nhà kinh tế nhận định ưu thế chuỗi cung ứng ở những mắt xích trọng yếu như đất hiếm và điện tử khiến hàng Trung Quốc khó bị thay thế trong ngắn hạn, ngay cả khi kịch bản tăng thuế bổ sung diễn ra. Đòn bẩy từ chuỗi cung ứng "khắc chế" thuế quan Mỗi ngày, khoảng 1 tỷ USD hàng hóa vượt Thái Bình Dương sang thị trường Mỹ. Ở nhóm linh kiện và điện tử tiêu dùng, Trung Quốc vẫn giữ vai trò then chốt trong mạng lưới sản xuất toàn cầu. Chính vì vậy, thuế quan chỉ duy trì tác dụng có phần hạn chế khi đối mặt với cấu trúc phụ thuộc lẫn nhau đã định hình nhiều năm. Các chuyên gia lưu ý việc tái cơ cấu khâu sản xuất để từ bỏ thị trường Trung Quốc đòi hỏi lượng vốn lớn, thời gian lâu dài và sự phối hợp sâu rộng của cả hệ sinh thái cung ứng. Những thay đổi ở quy mô đó khó diễn ra trong vài quý tới, đặc biệt khi doanh nghiệp Mỹ vẫn phải đảm bảo nguồn hàng ổn định cho mùa mua sắm cuối năm. Từ tháng 7 đến tháng 9, nhóm hàng điện thoại thông minh, máy tính xách tay, máy tính bảng và linh kiện từ Trung Quốc vào Mỹ đã đạt gần 8 tỷ USD. Con số này chỉ bằng chưa đến một nửa cùng kỳ năm trước, nhưng vẫn đáng kể nếu đặt cạnh mức thuế cao hiện hành. Ở bình diện chính sách, điều này củng cố vị thế thương lượng của Bắc Kinh. Khi thỏa thuận tạm ngừng leo thang thuế sắp hết hạn, dữ liệu thực tế về nhập khẩu của Mỹ trở thành “lá bài” quan trọng cho phía Trung Quốc, bởi chúng phản ánh sự bám rễ của hàng Trung Quốc trong giỏ hàng và dây chuyền sản xuất tại Mỹ. Đòn bẩy này càng rõ rệt khi nhìn vào mặt hàng có tính chiến lược như đất hiếm hoặc hóa chất đầu vào cho dược phẩm phổ thông, nơi Trung Quốc hiện là “bá chủ” toàn cầu. Trên nền đó, bất kỳ nỗ lực tăng thuế bổ sung nào cũng phải cân nhắc rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng và chi phí lạm phát lan tỏa tới người tiêu dùng Mỹ. Sự bền bỉ của dòng hàng cũng cho thấy mức độ phụ thuộc lẫn nhau giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn ở mức cao. Ngay cả khi gần như toàn bộ 10 nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất sang Mỹ giảm so với cùng kỳ năm trước, tổng lượng giao dịch vẫn đủ lớn để duy trì nhịp thương mại và hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng của Trung Quốc trong năm. Các kẽ hở "chí tử" Một số mặt hàng xuất khẩu của Trung Quốc vẫn ghi nhận mức tăng đáng kể trong bối cảnh toàn thị trường có chiều hướng đi xuống. Thuốc lá điện tử ghi nhận số lượng đơn hàng xuất sang Mỹ tăng cao trong quý vừa qua. Xe đạp điện đạt kim ngạch hơn 500 triệu USD trong 3 tháng quý III, trội hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Ở nhóm nguyên liệu, cathode đồng tinh luyện tăng vọt lên 270 triệu USD từ mức tỷ trọng không đáng kể, còn cáp điện tăng 87% lên 405 triệu USD. Các con số này phản ánh cả nhu cầu nội tại của Mỹ lẫn khả năng dịch chuyển nhanh của doanh nghiệp Trung Quốc sang các danh mục ít bị đánh thuế nặng hơn hoặc có biên lợi nhuận bù đắp chi phí thuế. Câu chuyện thương mại tìm được cách tiếp diễn nhờ cơ chế khai báo và tuyến vận chuyển linh hoạt. Doanh nghiệp nhập khẩu có thể xác định giá trị hải quan theo “lần bán đầu tiên” ở nước thứ 3, qua đó giảm số thuế phải nộp khi hàng vào cảng Mỹ, rồi điều chỉnh giá bán ở chặng cuối. Việc trung chuyển hàng qua Mexico hoặc một nước thứ 3 cũng giúp một số lô hàng tránh được toàn bộ gánh nặng thuế. Hải quan Mỹ bị đánh giá là thiếu nhân lực để kiểm soát triệt để các lỗ hổng này. Ở kênh bán lẻ trực tuyến xuyên biên giới, sau khi quy định “de minimis” miễn thuế cho bưu kiện nhỏ bị siết tháng 5, người tiêu dùng Mỹ vẫn chi mạnh trên các nền tảng như Shein và Temu. Bất chấp thuế suất 54%, dữ liệu phía Trung Quốc cho thấy khoảng 5,4 tỷ USD bưu kiện nhỏ đã được gửi sang Mỹ trong giai đoạn kể từ khi chính sách này bị đóng. Tổng giá trị hàng Trung Quốc vào Mỹ năm nay đã giảm xuống dưới 320 tỷ USD, xấp xỉ mức năm 2017 - thời điểm trước vòng thuế đầu tiên dưới nhiệm kỳ trước của ông Trump. Một số ngành đã xoay trục rõ ràng. Máy chơi game được các hãng như Nintendo và Microsoft tổ chức sản xuất, giao hàng từ các địa điểm khác để tránh chi phí thuế. TV LCD xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ trong quý III giảm 73% về giá trị, cho thấy người mua Mỹ đã tìm nguồn thay thế. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đánh giá mức suy giảm thương mại song phương năm nay còn sâu hơn giai đoạn 2018-2019, hàm ý “tách rời” đang diễn ra sớm và nhanh hơn so với cú sốc thuế trước đó. Nền kinh tế với độ mở lớn như Việt Nam không thể tránh khỏi những tác động từ xu hướng kinh tế thế giới. Trong thế giới kinh doanh phức tạp và thay đổi liên tục như hiện nay, việc cập nhật kiến thức và hiểu biết về các xu hướng kinh doanh trên thế giới rất quan trọng. Để độc giả có thể tiếp cận những thông tin kinh tế quốc tế mới nhất, Tri thức - Znews giới thiệu Tủ sách kinh tế thế giới với những cuốn sách và câu chuyện kinh doanh đáng chú ý. Từ việc nghiên cứu các công ty hàng đầu đến việc khám phá những xu hướng kinh tế mới, Tủ sách sẽ là nơi cập nhật các thông tin mới nhất về hoạt động kinh tế toàn cầu.